Арагонская мова (idioma aragonés, luenga aragonesa) — гістарычная раманская мова іспанскай правінцыі Арагон. Раней лічылася дыялектам іспанскай, але сёння ўсё больш даследчыкаў разглядаюць яе як асобную мову.[1]

Арагонская мова
Саманазва aragonés [ˌa.ɾa.ɣɔ.ˈnes]
Краіны Іспанія
Рэгіёны Арагон
Арганізацыя, якая рэгулюе Academia de l’Aragones
Агульная колькасць носьбітаў 42 000
Статус адраджаецца
Класіфікацыя
Катэгорыя Мовы Еўразіі

Індаеўрапейская сям’я

Раманская група
Ібера-раманская падгрупа
Пісьменнасць лацініца
Моўныя коды
ISO 639-1 an
ISO 639-2 arg
ISO 639-3 arg
Atlas of the World’s Languages in Danger 330
Ethnologue arg
ELCat 949
IETF an
Glottolog arag1245
Вікіпедыя на гэтай мове

Гісторыя правіць

Да 1478 года арагонская мова ўжывалася як афіцыйная нароўні з каталонскай у каралеўстве Арагон. Пасля аб’яднання каралеўства з Кастыліяй пачала знікаць. У пачатку XX стагоддзя захавалася толькі ў вёсках на поўначы правінцыі. Час дыктатуры Франка стаў для гэтай мовы, як і для астатніх рэгіянальных моваў Іспаніі, цяжкім выпрабаваннем — яе фактычна забаранілі[2]. Наступствы для мовы былі амаль фатальнымі. Апошні перапіс паказаў, што на арагонскай, як на роднай мове, размаўляе каля 10 тысяч чалавек. Яшчэ каля 20 тысяч трошкі ведаюць яе ці ўжываюць як другую мову (гэта стала магчыма дзякуючы руху за выратаванне і развіццё мовы — так званы, «рух араганесістаў»)[3].

Дыялекты правіць

Амаль кожная вёска на поўначы Арагона мае сваю гаворку. Гаворкі аб’ядноваюцца ў тры асноўныя дыялекты. Гэта ўскладняе стварэнне адзінага варыянта літаратурнай мовы.

Асноўны рысы правіць

Арагонская мова мае шмат адрозненняў ад іспанскай у фанетыцы і лексіцы. Некаторыя рысы паказваюць яе роднасць да каталонскай мовы і гасконскага дыялекта аксітанскай мовы.

Статус правіць

У 1997 годзе ў парламенце Арагона быў прапанаваны праект Закона пра мовы з мэтай надаць арагонскай мове статус афіцыйнай. Праект яшчэ знаходзіцца ў распрацоўцы[4]. Арагонская мова ужываецца таксама ў літаратуры i музыцы. Выдадзена некалькі слоўнікаў. Таксама яна выкладаецца як прадмет у некаторых школах.

Заўвагі правіць

  1. http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=arg.
  2. Aragonese language — Definition and Overview http://www.wordiq.com/definition/Aragonese_language Архівавана 20 снежня 2009.
  3. Адзін з сайтаў араганесістаў [1]
  4. Закон пра мовы Арагона [2].

Спасылкі правіць

Вікіпедыя мае раздзел, напісаны
Portalada арагонскай

 
Лагатып «Вікіслоўнікі»
У Вікіслоўніку спіс слоў арагонскай мовы змяшчаецца ў катэгорыі «Арагонская мова»