Вікіпедыя

Блакітная дывізія

250-я дывізія іспанскіх добраахвотнікаў (ням.: 250. Einheit spanischer Freiwilliger), больш вядомая як Блакітная дывізія (ісп.: División Azul, ням.: Blaue Division) — дывізія з іспанскіх добраахвотнікаў, якія змагаліся на баку Германіі падчас Другой сусветнай вайны. Намінальна лічачыся ўкамплектаванай членамі «іспанскай фалангі», насамрэч «Блакітная дывізія» ўяўляла сабою сумесь салдат рэгулярных войскаў, ветэранаў грамадзянскай вайны і членаў фалангісцкай міліцыі. Была складзена паводле іспанскіх канонаў: чатыры пяхотныя палкі і адзін артылерыйскі.[2]

250-я пяхотная дывізія вермахта
«Блакітная дывізія» (ісп.: División Azul)
ням.: 250. Einheit spanischer Freiwilliger
ісп.: División Azul
Нарукаўная нашыўка дывізіі
Гады існавання 24 чэрвеня 1941 — 10 кастрычніка 1943
Краіна Сцяг Нацысцкай Германіі Трэці рэйх
Сцяг Іспаніі (1939-1945) Іспанія
Уваходзіць у Вермахт
Тып пяхотная дывізія
Складаецца з 3 палкі, 8 батальёнаў, 1 дывізіён
Колькасць 18 693 (ліпень 1941)
Дыслакацыя СССР
Марш ісп.: Tercios Heroicos
Удзел у

Усходні фронт:

Камандзіры
Вядомыя камандзіры

Агусцін Муньяс Грандэс,

Эміліа Эстэбан-Інфантэс

Узнікненне і асаблівасці падраздзялення правіць

Франсіска Франка, не жадаючы адкрыта ўцягваць Іспанію ў Другую сусветную вайну на боку Гітлера і ў той жа час імкнучыся ўмацаваць рэжым Фалангі і забяспечыць бяспеку краіны, заняўшы становішча ўзброенага нейтралітэту, падаўшы Германіі на ўсходнім фронце дывізію добраахвотнікаў, якія пажадалі змагацца на боку немцаў супраць Савецкага Саюза. Дэ-юрэ Іспанія захоўвала нейтралітэт, у саюзнікі Германіі не ўваходзіла, і вайну СССР не аб'яўляла. Дывізія здабыла сваю назву з-за блакітных кашуляў — формы Фалангі.

Міністр замежных спраў Суньер, аб'яўляючы 24 чэрвеня 41-га года пра фарміраванне «Блакітнай дывізіі», сказаў што СССР вінаваты ў іспанскай грамадзянскай вайне, у тым, што гэтая вайна зацягнулася, у тым, што былі масавыя растрэлы, што былі несудзебныя расправы. Па ўзгадненні з немцамі была зменена прысяга — яны прысягаліся не фюрару, а барацьбе супраць камунізму.[3]

Матывацыі ў добраахвотнікаў былі розныя: ад жадання адпомсціць за загінулых у грамадзянскай вайне блізкіх, да (у былых рэспубліканцаў — яны, як правіла, і склалі асноўную масу перабежчыкаў на бок савецкага войска) жадання схавацца. Былі людзі, якія шчыра жадалі загладзіць сваё рэспубліканскае мінулае. Шматлікія кіраваліся карыслівымі меркаваннямі — ваенныя дывізіі атрымлівалі прыстойнае па тых часах дараванне ў Іспаніі, плюс дараванне нямецкае (адпаведна 7,3 пэсэты ад іспанскага ўрада і 8,48 пэсэтаў ад нямецкага камандавання ў дзень)[3].

Былы старшыня братэрства дывізіі, які быў яе баец распавядаў пра свой шлях у яе шэрагі:

У мяне ідэалогіі не было ніякай. Я спакойна жыў пад Ціролем, прыляцеў самалёт савецкай вытворчасці, скінуў савецкую бомбу. І, хутчэй за ўсё, лётчык быў савецкі. Загінула ўся мая сям'я. Я паўтараю: мне вось у той момант было 14 гадоў. Да моманту пачатку вайны з Савецкім Саюзам мне было 17 гадоў. Вядома, я жадаў адпомсціць. І я паехаў у Расію вярнуць візіт ветлівасці.

— «Блакітная дывізія» і іншыя іспанцы

 
Сцяг 2-га Батальёна

13 ліпеня 1941 дывізія, якая налічвала 18 693 чалавека (641 афіцэр, 2272 унтар-афіцэры, 15 780 ніжніх чыноў)[4], адбыла з Мадрыду і была перакладзена ў Германію для пяцідзённай ваеннайй падрыхтоўкі на навучальным палігоне ў горадзе Графенвер. Першы камандуючы дывізіі быў ветэран грамадзянскай вайны Аўгусцін Муньяс Грандэс. Пачынальна з Польшчы дывізія прасоўвалася на фронт пешым маршам.[3] Пасля гэтага яна была перададзена вермахта ў якасці 250-й пяхотнай дывізіі. За ўвесь час існавання дывізіі праз яе склад прайшло больш за 40 тысяч чалавек (па іншых крыніцах і адзнакам — больш за 50 тыс.).

Баявыя дзеянні правіць

Блакітная дывізія трымала абарону пад Ленінградам і лічылася ў савецкага камандавання слабым звяном. Аднак падчас аперацыі «Палярная зорка» па вызваленні Ленінградскай вобласці, якая праводзілася на ўчастку фронту пад Чырвоным Борам даўжынёю амаль у 60 кіламетраў, чатыры савецкія дывізіі (прыблізна 44 тысячы чалавек) і 2 танкавых палка не змаглі прадраць абарону іспанцаў (каля чатырох з паловаю тысяч чалавек). Савецкія войскі панеслі на гэтым участку вялікія страты.[3]

Яшчэ ў Польшчы выявілася адмысловае стаўленне іспанцаў да дысцыпліны. Некалькі салдат сышло ў самаволку ў грамадзянай адзежы і былі затрыманы гестапа — з-за сваёй асмуглай знешнасці яны былі падобныя на яўрэяў. Таварышы вызвалілі сваіх пасля перастрэлкі.[3] Пра дысцыпліну ў дывізіі кажа і такі факт:

…бургамістар (Ноўгарада) Марозаў загінуў ад рук іспанскага салдата з «Блакітнай дывізіі». Улады арганізавалі выдачу малака цяжарным жанчынам. Штораніцы выстрайвалася чарга, у якую паволі сталі прыстройвацца салдаты «Блакітнай дывізіі». Яны мірна стаялі ўперамешку з цяжарнымі жанчынамі, не патрабуючы сабе лішняга. Атрымлівалі агульную норму і паважна выдаляліся. Але бургамістар Марозаў, абураны тым, што малака катастрафічна бракуе, неяк прыйшоў ва ўправу ў стане сярэдняга алкагольнага ап'янення і спусціў аднаго з іспанцаў з лесвіцы штурхялём пад зад. Пералічыўшы носам усе прыступкі, іспанец ускочыў і разрадзіў у галаву гарадскога магазін свайго пісталета…

— [5]

Гэта спалучэнне высокай баяздольнасці і разгільдзяйства было адзначана пасля бою ў Чырвоным Боры выказваннем генерала Гальдэра:

  Калі вы ўбачыце нямецкага салдата няголенага, з расшпіленай гімнасцеркай і п'янага, не спяшаецеся яго арыштоўваць — хутчэй за ўсё, гэта іспанскі герой.  

Гэтая фраза дагэтуль вісіць у клубе ветэранаў Блакітнай дывізіі ў Мадрыдзе.[3]

Сярод ваенных дывізіі былі нярэдкія выпадкі пераходу на бок Чырвонага войска, не ў апошнюю чаргу з-за грубіянства ўласных афіцэраў і беднага сілкавання[6].

Фінал баявога шляху правіць

 
Сцяг 3-га батальёна (бандэры) іспанскага легіёна вермахта

З-за моцнага замежнапалітычнага ціску Франсіска Франка 20 кастрычніка 1943 прыняў рашэнне пра вывядзенне «Блакітнай дывізіі» з фронту і расфарміраванне падраздзялення. Шматлікія іспанцы, аднак, да заканчэння вайны засталіся ў атрадах нямецкага войска добраахвотна. Немцы, не жадаючы губляць патэнцыйных салдат, адкрылі шырокую прапаганду адносна ўступу добраахвотнікаў у «Нямецкі замежны легіён», які знаходзіўся, у адрозненне ад «Блакітнай дывізіі», вылучна пад нямецкім камандаваннем. Як правіла, усе яны былі ў войсках СС, якія ваявалі да самага канца. У акружаным Берліне да капітуляцыі ваявала 7 000 іспанцаў.[3]

Страты правіць

 
Манумент загінулым салдатам Блакітнай Дывізіі на могілкі Альмудэна.

За час баёў з Чырвоным Войскам Блакітная дывізія панесла наступныя страты:[3]

  • 4 957 забітых
  • 8 766 параненых
  • 326 згінулі бяз вестак
  • 372 патрапілі ў палон (большасць вярнуліся ў Іспанію ў 1954 годзе).

Генерал Эміліа Эстэбан-Інфантэс, які камандаваў «Блакітнай дывізіяй», у сваёй кнізе «Блакітная дывізія. Добраахвотнікі на Усходнім фронце» прыводзіць наступныя лічбы стратаў праціўніка, якія, хутчэй за ўсё, немагчыма праверыць: 14 тысяч — на Волхаўскім фронце і 32 тысячы — на Ленінградскім (зіма — вясна 1943 годзе). Іншыя лічбы, з той жа абмоўкай, прыводзіць Мігель Бас: дывізія знішчыла каля 17 тысяч савецкіх байцоў.[3]

У Франкіскай Іспаніі велізарным аўтарытэтам карысталася царква і рэлігія. Напрыклад, падчас савецкага артабстрэлу, некалькі снарадаў патрапілі ў цэнтральны купал храма Святой Сафіі ў Вялікім Ноўгарадзе, і крыж пачаў звальвацца на зямлю. іспанскія сапёры выратавалі крыж, адрэстаўравалі падчас вайны, і ён быў адпраўлены ў Іспанію. У сямідзесятых гадах, яшчэ пры жыцці Франка крыж стаяў у Інжынернай акадэміі. Пад ім быў надпіс, што гэты крыж знаходзіцца на захоўванні ў Іспаніі і вернецца ў Расію, калі знікне бязбожны бальшавіцкі рэжым (пасля вайны савецкі рэжым абвінаваціў іспанцаў у рабаванні). Крыж вернуты ў 2004 годзе.[3]

Далейшы лёс правіць

Шматлікія былыя салдаты «Блакітнай дывізіі» зрабілі паспяховую ваенную кар'еру ў паваеннай Іспаніі.

Зноскі

  1. ↑ [https://web.archive.org/web/20120117095051/http://militera.lib.ru/h/sb_crusade_in_rossia/05.html Архівавана 17 студзеня 2012. ВОЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА -[ Военная история ]- Крестовый поход на Россию]
  2. ↑ http://www.echo.msk.ru/programs/victory/703276-echo/ Мігель Фернандэс Бас — шэф бюро іспанскага агенцтва навін «EFE» у Маскве пра «Блакітную дывізію»
  3. ↑ а б в г д е ё ж з і Мігель Бас — шэф бюро іспанскага агенцтва навін «EFE»
  4. ↑ Дробзяко С. І., Романько О. В., Сямёнаў К. К. Замежныя фарміраванні Трэцяга рэйха. —М.:АСТ: Астрель, 2009 ISBN-978-5-271-23888-8
  5. ↑ Ковалев Б. М. Нацистская оккупация и коллаборационизм в России. 1941—1944. — М.: АСТ, Транзиткнига, 2004. — С. 41. — 544 с. — 5 000 экз. — ISBN 5-17-020865-0.
  6. ↑ РГАСПИ. Ф. 17, Оп. 125, Д. 97. Л. 55-56. Гл. таксама: РГВА. Ф. 1372k, Оп. 3, Д. 1435—1452.

Літаратура правіць

  • «Крестовый поход на Россию»: Сборник статей. — М.: Яуза, 2005. ISBN 5-87849-171-0
  • Esteban-Infantes, E. «Blaue Division. Spaniens Freiwillige an der Ostfront. Aus dem Spanischen von Werner Haupt.» Гамбург, 1958. (ням.)
  • Gerald R. Kleinfeld and Lewis A. Tambs. Hitler’s Spanish Legion: The Blue Division in Russia. Southern Illinois University Press (1979), 434 pages, ISBN 0-8093-0865-7. (англ.)
  • Xavier Moreno Juliá. La División Azul: Sangre española en Rusia, 1941—1945. Barcelona: Crítica (2005). (ісп.)
  • Wayne H. Bowen. Spaniards and Nazi Germany: Collaboration in the New Order. University of Missouri Press (2005), 250 pages, ISBN 0-8262-1300-6. (англ.)
  • Antonio de Andrés y Andrés — Artillería en la División Azul
  • Eduardo Barrachina Juan — La Batalla del Lago Ilmen: División Azul
  • Carlos Caballero & Rafael Ibañez — Escritores en las trincheras: La División Azul en sus libros, publicaciones periódicas y filmografía (1941—1988)
  • Fernando J. Carrera Buil & Augusto Ferrer-Dalmau Nieto — Batallón Román: Historia fotográfica del II/269 Regimiento de la División Azul
  • Juan Chicharro Lamamié — Diario de un antitanquista en la División Azul
  • Jesús Dolado Esteban (etc) — Revista de comisario: el cuerpo de Intervención Militar de la División Azul 1941—1944
  • Arturo Espinosa Poveda — Artillero 2º en la gloriosa División Azul
  • Arturo Espinosa Poveda — ¡Teníamos razón! Cuando luchamos contra el comunismo Soviético
  • Emilio Esteban-Infantes Martín — Blaue Division: Spaniens freiwillige an der Ostfront
  • Miguel Ezquerra — Berlin a vida o muerte
  • Ramiro García de Ledesma — Encrucijada en la nieve: Un servicio de inteligencia desde la División Azul
  • José García Hispán — La Guardia Civil en la División Azul
  • César Ibáñez Cagna — Banderas españolas contra el comunismo
  • Gerald R. Kleinfeld & Lewis A. Tambs — Hitler’s Spanish Legion: The Blue Division in Russia
  • Vicente Linares — Más que unas memorias: Hasta Leningrado con la División Azul
  • Torcuato Luca de Tena — Embajador en el infierno: Memorias del Capitán de la División Azul Teodoro Palacios
  • Xavier Moreno Julia — La División Azul: Sangre española en Rusia 1941-45
  • Juan José Negreira — Voluntarios baleares en la División Azul y Legión Azul (1941—1944)
  • Ricardo Recio — El servicio de intendencia de la División Azul
  • José Mª Sánchez Diana — Cabeza de Puente: Diario de un soldado de Hitler
  • John Scurr & Richard Hook — Germany’s Spanish Volunteers 1941-45
  • Luis E. Togores — Muñoz Grandes: Héroe de Marruecos, general de la División Azul
  • Manuel Vázquez Enciso — Historia postal de la División Azul
  • Enrique de la Vega — Arde la Nieve: Un relato histórico sobre la División Azul
  • Enrique de la Vega Viguera — Rusia no es culpable: Historia de la División Azul
  • José Viladot Fargas — El espíritu de la División Azul: Possad
  • Díaz de Villegas — La División Azul en línea.

Спасылкі правіць

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Блакітная_дывізія&oldid=4414134"