Джон Ло́мбэ (англ.: John Lombe) — брытанскі прадпрымальнік XVIII стагоддзя.

Джон Ломбэ
англ.: John Lombe
Партрэт Джона Ломбэ на Эксэтэр-брыдж
Партрэт Джона Ломбэ на Эксэтэр-брыдж
Род дзейнасці прадпрымальнік
Дата нараджэння 1693[1]
Месца нараджэння Норыдж
Дата смерці 1722
Месца смерці
Грамадзянства
Бацька Henry Lombe[d][2]
Маці Willmott (?)[d][2]

Ломбэ нарадзіўся ў Норыджы каля 1693; ён быў сынам камвольнага ткача і малодшым зводным братам Томаса Ломбэ, які пасля яго смерці працягнуў яго справу і нажыў стан як шаўковы купец у Норыджы і Лондане.

У пачатку XVIII стагоддзя цэнтр вытворчасці шаўковых панчох на вязальныя машынах пераехаў у Мідлендс з Лондана, і попыт на шаўковыя ніткі апярэджваў прапанову.

Томас Ломбэ, брат Джона, атрымаў працу на няўдалай шаўковай фабрыцы, пабудаванай у Дэрбі вядомым вынаходнікам і інжынерам Джорджам Соракалдам для прадзільшчыка шоўку Томаса Котчэта. Фабрыка была пабудавана на рацэ Дэруэнт ў горадзе Дэрбі. Магчыма, гэта быў першы выпадак сходу пад адным дахам працаўнікоў для працы з машынамі з прывадам ад неадушаўлёнай крыніцы сілкавання.

Італьянцы выкарысталі тэхналогію выдушвання на станку для прадзення з пачатку XVII стагоддзя, мяркуючы па апісанні, апублікаваным Віторыа Зонка (Vittorio Zonca). Леанарда да Вінчы накідаў аналагічную мадэль, але апісанне Зонкі было больш поўным; невядома, ці ёсць паміж імі сувязь. Джон быў пасланы братам для вывучэння італьянскіх прадзільных машын, якія працавалі з тонкай аргансінавай ніткай. Аргансін, кручаны натуральны шоўк, які выкарыстоўваецца як аснова, мае важнае значэнне для прадзення тонкай шаўковай тканіны[3]. Паводле легенды, Джон атрымаў працу ў адной з італьянскіх крам, дзе выкарыстоўваўся сакрэт машыннага пляцення шоўку. Па начах ён падкрадаўся ў краму і старанна пры свечках вырабляў чарцяжы машын. У 1716 ён прывёз канструкцыі ў Англію.

У 1718 Томасу Ломбэ давялося атрымаць патэнт, у якім гаворыцца, што:

" Тры віды рухавікоў ніколі раней не існавалі ці не выкарыстоўваліся ў нашым Каралеўстве Вялікабрытаніі, адзін - каб перамотваць лепшы шоўк-сырэц, другі - каб плесці, а другі - каб скручваць лепшы італьянскі шоўк-сырэц ў аргансін з вялікай дасканаласцю, якая ніколі не дасягалася раней у нашым Каралеўстве, што азначае, што многія тысячы сем'яў нашых падданых могуць быць пастаянна заняты ў Вялікабрытаніі, быць забяспечаны шоўкам ўсіх відаў мануфактур нашага падданства, і ў вялікіх колькасцях экспартаваць у чужыя краю, быўшы зробленым так добра, і танна, як можа быць любы замежны шоўк.[4] "

Патэнт быў выдадзены на тэрмін у чатырнаццаць гадоў.

Фабрыка Ломбэ правіць

Сакаролд быў найманы, каб пабудаваць на месцы старога дэрбскага завода новы, больш буйны. Фабрыка Ломбэ была завершана ў 1722 годзе, у год раптоўнай смерці Джона. Паводле легенды, кароль Сардзініі Віктар-Амадэй II, пачуўшы аб поспеху прадпрыемства Ломбэ, наняў жанчыну-забойцу, каб тая паехала ў Англію і забіла братоў. Падазраецца, што Джон быў атручаны «падазронай» жанчынай, як мяркуецца, з Італіі, якая з'явілася незадоўга да яго смерці.

Томас Ломбэ быў прысвечаны ў рыцары ў 1727 годзе. У 1732 патэнт скончыўся, і яго просьба аб прадаўжэнні тэрміну была адхіленая. Гэта было, магчыма, першае паспяховая бесперапынная вытворчасць, прататып для баваўнянай фабрыкі Рычарда Аркрайта і фабрычнай даліны Дэруэнта ў цэлым.

У знак прызнання дасягненняў Томас атрымаў грант у памеры 14 000 фунтаў стэрлінгаў на падрыхтоўку мадэлі сваёй машыны, якая была выстаўлена ў лонданскім Таўэры ў якасці дапаможніка для іншых фабрыкантаў. Ён памёр у 1739, і будынак быў прададзены Самюэлю Лойду і Уільяму Уілсану. Фабрыка працягвала вырабляць шоўк да 1890 года, у якім яна часткова разбурылася. На дадзены момант у будынку размешчаны Музей індустрыі Дэрбі.

Зноскі

  1. Lundy D. R. John Lombe // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. а б Lundy D. R. The Peerage
  3. Organzine, Merriam Webster dictionary, accessed May 2011
  4.   three sorts of engines never before made or used within this our Kingdom of Great Britain, one to wind finest raw silk, another to spin and the other to twist the finest Italian raw silk into organzine in great perfection which was never before done in this our Kingdom, by which means many thousand families of our subjects may be constantly employed in Great Britain, be furnished with silks of all sorts of the manufacture of our subjects, and great quantities exported into foreign parts by being made as good and cheap as any foreign silk can be.  
  • Cooper, B., (1983) Transformation of a Valley: The Derbyshire Derwent Heinemann, republished 1991 Cromford: Scarthin Books