Алтар Віта Ствоша

Алтар Віта Ствоша (польск.: ołtarz Wita Stwosza) — галоўны алтар касцёла Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі, Кракаў, Польшча. Алтар названы ад імя яго стваральніка Віта Ствоша (паланізаванае імя скульптара Файта Штоса), з'яўляецца творам позняй готыкі з элементамі Рэнесансу.

Гісторыя правіць

Віт Ствош, ураджэнец Нюрнберга, прыбыў у Кракаў у 1477 годзе па просьбе мясцовай нямецкай абшчыны, каб пачаць працу над алтаром касцёла Успення Найсвяцейшай Дзевы Марыі. Віт Ствош працаваў над алтаром на працягу дванаццаці гадоў. У 1483 годзе гарадскі муніцыпалітэт выказаў сваё задавальненне працай майстра і вызваліў яго ад выплаты падаткаў. У 1485 годзе майстар пачаў заключныя асадчыя працы. Алтар быў гатовы да свята Успення Найсвяцейшай Багародзіцы 15 жніўня 1489 года. Кошт алтара склаў 2808 гульдэнаў — прыкладна гадавы бюджэт Кракава. У далейшым аўтарства алтара было забыта. У 1824 годзе вядомы кракаўскі краязнаўца Амброзій Грабоўскі зноў адкрыў аўтарства алтара. З гэтага часу алтар носіць імя свайго аўтара Віта Ствоша.

У верасні 1939 года, пасля пачатку II Сусветнай вайны, каб выратаваць алтар ад знішчэння, яго дэмантавалі і на баржы перавезлі па Вісле ў Сандамір, дзе ён захоўваўся ў мясцовым саборы і семінарыі. Пасля акупацыі Польшчы, нямецкія ўлады ў кастрычніку 1939 года знайшлі алтар і перавезлі яго ў Германію, дзе ён захоўваўся ў падвалах Нюрнбергскага замка. У 1946 годзе алтар вярнулі ў Кракаў.

Апісанне правіць

Выразаны з ліпы, алтар мае памер 13 метраў у вышыню, 11 метраў у шырыню. Найбольшая скульптура алтара мае памер 2,7 метра. Алтар з'яўляецца самым вялікім з сярэднявечных алтароў Еўропы і складаецца з цэнтральнага пано і чатырох створак (два з іх можна ўбачыць, калі алтар цалкам зачынены).

Унебаўзяцце Найсвяцейшай Багародзіцы

Узяцце Багародзіцы на неба.

У ніжняй частцы цэнтральнага пано прадстаўлена Унебаўзяцце Найсвяцейшай Багародзіцы ў атачэнні апосталаў, а ў верхняй частцы — Узяцце Багародзіцы на неба. Сюжэт Унебаўзяцця выкананы шматпланава и рознамаштабна, што надае яму глыбокую сімволіку і развіццё ў прасторы і часе. У адрозненні ад традыцыйнай трактоўкі гэтага сюжэта апосталы размешчаны не вакол смертнага ложа Маці Божай, але абкружаюць малітоўна ўкленчанчаную Дзеву Марыю, прадстаўленную маладой дзяўчынай. Над імі ў Божай Славе размешчана Райская брама ў выглядзе кілепадобнай гатычнай аркі, у якую Хрыстос уводзіць Дзеву Марыю, а вакол лунаюць анёлы. Верхняя сцэна прадстаўлена ў меншым аб'ёме, што надае ёй зрокавую перспектыву і глыбіню прасторы. Спалучэнне паліхроміі, пазалоты, рэалістычных вобразаў святых стварае надзвычай моцнае эмацыйнае ўздзеянне^[1].

У самым версе цэнтральнага пано, пад ажурным балдахінам — каранаванне Дзевы Марыі Найсвяцейшай Тройцай. На створках намаляваныя сцэны з жыцця Багародзіцы: Дабравешчанне, Нараджэнне Хрыстова, Пакланенне вешчуноў (левая створка), Уваскрэсенне Хрыстова, Ушэсце Хрыста і Спасланне Святога Духа. Ля падножжа алтара — радавод Хрыста. Фігуры на галоўным пано алтара сваімі памерамі значна перавышаюць чалавечы рост.

Галерэя правіць

Унебаўзяцце Багародзіцы
Узяцце на неба Багародзіцы
Ражство Ісуса Хрыста
Глыбокая пашана вешчуноў
Уваскрэсенне Ісуса Хрыста
Ушэсце Ісуса Хрыста
Спасланне Святога Духу

Зноскі

↑ Габрусь, Тамара Вiктараўна. Паэзія архітэктуры : нарысы - эсэ / Т. Габрусь ; [фота Ў. А. Багданава]. -- Мінск: Беларуская навука, 2012. 279 с. ISBN 978-985-08-1426-5

Літаратура правіць

Piotr Skubiszewski: Wit Stwosz. Warszawa: «Arkady»; Berlin : Henschelverlag ; Budapeszt : Corvina, 1985. ISBN 83-213-3198-X
P. Burkhard, Arthur. The Cracow Altar of Veit Stoss. Munich, F. Bruckmann, 1972.
Bujak, Adam — Rożek, Michał (text). Cracow — St. Mary’s Basilica. Biały Kruk, 2001, ISBN 83-914021-8-5
Encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2000, ISBN 83-01-13325-2

Спасылкі правіць

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Алтар Віта Ствоша

[1] Габрусь, Тамара Вiктараўна. Паэзія архітэктуры : нарысы - эсэ / Т. Габрусь ; [фота Ў. А. Багданава]. -- Мінск: Беларуская навука, 2012. 279 с. ISBN 978-985-08-1426-5

[1]