Жан-Антуан Петыпа
Жан-Антуан Петыпа (фр.: Jean-Antoine-Nicolas Petipa; 16 лютага 1787, Парыж, Францыя — 28 ліпеня 1855, Санкт-Пецярбург, Расія) — французскі балетны танцор і харэограф; бацька двух выдатных французскіх балетных танцораў і балетмайстраў Люсьена Петыпа і Марыуса Петыпа.
| Жан-Антуан Петыпа | |
|---|---|
| фр.: Jean-Antoine Petipa | |
 | |
| Дата нараджэння | 16 лютага 1787 |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 28 ліпеня 1855 (68 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Дзеці | Марыус Іванавіч Петыпа і Люсьен Петыпа |
| Прафесія | харэограф, балетмайстар, артыст балета |
.svg){kind=small}
Біяграфія правіць
Сцэнічны дэбют Жана-Антуана Петыпа адбыўся ва ўзросце 8 гадоў, калі ён у 1795 годзе ўпершыню выступіў на сцэне Парыжскай оперы ў невялікай партыі балета «Псіхея», пастаўленым П’ерам Гардэлем у гэтым тэатры яшчэ пяць гадоў таму. Аб гэтым дэбюце стала вядома толькі з адной крыніцы — тэатральнай праграмкі; а аб вучобе ў Парыжскай оперы сведчыць яшчэ адзін дакумент: петыцыя бацькі да міністра ўнутраных спраў, датаваная 1799 годам, з просьбай пакінуць дзяцей на навучанні ў школе Парыжскай оперы.
У 1810—1812 гадах працаваў у Каселі, дзе выступаў у балетах «Пакараная ветранасць», «Аннета і Любім» (на лібрэта Шарля-Сімона Фавара), «Цікаба і Зілоа, або Мексіканцы», «Млынары» (балетмайстар Ж.-Б. Блаш), «Забавы Парыса».[1]
Затым Петыпа быў прыняты балетмайстрам у Ліён на сезон 1813—1814 гадоў. І вельмі хутка атрымаў наступнае запрашэнне — ад наследнага прынца, будучага Карла XIV Шведскага, узначаліць балетную трупу. Затым некалькі разоў узначальваў балет у Французскім тэатры ў Гамбургу.
У 1814—1815 гадах выступіў у балетах «Шэсць прасцячак», «Пастух Сьера-Марэны, або Любоўная хітрасць Аляксандра» і «Квакеры» у парыжскім тэатры «Порт-Сен-Мартэн».[1]
У 1815—1818 гадах працаваў у Марселі, дзе ў 1818 годзе дэбютаваў як балетмайстар анакрэантычным балетам «Нараджэнне Венеры і Амура».
У 1819—1832, 1833—1835, 1841—1843 гадах працаваў у Бруселі, дзе дэбютаваў у балеце «Альмавіва і Разіна» (1819, балетмайстар Ф. А. Блаш).
Паставіў у «Тэатры дэ ла Манэ» дывертысмент у оперы «Караван з Каіра» А. Грэтры (1819) і балеты: «Кермеса» (1819), «Месье Дешалюмо» П. Гаво (1822); «Фрызак, або Падвойнае вяселле», «Пятага ліпеня» (1825), «Маленькія Данаіды» (1828) — усё на музыку Снеля; «23, 24, 25 і 26 верасня» (1831). Там жа аднавіў балеты «Спадар дэ Пурсаньяк» Ж. Каралі і «Жако, або Бразільская малпа» Ф. Тальёні (з новай музыкай Снеля) — абодва ў 1826.
У пастаноўцы Петыпа балета «Танцаманія» Э. Мегюля ў 1831 годзе (па П. Гардэлю) дэбютаваў яго сын і вучань — Марыус Петыпа.
Жан-Антуан Петыпа заснаваў у Бруселі Кансерваторыю танца.[1]
У складзе трупы А. Леконт (разам з Марыусам Петыпа) у 1839 годзе здзейсніў турнэ па ЗША; у Нью-Ёркскім тэатры выканаў камедыйную ролю лекара-шарлатана ў балеце «Тарантул» К. Жыда (балетмайстар Ж. Каралі) і паставіў балет «Марка Бомба, або Хвастлівы сяржант» (1839) і некаторыя іншыя.
У 1845—1846 гадах працаваў таксама ў Бардо і Мадрыдзе.
У 1848 годзе паставіў разам з Марыусам Петыпа ў Вялікім тэатры Санкт-Пецярбурга балет «Сатаніла, або Каханне і пекла» Н.-А. Рэбера і Ф. Бенуа (па Ж. Мазілье, новая рэдакцыя).
Да канца жыцця быў настаўнікам танцаў у Пецярбургскім тэатральным вучылішчы (сярод вучняў — Л. І. Іванаў[2], П. А. Герт і іншыя).
Зноскі
- ↑ а б в Петипа в энциклопедии балета. Архівавана з першакрыніцы 13 мая 2013. Праверана 4 студзеня 2011.
- ↑ Большая Советская Энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 10. Ива — Италики. 1972. 592 стр., илл.; 44 л. илл. и карт. 1 карта-вкл.
Літаратура правіць
- Балет: энциклопедия. / Гл. ред. Ю. Н. Григорович. — М.: Советская энциклопедия, 1981. — 623 стр. с илл.