Вячэрніца гіганцкая

Вячэрніца гіганцкая (Nyctalus lasiopterus) — млекакормячае атрада рукакрылых. Ставіцца да сямейства Гладканосых лятучых мышэй. З'яўляецца самым буйным кажаном у Еўропе і Расіі.

Вячэрніца гіганцкая

Вячэрніца гіганцкая
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Nyctalus lasiopterus Schreb., 1780

Сінонімы
Арэал

выява

Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  632066
NCBI  59464
EOL  1038526

Біялагічнае апісанне правіць

Даўжыня цела 84-104[1], перадплечча 65-69 мм. Вушы кароткія, шырокія, закругленыя са скурнымі складкамі.

Крылы вузкія, доўгія, завостраныя. Размах крылаў — 41—46 см[2]. На ніжнім баку крыла ўздоўж пярэдняга краю праходзіць палоска поўсці.

Поўсць густая, высокая, шаўкавістая; зверху карычнявата-рыжая, знізу больш светлая. Жывот нязначна святлей спіны, вобласці за вушамі больш цёмна афарбаваны. Маса ад 41 да 76 грамаў.

Харчаванне і лад жыцця правіць

Гіганцкія вячэрніцы палююць над ляснымі палянкамі і паверхнямі вадаёмаў. Пачынаюць паляванне на вялікай вышыні, а затым спускаюцца бліжэй да зямлі. Ежай служаць буйныя жукі (Dynastinae, вусачы (Cerambycidae), майскія жукі (Melolonthinae), Lucanus) і начныя матылі[3]. На падставе аналізу крыві і памёту было ўстаноўлена, што гіганцкія вячэрніцы сілкуюцца дробнымі вераб’іных птушкамі ў перыяды іх міграцый. Устаноўлена, што іх здабычай былі Erithacus, пячураўка-ценькаўка (Phylloscopus collybita), валасянкі (Sylvia) і Phoenicurus. Аднак напады на птушак ніколі не ўдавалася назіраць, верагодна, у сувязі з тым, што паляванне адбываецца ўначы на вышынях больш за 700 метраў. Якім чынам адбываецца сам працэс палявання таксама невядома[4][5].

Эхалакацыйныя сігналы вельмі высокай інтэнсіўнасці з максімальнай частатой каля 18-19 кгц.

Жывуць гіганцкія вечерницы па 1-3 асобіны ў дуплах дрэў, у калоніях іншых кажаноў (у асноўным, вячэрніца рыжая (Nyctalus noctula) і малай вячэрніцы (Nyctalus leisleri)), радзей ўтвараюць калоніі па 8-13 і нават да 50 асобін[3]. Спароўванне ў канцы лета — пачатку восені. Цяжарнасць доўжыцца каля двух з паловай месяцаў, дзіцянятаў звычайна два[2].

У жніўні-верасні адлятае на зімоўку на поўдзень.

Распаўсюджванне і экалогія правіць

Лісцяныя лясы Паўднёвай, Заходняй і Усходняй Еўропы ад Францыі да Заволжжа і Каўказа, магчыма, Блізкі Усход. У Расіі сустракаецца ад заходніх межаў да Арэнбургскай вобласці. На поўначы сустракаюцца да Маскоўскай і Ніжагародскай абласцей.

На Беларусі вельмі рэдкі, пералётны від. У 2015 годзе на тэрыторыі рэспубліканскага водна-балотны заказніка «Стары Жадзен» у Жыткавіцкім раёне былі знойдзены некалькі цяжарных самак гіганцкай вячэрніцы. Раней гэтыя лятучыя мышы адзначаліся ў Беларусі толькі ў 1930 годзе[6].

Месцы пражывання — мяшаныя і лісцевыя лясы, паркі. Селіцца ў дуплах дрэў. Зрэдку ўтварае самастойныя разнаполавыя калоніі, часцей трапляецца ў мяшаных калоніях разам з рыжымі, радзей — з малымі вячэрніцамі, нетапырамі і вушанамі.

Колькасць правіць

Ацаніць колькасць гіганцкай вечерницы з-за асаблівасцяў яе ладу жыцця вельмі цяжка. Па доўгім назіранням у Варонежскім запаведніку[7], на 500—600 злоўленых вячэрніц віду Nyctalus noctula прыпадала адна гіганцкая. У паўднёва-заходняй частцы Адэскай вобласці Украіны ў час пралёта сустракалася адна гіганцкая вячэрніца на 200 Nyctalus noctula. Прыкладна такія ж суадносіны назіралася ў Растоўскай вобласці пры адлове звяркоў падчас міграцый. Гэтыя даныя дазваляюць ацаніць шчыльнасць насельніцтва гіганцкай вечерницы у 1 асобіну на 10 км². Плошча, на якой адзначаны знаходкі гэтага віду ў Расіі, складае прыкладна 1700—1800 тыс. км², з іх для селішча гіганцкай вечерницы прыдатныя 10-15 %. Адсюль арыенціровачная колькасць гэтага віду — 17-27 тыс. асобін.

Ахова правіць

Характар ​​уздзеяння чалавека на гэты від такі ж, як і на малую вячэрніцу (Nyctalus leisleri). Спецыяльныя меры аховы не распрацаваны, і не ясна, якія меры могуць апынуцца эфектыўнымі, паколькі невядомыя прычыны нізкай колькасці. Неабходныя дэталёвыя даследаванні па распаўсюджванню і біялогіі гіганцкай вячэрніцы. Зараз могуць быць прапанаваны толькі ахоўныя меры, агульныя для ўсіх кажаноў: захаванне месцаў пражывання (старыя дуплаватыя лісцяныя дрэвы), прапаганда аховы і таму падобнае[8].

Від занесены ў чырвоныя кнігі Беларусі і Расіі.

Зноскі

  1. РИЖ — Гигантская вечерница (Nyctaalus lasiopterus) Архівавана 24 мая 2009. (руск.)
  2. а б Гигантская вечерница — Nyctalus lasiopterus (руск.)
  3. а б Гигантская вечерница — Энциклопедия млекопитающих бывшего СССР (руск.)
  4. Popa-Lisseanu, A. G., Delgado-Huertas, A., Forero, M. G., Rodriguez, A., Arlettaz, R. & Ibanez, C. (2007). Bats' conquest of a formidable foraging niche: the myriads of nocturnally migrating songbirds. PLoS ONE 2(2): e205. Text (engl.)
  5. MEMBRANA | Гигантские мыши по ночам едят перелётных птиц (версия для печати) Архівавана 25 кастрычніка 2009. (руск.)
  6. Возвращение гигантской вечерницы: летучую мышь нашли в Беларуси через 85 лет Архівавана 10 верасня 2015. (руск.)
  7. Панютин К. К. Дальние миграции рукокрылых, окольцованных в Воронежском заповеднике / К. К. Панютин // Миграции животных. — Л, 1968. — Вып. 5.
  8. ГИГАНТСКАЯ ВЕЧЕРНИЦА (ОТРЯД РУКОКРЫЛЫЕ) Архівавана 20 студзеня 2019. (руск.)

Літаратура правіць

  • Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. Мн.: БелЭн, 1993. ISBN 5-85700-095-5

Спасылкі правіць