Біблія Густава Вазы
Біблія Густава Вазы (шведск.: Gustav Vasas bibel, часам Vasabibeln, поўная назва Biblia, Thet är: All then Helgha Scrifft, På Swensko) — першы поўны пераклад Бібліі на шведскую мову, які быў зроблены ў час кіравання караля Густава Вазы. Пераклад ажыццяўляўся ў два этапы: спачатку, у 1526 быў перакладзены Новы Запавет, а ў 1541 годзе была перакладзена ўся Біблія.
| Біблія Густава Вазы | |
|---|---|
 | |
| Аўтар | Laurentius Andreae[d], Olaus Petri[d] і Laurentius Petri[d] |
| Мова арыгінала | шведская мова |
| Дата першай публікацыі | 1541 |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Гісторыя правіць
У 1526 годзе пабачыў свет пераклад Новага Запавету на шведскую мову, зроблены пераважна Лаўрэнціем Андрээ і Олаўсам Петры. У 1541 годзе быў завершаны пераклад усёй Бібліі цалкам, прыкладам для якога паслужыў пераклад 1534 года на нямецкую мову, зроблены Марцінам Лютэрам. У выданні 1541 года быў апрацаваны і пераклад Новага Запавету, які аднак адрозніваўся ад выдання 1526 года зусім нязначна. Для гэтага выдання была створана камісія на чале з архібіскупам Лаўрэнціем Петры. Наступныя выданні на шведскай мове выходілі ў 1618 (Біблія Густава II Адольфа) і ў 1703 годзе (Біблія Карла XII).
Значэнне для шведскай мовы правіць
Біблія Густава Вазы мела настолькі важнае значэнне для развіцця шведскай мовы, што мяжу паміж старажытнашведскай і новашведскай мовай сталі праводзіць па 1526 — годзе выдання перакладу Новага Запавету. У гэтым выданні былі, напрыклад, упершыню ўведзеныя літары Ä і Ö, якія існуюць і ў сучаснай шведскай мове. Цікава, што пераклад 1541 года часам з’яўляецца нават больш архаічным за пераклад 1526 года: напрыклад, у ім выкарстоўваюцца скланенні (якія паступова зніклі са шведскай мовы).
Прыклады правіць
З «Thet Nyia Testamentit på Swensko» (1526): Мацвей 5:38-42: J haffuen hördt, ath thet är sagt / ögha för ögha / och tand för tand / Men iagh sägher idher / athi skolen ey stå thet onda emoot / vthan är thet så någhor slåår tigh wedh thet höghra kinbenet / så wendt honom och thet andra til / Och om någhor wil gå til retta medh tigh / och tagha tin kiortel j frå tigh / lät honom och haffua kåpona medh / Och om någhor nödhgar tigh ena milo / så gack twå medh honom / Geff honom som aff tigh bedhes / och wendt tigh ey j frå honom / som någhot wil läna aff tigh.
З поўнага перакладу (1541): J haffuen hördt, at thet är sagdt, Ögha för ögha, Tand för tand. Men iagh sägher idher, at j skolen icke stå thet onda emoot, Vthan är thet så, at någhor slåår tigh widh thet höghra kindbenet, så wendt honom ock thet andta til. Och om någhor wil gå til retta medh tigh, och tagha tin kiortel jfrå tigh, lät honom ock haffua kåpona medh. Och om någhor nödhgar tigh ena milo, så gack twå medh honom. Giff honom som aff tigh bedhes, och wendt tigh icke jfrå honom, som någhot wil läna aff tigh.
Па-беларуску:
Чулі, што сказана: «Вока за вока, зуб за зуб». А Я вам кажу: Не праціўцеся злому; а калі б хто ўдарыў у правую шчаку тваю, настаў яму і другую. І таму, хто хоча з табой судзіцца і кашулю ўзяць, дай яму і плашч. І калі б хто цябе змушаў ісці з ім мілю, ідзі з ім дзве. Калі цябе нехта просіць чаго, дай яму; і не адварочвайся ад таго, хто ў цябе просіць пазычыць.
