Векшэ

Векшэ
	Герб
Краіна	Швецыя
Лен	Крунуберг
Каардынаты	56°53′00″ пн. ш. 14°47′00″ у. д.HGЯO
Заснаваны	1342
Першая згадка	1170
Плошча	35 км²
Вышыня цэнтра	167 ± 1 м
Насельніцтва	81 074 чалавек (2009)
Часавы пояс	UTC+1 і UTC+2
Тэлефонны код	0470
Паштовыя індэксы	350 03–359 99
Афіцыйны сайт	vaxjo.se
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ве́кшэ (шведск.: Växjö) — горад на паўднёвым усходзе Швецыі ў правінцыі Смоланд, адміністрацыйны цэнтр лена Крунуберг і камуны Векшэ. Насельніцтва 60 887 чалавек (2010). Векшэ мае мянушку «Найзялёны горад Еўропы».

Гісторыя правіць

Замак Тэлебарг

Векшэ вырас з гандлёвага месца каля возера, дзе збягаліся некалькі шляхоў — адсюль і яго першапачатковая назва — «Vägsjö», у якой «Väg» азначае «шлях», а «sjö» — «возера». Паводле легенды, англійскі місіянер Зігфрыд прыбыў у Швецыю і пабудаваў у Векшэ першую ў краіне біскупскую царкву. Такім чынам, легенда сцвярджае, што ўжо ў 1170 годзе Векшэ становіцца цэнтрам біскупства, а горад (ці гандлёвае месца) існаваў яшчэ ў XI стагоддзі. Аднак першыя пісьмовыя згадкі аб Векшэ адносяцца да 1342 года, калі кароль Магнус Эрыксан надаў Векшэ гарадскі прывілей. У XV стагоддзі для абароны гораду быў пабудаваны замак Крунуберг, ад якога пазней пайшла назва лена. У адрозненні ад Ёнчэпінгу, індустрыяльная рэвалюцыя XIX стагоддзя практычна не закранула Векшэ, і ў цяжкія годы канца стагоддзя горад і яго наваколле перажываюць хвалю эміграцыі. Толькі ў другой палове наступнага, XX стагоддзя горад пачынае даволі хутка расці. Штуршком для гэтага стала адкрыццё ў 1967 годзе філіяла Лундскага ўніверсітэта, які ў 1999 годзе быў пераўтвораны ва Універсітэт Векшэ, а ў 2010 атрымаў назву Універсітэт Лінея.

Адукацыя правіць

Акрамя Універсітэта Лінея, у Векшэ дзейнічаюць Школа Паліцыі (пры ўніверсітэце), Вышэйшая Прафесыйна-Тэхнічная школа і Вышэйшая народная школа Святога Зігфрыда. А яшчэ ў сярэднявеччы, пры Кафедральным саборы дзейнічала школа, ў якой хлопчыкі маглі атрымаць адукацыю на адносна высокім узроўні.

Славутасці правіць

Парк Лінея ў Векшэ

Кафедральны сабор (XIII — XVIII стагоддзі, паводле легенды, на месцы царквы XII стагоддзя, рэстаўраваны ў XIX — XX стагоддзях)
Руіны замка Крунуберг (XV стагоддзі, у 5 км на поўнач ад горада)
Замак Тэлебарг (1897 — 1900)
Замак Бергквара (канец XVIII стагоддзя, у 6 км на захад ад горада)
Італьянскі палац
Парк Лінея, у якім растуць прынамсі па адным відзе раслін з 24 класаў раслін, вызначаных Лінеем
Дом эмігрантаў — цэнтр памяці аб эміграцыі ў Амерыку, які ўтрымлівае архівы, пісьмы, фатаграфіі па тэме
Скульптура «Легенда са шкла» (1978)
Музей Смоланда (фактычна — Шведскі музей шкла)
Музей псіхіатрыі