Жуцаўская культура
Жуцаўская культура (па М. М. Чарняўскаму — Прыбалтыйская культура; у нямецкай археалогіі ням.: Haffküstenkultur — Культура ўзбярэжжа заліва[1]; таксама вядома як Культура «адзінкавых» пахаванняў) — археалагічная культура позняга неаліту—халкаліту. Цэнтр культуры знаходзіўся на ўзбярэжжы Гданьскага заліва і Калінінградскага заліва[2], адкуль культура распасціралася на поўнач да Куршскага заліва і далей да сучаснага пасёлка Швянтоі ў Літве[3]. Культура названа па археалагічнаму помніку ў вёсцы Жуцава, каля горада Пуцк. З'яўляецца рэгіянальным варыянтам культуры шнуравай керамікі.
| Жуцаўская культура | ||||
|---|---|---|---|---|
| Датаванне | III—II тыс. да н.э. | |||
| Пераемнасць | ||||
|
||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | ||||
Паходжанне правіць
Жуцаўская культура ўяўляла сабой гібрыд даіндаеўрапейскай раннебалтыйскай нарвенскай культуры з прышлымі індаеўрапейскімі культурамі шарападобных амфар і шнуравай керамікі[4]. У далейшым жуцаўская культура эвалюцыянавала ў культуру самбійскіх курганоў жалезнага веку
Гаспадарка правіць
Насельніцтва займалася паляваннем, рыбалоўствам і земляробствам. Жыло каля вадаёма ў прамавугольных жытлах на слупах, з двухсхільным дахам, унутры іх размяшчаліся адкрытыя агнішчы, выкладзеныя камянямі.
Пахавальны абрад — трупапалажэнне нябожчыкаў у ямах у скручаным становішчы; пахаванні адзінкавыя і групавыя.
Насельніцтва карысталася крамянёвымі прыладамі працы і зброяй (трохвугольныя наканечнікі стрэл, скрабкі, нажы і інш.), вырабляла каменныя шліфавальныя сякеры лодкападобнай формы з прасвідраванымі адтулінамі, свідраваныя матыкі.
Сярод керамічных вырабаў найбольш пашыранымі былі гаршкі з выразнай шыйкай і амфары, арнаментаваныя гарызантальнымі шнуравымі адбіткамі, насечкамі, нарэзкамі, наколамі, наляпнымі гафрыраванымі каўнерыкамі-валікамі.
Сярод упрыгажэнняў — падвескі з прасвідраваных зубоў жывёл, бурштынавыя трубачкі-пацеркі, кружкі з адтулінамі, стылізаваныя фігуркі чалавека і інш.
На Беларусі правіць
На тэрыторыі Беларусі найбольш выразныя матэрыялы культуры выяўлены на беларускім Панямонні (стаянкі Лічыцы, Ярэмічы, Русакова, а таксама ў пахаваннях каля пас. Краснасельскі).
Зноскі
- ↑ European prehistory: A survey / Ed. by Sarunas Milisauskas. — New York [etc.]: Kluwer acad. / Plenum, Cop. 2002. — XIII, 445 p.: ill., map. — P. 257. — (Interdisciplinary contributions to archaeology). — ISBN 0-306-47257-0.
- ↑ Reallexikon der germanischen Altertumskunde / Begr. von J. Hoops; Hrsg. von H. Jahkuhn et al. — 2. völlig neu bearb. u. stark erw. Aufl. unter Mitw. zahlreicher Fachgelehrter. Bd. 17: Kleinere Götter—Landschaftsarchäologie / Von J. Hoops; Hrsg. von H. Beck [et al.]; Mit Unterstützung der Akad. der Wiss. in Göttingen. — Berlin: De Gruyter, 2001. — VI, 634 p., [4] ill. — P. 423. — ISBN 3-11-016907-X.
- ↑ Brazaitis, D. Agrarinis neolitas // Lietuvos istorija: Akmens amžius ir ankstyvasis metal laikotarpis / A. Girininkas. — Vilnius: Baltos lankos, 2005. — P. 224—231.
- ↑ Bojtár, E. Foreword to the Past: A Cultural History of the Baltic People. — CEU Press, 1999. — P. 59. — ISBN 963-9116-42-4.
Літаратура правіць
- Археология СССР. Эпоха бронзы лесной полосы СССР / Отв. ред. О. Н. Бадер, Д. А. Крайнов, М. Ф. Косарев. — Москва: Наука, 1987. — С. 53—54. — (Археология СССР).
- Чарняўскі, М. М. Прыбалтыйская культура / М. М. Чарняўскі // Археалогія і нумізматыка Беларусі: энцыклапедыя / Беларуская Энцыклапедыя; Рэдкал.: В. В. Гетаў і інш. — Мн.: «Беларуская Энцыклапедыя» імя П. Броўкі, 1993. — 702 с. — С. 518. — ISBN 5-85700-077-7.