Гаспар-Гюстаў дэ Карыяліс
Гаспар-Гюстаў дэ Карыялі́с (фр.: Gaspard-Gustave de Coriolis; 21 мая 1792— 19 верасня 1843) — французскі матэматык, інжынер і навуковец. Больш за ўсё вядомы працай, прысвечанай вывучэнню эфекту Карыяліса. Таксама вядомы тэарэмай аб паскарэннях у абсалютным і адносным рухах, званай тэарэма Карыяліса.
| Гаспар-Гюстаў Карыяліс | |
|---|---|
| Gaspard-Gustave de Coriolis | |
 | |
| Дата нараджэння | 21 мая 1792[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 19 верасня 1843[1][2][…] (51 год) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | матэматык, фізік, інжынер у цывільным будаўніцтве, інжынер, выкладчык універсітэта |
| Навуковая сфера | матэматыка, фізіка |
| Месца працы | |
| Альма-матар |
|
| Вядомы як |
сіла Карыяліса, тэарэма Карыяліса |
| Член у | |
| Узнагароды |
Французская акадэмія навук (28 студзеня 1836) |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Скончыўшы Політэхнічную школу (1808), а затым (1812) Школу мастоў і дарог (фр.),ён некаторы час працаваў на будоўлях.
З 1816 года пачаў выкладаць у Політэхнічнай школе, дзе неўзабаве стаў прафесарам, а затым дырэктарам вучэбнай часткі школы. У 1829 годзе Гаспар-Гюстаў Карыяліс стаў прафесарам Школы мастацтваў (фр.).
28 студзеня 1836 года становіцца членам Парыжскай Акадэміі Навук.
Публікацыі правіць
З яго твораў найбольш вядомыя:
- «Calcul de l'effets des machines»,
- «Traité de mécanique des corps solides»
- «Théorie mathématique du jeu de billard»
Памяць правіць
- Спіс найвялікшых вучоных Францыі, змешчаны на першым паверсе Эйфелевай вежы;
- Кратар на Месяцы
- Канадскае навукова-даследчае судна (англ.)
Гл. таксама правіць
- Сіла Карыяліса
- Параметр Карыяліса
- Карыялісавы расходамеры
Зноскі
- ↑ а б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
- ↑ а б Gaspard Gustave de Coriolis // Brockhaus Enzyklopädie
- ↑ а б в www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
- ↑ https://cths.fr/an/savant.php?id=124339
- ↑ https://www.universalis.fr/encyclopedie/le-mystere-coriolis/
- ↑ https://philomathique.paris/
Літаратура правіць
- Карыяліс Гаспар-Гюстаў // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8).
- Кориолис // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.