Ваенная дактрына Рэспублікі Беларусь
Ваенная дактрына Рэспублікі Беларусь — сістэма афіцыйна прынятых у Беларусі поглядаў на забеспячэнне ваеннай бяспекі. Прававую аснову дакумента складаюць канстытуцыя і канцэпцыя нацыянальнай бяспекі. Палажэнні ваеннай дактрыны грунтуюцца на сістэмным аналізе ваенна-палітычнага становішча і прагнозе яе развіцця з улікам патрэбаў і рэальных магчымасцяў па забеспячэнні ваеннай бяспекі краіны, а таксама наяўнага вопыту ваеннага будаўніцтва і арганізацыі ўзброенай абароны дзяржавы.
Дактрына 1992 года правіць
З набыццём незалежнасці перад кіраўніцтвам краіны паўстала задача распрацоўкі палажэнняў нацыянальнай ваеннай палітыкі. У якасці асноўнага ваенна-палітычнага дакумента была вызначана ваенная дактрына, якая была прынята Вярхоўным Саветам (пастанова № 2049-XII ад 16 снежня 1992 года). Яна адпавядала ваенна-палітычнай абстаноўцы пачатку 90-х гадоў XX стагоддзя, якая характарызавалася заканчэннем Халоднай вайны. Дакумент меў выключна абарончы характар і быў накіравана не на падрыхтоўку да вайны, а на ўмацаванне як дзяржаўнай, так і міжнароднай бяспекі. У аснову стварэння дактрыны была пакладзена канцэпцыя ўзброенага нейтралітэту.
Ваенная дактрына 1992 года вылучыла ў ваеннай палітыцы ваенна-палітычны і ваенна-тэхнічны напрамкі. Першы прадстаўлены канцэпцыямі «прадухілення вайны» і «спынення агрэсіі», якія ўтрымлівалі спосабы ліквідацыі перадумоў да ўзнікнення вайны, на абарону і спыненне агрэсіі спалучэннем палітычных, эканамічных, дыпламатычных, уласна ваенных і іншых мер. Другі грунтаваўся на канцэпцыях «стрымлівання» і «актыўнай абароны». Яны адлюстроўвалі сістэму поглядаў на характар магчымай вайны, спосабы яе вядзення і склад узброеных сіл.
Дактрына 2002 года правіць
3 студзеня 2002 года прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка падпісаў закон «Аб зацвярджэнні Ваеннай дактрыны Рэспублікі Беларусь». Новы варыянт дакумента дэталізаваў палажэнні сістэмы забеспячэння бяспекі ў ваеннай сферы, выкладзены ў канцэпцыі нацыянальнай бяспекі 2001 года, якая канкрэтызавала асноўныя напрамкі ваеннай палітыкі Беларусі.
Адрозненнем дактрыны 2002 года ад 1992-га стала павелічэнне значэння аналізу і ваенна-палітычнага прагназавання. Дадзенае становішча стала адным з асноўных метадалагічных падстаў фарміравання ваеннай бяспекі. Таксама пераасэнсавана паняцце ваеннай дактрыны. У тэрмін звужаны сродкі дасягнення ваеннай бяспекі толькі палітычнымі і ваеннымі мерамі. Кіраўніцтва краіны надало сур’ёзнае значэнне эканамічным, інфармацыйна-псіхалагічным, маральным і іншым мерам.
Новая дактрына больш выразна структуравана. Акрамя палітычнага і тэхнічнага, дакумент уключаў у сябе трэці бок — эканамічны.
Таксама як і першая, другая дактрына насіла выключна абарончы характар. У тэксце выкладзена пазіцыя Рэспублікі Беларусь у тым, што ні адна з дзяржаў у цяперашні час не з’яўляецца для яе патэнцыйным праціўнікам.
Дактрына 2016 года правіць
Трэцяя дактрына ўступіла ў сілу 20 ліпеня 2016 года.
У дакуменце вызначаны ваенная арганізацыя дзяржавы і асновы яе прымяненні, ваенна-эканамічныя аспекты (тычыцца ВПК), меры па забеспячэнні ваеннай бяспекі, у тым ліку, упершыню ў Беларусі распрацаваны план дзеянняў супраць гібрыднай вайны і каляровай рэвалюцыі. Пры распрацоўцы дактрыны ўлічваўся досвед Украіны ў Данбаскім і Расіі ў Сірыйскім канфліктах[1][2][3].
Асноўнымі мэтамі ваеннай палітыкі Рэспублікі Беларусь сталі падтрыманне міжнароднага міру і бяспекі, прадухіленне пагрозы развязвання вайны і забеспячэнне гарантыі нацыянальнай бяспекі дзяржавы ад магчымых ваенных пагроз. Яна фармавалася згодна з палажэннямі Статута ААН, Хельсінскім пагадненням 1975 і 1992 гадоў, Парыжскай хартыі 1990 года, Стамбульскай хартыі 1999 года і іншым міжнародным дагаворам, пагадненням і дамоўленасцям. На падставе гэтага былі закладзены прынцыпы, па якіх краіна[4]:
- не вылучае ніякіх тэрытарыяльных прэтэнзій да іншых дзяржаў і не прызнае такіх прэтэнзій з боку іншых дзяржаў;
- паважае палітычную незалежнасць і дзяржаўны суверэнітэт іншых краін і прызнае іх права вырашаць пытанні гарантавання нацыянальнай бяспекі ў адпаведнасці са сваімі інтарэсамі без нанясення шкоды бяспецы іншых дзяржаў;
- выступае за рашэнне ўсіх міждзяржаўных супярэчнасцяў выключна шляхам перамоў на ўзаемапрымальнай аснове;
- садзейнічае збалансаванаму скарачэнню ўзбраення на еўрапейскім кантыненце ў рамках абавязацельстваў, вызначаных міжнароднымі дамовамі і дамовамі;
- выключае аднабаковае скарачэнне ўзбраення ў шкоду ваеннай бяспекі дзяржавы, дапушчаючы яго толькі з улікам сваіх эканамічных магчымасцяў і аб’ектыўнай мэтазгоднасці для забеспячэння неабходнага ўзроўню абараназдольнасці.
Прыярытэтнымі напрамкамі ў кааліцыйнай палітыцы названы Саюзная дзяржава з Расіяй, АДКБ і СНД. Адносіны з Еўрасаюзам у дактрыне характарызуюцца як «добрасуседскія і ўзаемавыгадныя», а з НАТА — «партнёрскія»[5].
Дактрына 2024 года правіць
У красавіку 2024 года прынята чацвёртая дактрына.
З новага ў дакуменце пазначана, што асноўнымі патэнцыяльнымі знешнімі ваеннымі небяспекамі на ўзроўні ваеннай пагрозы прызнаюцца: размяшчэнне стратэгічных сродкаў паражэння вялікай далёкасці ў неядзерным выкананні, ядзернага, біялагічнага і іншых відаў зброі масавага знішчэння (ЗМЗ); вытворчасць ЗМЗ або яго кампанентаў на тэрыторыях сумежных дзяржаў, кіраўніцтва якіх праводзіць недружалюбную палітыку; узброеныя інцыдэнты з правакацыйнымі мэтамі; канцэнтрацыя паблізу мяжы воінскіх фарміраванняў; эскалацыя ўнутранага ўзброенага канфлікту на тэрыторыях беларускіх саюзнікаў і краін-суседзяў; правядзенне мабілізацыі для нападу на Беларусь[6].
У забяспячэнні ўласнай і рэгіянальнай бяспекі асноўная стаўка робіцца на Саюзную дзяржаву, СНД і АДКБ. Падтрымліваецца ўдзел краіны у АБСЕ і ААН, але выказваецца недазваляльнасць злоўжыванняў механізмамі гэтых арганізацый для аказання ціску. У дактрыне заяўлена заклапочанасць з нагоды пашырэння НАТА, аднак пры гэтым дзяржава гатова весці дыялог з альянсам. Прапісана, што Беларусь зможа аказваць ваенную дапамогу саюзнікам у выпадку агрэсіі супраць іх[6].
Гл. таксама правіць
Зноскі
- ↑ Семь главных новшеств военной доктрины Беларуси
- ↑ Под наблюдением Путина: военные завершили учения «Запад-2017»
- ↑ При разработке нового плана обороны Белоруссии учли опыт конфликта на Украине // Интерфакс, 19 декабря 2019
- ↑ Основы военной политики Республики Беларусь на сайте министерства обороны Архівавана 17 мая 2021.
- ↑ Военная доктрина 2016 года на сайте министерства обороны Архівавана 3 мая 2021.
- ↑ а б Военная доктрина опубликована в Беларуси
Літаратура правіць
- Чумаков А. П. На страже Республики Беларусь // Беларуская Думка. - 1998, № 2. - С. 3 - 10.
- Ксенофонтов В. А. О Военной доктрине государства Архівавана 24 снежня 2021. // Наука и военная безопасность, №1, 2003 г., с.42-49