Іпархан
Іпархан (уйг.: ئىپارخان або Сянфэй (кіт. спр. 香妃, піньінь Xiangfei, пал. Сянфэй, «духмяная наложніца») — уйгурская наложніца кітайскага імператара Цяньлуна. Яе дзедам быў кашгарскі муфтый Апак Хаджа.
| Іпархан | |
|---|---|
 | |
| Нараджэнне | 1734 |
| Смерць | 1788 |
| Муж | Цяньлун |
| Дзейнасць | фрэйліна, наложніца |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія правіць
Іпархан была жонкай вядомага кашгарскага Хаджы з галіны белагорцаў — Хан-хаджы, які разам са сваім братам быў на чале уйгурскіх апалчэнняў, што аказвалі супраціў цынскім войскам. Іпархан асабіста ўдзельнічала ў некаторых бітвах, а пасля смерці мужа была паланёная і адпраўлена ў Пекін, да цынскага імператара Цяньлуна.
Паданні пра Сянфэй, якія захаваліся ў Кітаі і Сіньцзяне, моцна адрозніваюцца. Як правіла, гаворка вядзецца пра тое, што стары Цяньлун быў узяты ў палон яе прыроднай прыгажосцю, але яшчэ ў большай ступені — водарам яе цела. Каля 1760 года яна паступіла ў імператарскі гарэм, але заўсёды марыла вярнуцца на радзіму і нават зусім не ўсміхалася датуль, пакуль імператару не ўдалося ўзнавіць перад яе вокнамі ў мініяцюры аблічча роднага паселішча, уключаючы мячэць.
Смерць правіць
Скончыла жыццё самагубствам у 1788 годзе, і 120 слуг па загадзе імператара даставілі яе цела ў Кашгарыю, дзе пахавалі ў радавой пахавальні (захавалася да сённяшніх дзён).
У культуры правіць
У памяці уйгурскага народа Іпархан засталася не толькі змагаром за свабоду, але і вернай жонкай, бо скончыла жыццё самагубствам, не пажадаўшы стаць жонкай кітайскага імператара.
Сучасныя уйгурскія інтэрпрэтацыі легенды значна менш рамантычныя. Яны абвяшчаюць, што Іпархан была дачкой кіраўніка Яркендскага ханства, і клікалі яе Нур Эла Нурхан[1]. Вывезеная імператарам Цяньлунам у імператарскі палац у Пекіне, Іпархан узброілася кінжаламі ў рукавах, абараняючыся ад ненавісных ёй замахаў імператара, пакуль, нарэшце, не была атручаная[2].
Пра яе складаюць легенды, пішуць кнігі, здымаюць фільмы. У прыватнасці, у 2007 годзе спектакль па ўласнай п’есе «Іпархан-Сянь-Фэй» паставіў Жаныш Кулмамбетаў. Сянфэй была выведзена Цзінь Юнам у сваім дэбютным рамане «Кніга і меч».
Зноскі
- ↑ Wei, Cuiyi; Luckert, Karl W. Uighur stories from along the Silk Road (нявызн.). — University Press of America, 1998. — ISBN 978-0-7618-1137-4.
- ↑ China's Forgotten People: Xinjiang, Terror and the Chinese State. — I. B. Tauris, 2015. — С. 169. — ISBN 978-1-78453-140-9.
Літаратура правіць
- Millward, James A. {{{загаловак}}} // The Journal of Asian Studies. — 1994. — В. 2. — Т. 53. — С. 427—458. — DOI:10.2307/2059841
- Tyler, Christian Wild West China: The Taming of Xinjiang. — L.: John Murray, 2003. — ISBN 0-8135-3533-6.