Давыд Гарадзенскі
Давыд (каля 1283 — 1326) — староста гродзенскі, военачальнік вялікага князя літоўскага Гедзіміна.
| Давыд Гарадзенскі | |
|---|---|
 | |
| Нараджэнне | 1283 |
| Смерць |
1326 |
| Дзеці | Патрыкей Давыдавіч |
| Дзейнасць | арыстакрат, палкаводзец |
| Званне | ваявода |
Біяграфія правіць
Паходжанне невядома. На думку Васіля Тацішчава, быў сынам пскоўскага князя Даўмонта і гэта меркаванне пашырана, але пацвярджэнняў гэтаму няма. У нямецкіх хроніках называецца кашталянам або старостам Гарадзенскага замка, у Пскоўскім летапісе — князем.
Упершыню Давыд згадваецца ў хроніцы Пятра Дусбурга пад 1314 годам, калі ўзначальваў паспяховую абарону Новагародка ад ордэнскага нападу. У 1319 годзе ўзначальваў паход вялікалітоўскага войска супраць Ордэна ў Прусію. У 1323 годзе двойчы прыходзіў на дапамогу Пскову супраць Ордэна ў Лівоніі, а таксама ўзначальваў паход у Добжынскую зямлю супраць Ордэна ў Прусіі. У 1324 годзе крыжаносцы знішчылі яго маёнтак Давыдзішкі ў Літве. У 1324 годзе вадзіў вялікалітоўскае войска ў Мазовію. У 1326 годзе на дапамогу польскаму каралю Уладзіславу Лакатку ў паход супраць маркграфства Брандэнбургскага, дзе быў забіты ў мазавецкім рыцарам Анджэем Гостам. Паводе адной з версій, Гост мог быць падкуплены крыжакамі[1]. Паводле іншай, гэта мог быць паядынак адзін на адзін у выніку нейкай спрэчкі[2].
У літаратуры ўкаранілася легенда аб тым, што Давыд быў непераможны ў бітвах з крыжакамі, хоць у Хроніцы Пятра з Дусбурга ёсць інфармацыя аб адбітай у атрада Давыда здабычы.
Паводле Мацея Стрыйкоўскага, быў жанаты з дачкой вялікага князя Гедзіміна.
Паводле папулярнай гарадской легенды мог быць пахаваны ў Гродне каля Барысаглебскай (Каложскай) царквы.
Памяць правіць
Імём Давыда Гарадзенскага названая вуліца ў гістарычным цэнтры Гродна[3]. У Каложскім парку ў 2003 годзе ўсталяваны камень-валун у яго гонар (скульптар Панцялееў)[4].
У красавіку 2017 года ў Гродне выбралі эскіз помніка Давыду Гарадзенскаму, на конкурсе перамог праект Сяргея Аганава[5]. У скульптуры Давыд Гарадзенскі стварае адзінае цэлае з канём, закрываючы яго сваім плашчом, у руцэ трымае меч, за спінай шчыт з крыжам. На помніку ёсць выявы гродзенскага Старога замка і Каложскай царквы. Выгляд Давыда Гарадзенскага невядомы, таму скульптар не выяўляў дэталёва яго твар. Помнік пастаўлены ў 2018 годзе на скрыжаванні вуліц Замкавай і Давыда Гарадзенскага[6][7].
У 2018 годзе вытворца гадзіннікаў «Луч» выпусціў абмежаваную серыю гадзіннікаў «Волат», прысвечаную постаці Давыда Гарадзенскага[8].
Першай спробай напісаць біяграфію Давыда стала кніга «Давыд Гарадзенскі. Герой і легенда» Мікалая Малішэўскага, якая выйшла ў 2019 годзе[9][10].
Зноскі
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5. — Мінск, 1997. С. 565
- ↑ Давыд Гарадзенскі: што ведаем насамрэч і што прыдумалі «ўдзячныя нашчадкі» пра героя, якому хочуць паставіць помнік. Hrodna.life.
- ↑ Калектыў аўтараў: А. Вашкевіч, А. Госцеў, В. Саяпін і інш. Біяграфія гарадзенскіх вуліц. Ад Фартоў да Каложы.. — Гродна-Вроцлаў: Вроцлаўская навуковая друкарня, 2012. — С. 91. — 370 с. — ISBN 978-93-61617-77-8.
- ↑ Давыд Городенский. Монументальная память г. Гродно.
- ↑ У Гродне афіцыйна адкрылі помнік Давыду Гарадзенскаму. Hrodna.life.
- ↑ «Я понимал, что шансов победить у меня ноль»: как в Гродно выбирали лучший эскиз памятника Давыду Городенскому(недаступная спасылка) (руск.)
- ↑ belsat.eu
- ↑ «Луч» выпустил лимитированную серию часов в честь знаменитого полководца ВКЛ. Салідарнасць.
- ↑ У Гродне прэзентавалі кнігу пра Давыда Гарадзенскага. Hrodna.life.
- ↑ Н. Н. Малишевский. Давыд Городенский. Герой и легенда. — Гродно: ЮрСаПринт, 2019. — 198 с.
