Зельман Ваксман
Зельман Абрахам Ваксман (англ.: Selman Abraham Waksman, 22 ліпеня 1888, Нава Прылука — 16 жніўня 1973, Вудс-Хол, Масачусетс, ЗША) — амерыканскі мікрабіёлаг і біяхімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне ў 1952 годзе за «адкрыццё стрэптаміцыну, першага антыбіётыка, эфектыўнага пры лячэнні сухотаў».
| Зельман Абрахам Ваксман | |
|---|---|
| англ.: Selman Abraham Waksman | |
 Праф. Ваксман у сваёй лабараторыі ў Ратгерскім універсітэце (фота 1953). | |
| Дата нараджэння | 22 ліпеня 1888[1][2][…] |
| Месца нараджэння | |
| Дата смерці | 16 жніўня 1973[1][2][…] (85 гадоў) |
| Месца смерці | |
| Месца пахавання | |
| Грамадзянства | |
| Род дзейнасці | біёлаг, біяхімік, аўтабіёграф, урач, мікрабіёлаг, выкладчык універсітэта, вынаходнік, фармаколаг, хімік, батанік |
| Навуковая сфера | біяхімія, мікрабіялогія |
| Месца працы | |
| Альма-матар |
|
| Член у | |
| Узнагароды | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
| Сістэматык жывой прыроды | |
|---|---|
|
Аўтар найменняў шэрага батанічных таксонаў. У батанічнай (бінарнай) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца скарачэннем «Waksman». Персанальная старонка на сайце IPNI Аўтар найменняў шэрага мікрабіялагічных таксонаў. Паводле кодэкса наменклатуры бактэрый гэтыя назвы дапаўняюцца абазначэннем «Waksman».
|
Біяграфія правіць
Нарадзіўся ў мястэчку Нова Прылука, што ў 15 км ад Вінніцы, у сям’і дробнага арандатара Якава Ваксмана і ўладальніцы прамтаварнага крамы Фрэйды Ваксман. Скончыў гімназію № 5 у Адэсе.
У 1910 годзе эмігруе ў ЗША. Нейкі час жыў у сясцёр на ферме ў штаце Нью-Джэрсі. Паступіў у сельскагаспадарчы каледж, у якім вывучаў мікрабіялогію глебы. Магістр прыродазнаўчых навук (1915).
У 1918 годзе атрымлівае ступень доктара, вывучаючы хімію ферментаў у Каліфарнійскім універсітэце ў Берклі. Далейшая яго кар’ера звязана з Ратгерскім універсітэтам у штаце Нью-Джэрсі. У 1925 годзе прызначаны ад’юнкт-прафесарам, у 1931 годзе — прафесарам.
У 1932 годзе Амерыканская асацыяцыя па барацьбе з сухотамі звярнулася да Ваксмана з просьбай вывучыць працэс разбурэння палачкі сухотаў у глебе. Вучоны даў заключэнне, што за гэты працэс адказныя мікробы — антаганісты. У канцы 1930-х гадоў Зельман Ваксман распрацоўвае новую праграму, якая тычыцца выкарыстання вынікаў, атрыманых даследаванняў у галіне мікрабіялогіі для лячэння хвароб.
На працягу чатырох гадоў Ваксман і яго калегі даследавалі каля дзесяці тысяч розных мікраарганізмаў глебавага покрыва ў пошуках антыбіётыкаў, здольных уздзейнічаць на бактэрыі. У 1940 годзе навукоўцы вылучылі актынаміцын, які аказаўся даволі таксічным. Праз два гады яны адкрылі стрэптатрыцын — антыбіётык, які апынуўся эфектыўным у дачыненні да ўзбуджальнікаў туберкулёзу. У 1943 годзе быў адкрыты стрэптаміцын. Пасля некалькіх гадоў тэсціравання і дапрацоўкі, у 1946 годзе стрэптаміцын пачынае шырока выкарыстоўвацца для барацьбы з сухотамі. Стрэптаміцын аказаўся вельмі каштоўным, бо быў эфектыўны супраць бактэрый, устойлівых да сульфаніламідных прэпаратаў і пеніцыліну.
Узнагароды правіць
Узнагароджаны ордэнам Ганаровага легіёна (1950), ганаровы доктар універсітэтаў Льежа і Ратгера. Член Амерыканскай нацыянальнай акадэміі навук, Нацыянальнага даследчага грамадства амерыканскіх біёлагаў, Амерыканскага навуковага глебазнаўчага таварыства, Амерыканскага хімічнага таварыства і Таварыства эксперыментальнай біялогіі і медыцыны.
Зноскі
- ↑ а б Selman Abraham Waksman // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Selman Abraham Waksman // Brockhaus Enzyklopädie
- ↑ NNDB — 2002.
Літаратура правіць
- Alan Symons. The jewish contribution to the 20-th century, Polo Publishing, London, 1997