Адміністрацыйны падзел Аўстраліі
Аўстралія складаецца з шасці штатаў (англ.: state) і некалькіх тэрыторый (англ.: territory).
Штаты і тэрыторыі Аўстраліі правіць
 Націскная выява |
|
Штаты правіць
Новы Паўднёвы Уэльс (англ.: New South Wales, NSW) — Сідней (англ.: Sydney),
Квінсленд (англ.: Queensland, QLD) — Брысбен (англ.: Brisbane),
Паўднёвая Аўстралія (англ.: South Australia, SA) — Адэлаіда (англ.: Adelaide),
Тасманія (англ.: Tasmania, TAS) — Хобарт (англ.: Hobart),
Вікторыя (англ.: Victoria, VIC) — Мельбурн (англ.: Melbourne)
Заходняя Аўстралія (англ.: Western Australia, WA) — Перт (англ.: Perth).
Мацерыковыя Тэрыторыі правіць
Паўночная тэрыторыя (англ.: Northern Territory, NT) — Дарвін (англ.: Darwin),
Аўстралійская сталічная тэрыторыя (англ.: Australian Capital Territory, ACT) — Канбера (англ.: Canberra),- Тэрыторыя Джэрвіс-Бэй (англ.: Jervis Bay Territory) на паўднёва-усходнім узбярэжжы Аўстраліі, дзе знаходзіцца ваенна-марская база і сталічны гандлёвы порт.
З 1926 па 1931 год існавала тэрыторыя Цэнтральная Аўстралія, размешчаная паміж 20-й і 26-й паралелямі пд. ш., затым была ўключана ў склад Паўночнай тэрыторыі.
Знешнія тэрыторыі правіць
- Заселеныя
востраў Норфалк (англ.: Norfolk Island),
востраў Ражства (англ.: Christmas Island),
Какосавыя астравы (англ.: Cocos (Keeling) Islands)
- Незаселеныя
- астравы Ашмор і Карцье (англ.: Ashmore and Cartier Islands),
- тэрыторыя астравоў Каралавага мора (англ.: Coral Sea Islands Territory),
- астравы Херд і Макдональд (англ.: Heard Island and McDonald Islands)
- Аўстралійская антарктычная тэрыторыя (англ.: Australian Antarctic Territory) (трэць Антарктыды). Суверэнітэт Аўстраліі над тэрыторыяй Антарктыды не прызнаецца Расіяй і шматлікімі іншымі краінамі, бо супярэчыць міжнароднаму праву — дамове ААН аб Антарктыдзе 1959 года.
Насельніцтва правіць
| Сцяг | Назва штата/тэрыторыі | ISO | Паштовы код | Тып | Сталіца | Насельніцтва | Плошча (км²) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Астравы Ашмор і Карцье | Знешная тэрыторыя | 0 | 199 | ||||
| Аўстралійская антарктычная тэрыторыя | Знешная тэрыторыя | 1 000 | 5 896 500 | ||||
 |
Аўстралійская сталічная тэрыторыя | AU-ACT | ACT | Тэрыторыя | Канбера | 344 200 | 2 358 |
 |
Востраў Каляд | CX | Знешная тэрыторыя | Флайинг-Фиш-Коув | 1 493 | 135 | |
_Islands.svg){kind=small} |
Какосавыя астравы | CC | Знешная тэрыторыя | Уэст-Айленд | 628 | 14 | |
| Тэрыторыя астравоў Каралавага мора | Знешная тэрыторыя | ||||||
| Астравы Херд і Макдоналд | HM | Знешная тэрыторыя | 0 | 144 | |||
| Тэрыторыя Джэрвіс-Бэй (1) | JBT | Тэрыторыя | Джэрвіс-Бэй | 611 | |||
 |
Новы Паўднёвы Уэльс | AU-NSW | NSW | Штат | Сідней | 6 967 200 | 800 642 |
 |
Востраў Норфалк | NF | Знешная тэрыторыя | Кінгстан | 2 114 | 35 | |
 |
Паўночная тэрыторыя | AU-NT | NT | Тэрыторыя | Дарвін | 219 900 | 1 349 129 |
 |
Квінсленд | AU-QLD | QLD | Штат | Брысбен | 4 279 400 | 1 730 648 |
 |
Паўднёвая Аўстралія | AU-SA | SA | Штат | Адэлаіда | 1 601 800 | 983 482 |
 |
Тасманія | AU-TAS | TAS | Штат | Хобарт | 498 200 | 68 401 |
.svg){kind=small} |
Вікторыя | AU-VIC | VIC | Штат | Мельбурн | 5 297 600 | 227 416 |
 |
Заходняя Аўстралія | AU-WA | WA | Штат | Перт | 2 163 200 | 2 529 875 |
| (1) У мінулым уваходзіла ў Аўстралійскую сталічную тэрыторыю | |||||||
Статус правіць
Сучасныя штаты існавалі як асобныя брытанскія калоніі да стварэння Аўстралійскай Федэрацыі (1901). Іх статус і паўнамоцтвы вызначаны ў Аўстралійскай канстытуцыі. Тэрыторыі, з пункту гледжання Канстытуцыі, напрамую падпарадкоўваюцца ўраду Аўстралійскай Садружнасці. Аўстралійскі парламент размяшчае заканадаўчымі паўнамоцтвамі ў дачыненні да тэрыторый, якіх у яго няма ў дачыненні да штатаў. У прыватнасці, федэральны парламент можа адмяніць любое рашэнне парламента тэрыторыі. Органы самакіравання (парламенты) маюцца толькі ў трох тэрыторыях — у Паўночнай тэрыторыі, на востраве Норфалк і ў Тэрыторыі федэральнай сталіцы.
Ва ўсіх штатах і мацерыковых тэрыторыях ёсць свае парламенты (аднапалатныя ў Квінслендзе і тэрыторыях, двухпалатныя ў астатніх штатах). Главы ўрадаў штатаў завуцца прэм’ерамі (Premiers), тэрыторый — галоўнымі міністрамі (Chief Ministers). Каралева прадстаўлена ў штатах губернатарамі (Governors), прызначанымі каралевай па прадстаўленню прэм’ер-міністра штата. У Паўночнай тэрыторыі і на востраве Норфалк каралева прадстаўлена адміністратарамі (Administrators), якіх прызначае генерал-губернатар Аўстраліі (Governor-General). Аўстралійская Сталічная Тэрыторыя не мае ні губернатара, ні адміністратара. У дачыненні да гэтай тэрыторыі некаторымі паўнамоцтвамі (права роспуску заканадаўчага сходу і інш.) карыстаецца генерал-губернатар Аўстраліі.
Гісторыя правіць
У 1770 Джэймс Кук адкрыў усходняе ўзбярэжжа Аўстраліі, якое назваў Новым Паўднёвым Уэльсам і абвясціў брытанскім уладаннем.
Пасля страты амерыканскіх калоній Брытанія адкрывае тут калоніі для ссыльных.
Брытанская калонія Новы Паўднёвы Уэльс (New South Wales) пачынаецца з паселішча, пазней названага Сідней, заснаванага 26 студзеня 1788.
Зямля Ван Дымена (сучасная Тасманія) была заселена ў 1803 і стала асобнай калоніяй у 1825.
У 1829 Брытанія далучыла пакінутую частку кантынента (сучасную Заходнюю Аўстралію).
На частцы першапачатковай тэрыторыі Новага Паўднёвага Уэльса былі створаны новыя калоніі:
У 1863 была ўтворана Паўночная тэрыторыя як частка калоніі Паўднёвая Аўстралія.
Вікторыя і Паўднёвая Аўстралія былі заснаваны як «свабодныя калоніі», таму што там не было ссыльных. Заходняя Аўстралія таксама была «свабоднай», але пазней стала прымаць ссыльных у сувязі з вострым недахопам працоўнай сілы. Ссылкі ў Аўстралію былі паступова спынены ў перыяд з 1840 па 1868.
З атрыманнем брытанскімі калоніямі ў Аўстраліі самастойнасці 1 студзеня 1901 была ўтворана Аўстралійская федэрацыя на правах дамініёна.
Аўстралійская Сталічная Тэрыторыя (Australian Capital Territory) была выдзелена са штата Новы Паўднёвы Уэльс у 1911 для размяшчэння новай сталіцы Канберы (з 1901 па 1927 сталіцай Аўстралійскай Федэрацыі быў Мельбурн).
Паўночная тэрыторыя аддзялілася ад Паўднёвай Аўстраліі таксама ў 1911.