Лідзія Лазараўна Заменгоф

Лідзія Лазараўна Заменгоф (эспер.: Lidja Zamenhof, польск.: Lidia Zamenhof, 1904 — восень 1942, ці жнівень 1944) — польская эсперантыстка, перакладчык, адвакат, грамадскі дзеяч, дачка Л. Л. Заменгофа.

Лідзія Лазараўна Заменгоф
польск.: Lidia Zamenhof
Род дзейнасці	мовазнаўца, эсперантыст, перакладчыца, пісьменніца
Дата нараджэння	29 студзеня 1904(1904-01-29)
Месца нараджэння	Варшава, Царства Польскае, Расійская імперыя
Дата смерці	жнівень 1942 (38 гадоў)
Месца смерці	Трэблінка, Косаў Ляцкі, Гміна Косаў Ляцкі, Сакалоўскі павет, Мазавецкае ваяводства, Польшча
Грамадзянства	Польшча
Веравызнанне	Бахаі
Бацька	Людвіг Лазар Заменгоф
Маці	Клара Аляксандраўна Заменгоф
Альма-матар	Варшаўскі ўніверсітэт
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Лідзія Заменгоф нарадзілася ў Варшаве ў 1904 годзе, была малодшай дачкой заснавальніка эсперанта Л. Л. Заменгофа. Вывучыла эсперанта ва ўзросце 9 гадоў, і з 14 гадоў пачала перакладаць на эсперанта з польскай мовы, яе першыя публікацыі з’явіліся праз некалькі гадоў. Атрымаўшы юрыдычную адукацыю ў Варшаўскім ўніверсітэце ў 1925 годзе, яна цалкам прысвяціла сябе дзейнасці ў сферы эсперантызма і гамаранізма. Пачынаючы з Венскага Сусветнага кангрэса эсперантыстаў 1924 яна прымала ўдзел ва ўсіх Сусветных кангрэсах да 1939 года (за выключэннем кангрэса ў 1938 годзе ў Англіі, бо ў гэты час яна знаходзілася ў ЗША). У 1925 годзе падчас 17-га Сусветнага кангрэса эсперантыстаў у Жэневе яна пазнаёмілася з верай Бахаі і з гэтага часу стала актыўным прыхільнікам гэтай рэлігіі. Лідзія Заменгооф была сакратаром варшаўскага таварыства эсперантыстаў «Канкорда», працавала ў якасці інструктара выкладання эсперанта па метаду Чэха, аб’ехала шмат краін для прапаганды гэтага метада і самой мовы эсперанта. Сваю дзейнасць Лідзія Заменгоф вяла ў супрацоўніцтве з рознымі арганізацыямі эсперантыстаў — Міжнароднай студэнцкай лігай, Сусветнай асацыяцыяй эсперанта, а таксама з арганізацыямі прыхільнікаў веры Бахаі.

Супрацоўнічала са шмат якімі эсперанта-выданнямі. Вядомы яе пераклад на эсперанта рамана Quo vadis? Г. Сянкевіча, апублікавны ў 1933 годзе.

У 1937 годзе Лідзія Заменгоф пераехала ў ЗША, дзе доўгі час выкладала эсперанта, але ў снежні 1938 года іміграцыйная служба ЗША адмовілася працягнуць яе візу з-за незаконна «аплочваемай працы» па выкладанню эсперанта, і яна была вымушана вярнуцца ў Польшчу.

Пасля акупацыі Польшчы ў 1939 годзе яе дом у Варшаве апынуўся на тэрыторыі Варшаўскага гета. Лідзія бала арыштаваная па абвінавачванню ў тым, што яна вяла ў ЗША антынацыстскую прапаганду, але праз некалькі месяцаў была вызвалена. Яна здабывала ежу і лекі для арыштаваных а на прапапновы бегчы з краіны — адмаўлялася. У 1942 годзе яе зноў арыштавалі і адправілі ў лагер смерці ў Трэблінке, дзе яна загінула ў газавай камеры восенню 1942 года. Іншыя крыніцы паведамляюць, што яе растралялі ў жніўні 1944 года.

Ушанаванне памяці

Сімвалічная магіла Лідзіі Заменгоф

• Сімвалічная магіла (кенатаф) Лідзіі Заменгоф знаходзіцца на Яўрэйскіх могілкх Варшавы — мемарыльная таблічка на магіле яе маці, Клары Заменгоф, побач з такой жа таблічкай ў гонар яе сястры Соф’і, якая таксама загінула ў Трэблінке.
• У 1933 годзе ў гонар Лідзіі Заменгоф назвалі адно з аддзяленняў дзіцячай клінікі доктара Заменгофа ў Беластоку, Польшча.
• У 1995 годзе ў Мемарыяльным музеі Халакоста ў Вашынгтоне прайшоў вечар памяці Л. Заменгоф, дзе былі адзначаны намаганні эсперантыстаў па спасенню яўрэяў, якіх пераследвалі падчас Другой сусветнай вайны.
• У 2004 годзе, да 100-годдзя з дня нараджэння Лідзіі Заменгоф была выдана кніга «Por ke la tagoj de la homaro estu pli lumaj», у якую увайшлі яе шматлікія публіцыстычныя артыкулы, рэцнзіі эсэ.