Ліхтэнштэйнскі дом

Ліхтэнштэйны (Liechtenstein) — кіруючая дынастыя ў княстве Ліхтэнштэйн, якое бярэ ад іх сваю назву. Цяперашні глава — Ханс-Адам II.

Ліхтэнштэйны
Перыяд	з XII стагоддзя
Дэвіз(ы):	ням.: Klar und Fest («Чысты і цвёрды»)
Тытул:	князь Ліхтэнштэйн, герцаг Тропау і Ягерндорф, граф Рытберг
Падданства	Свяшчэнная Рымская імперыя, Ліхтэнштэйн
Маёнткі	Валціцы, Ледніцы
Палацы	Палац на Фюрстэнгасэ, палац на Банкгасэ
Ліхтэнштэйны на Вікісховішчы

Баронскі род

Ліхтэнштэйны з’яўляюцца ў гісторыі ў XII стагоддзі як уладальнікі аднайменнага замка пад Венай. Замак гэты быў страчаны імі ў XIII стагоддзі і вярнуўся да сямейства толькі ў 1807 годзе (у сувязі з чым да часціцы «фон» у іх тытулатуры дадалося больш прэстыжнае «цу»). Да XVI стагоддзю ліхтэнштэйнскія маёнткі былі раскіданы па Аўстрыі, Штырыі, Маравіі і Сілезіі.

У XVI стагоддзі Ліхтэнштэйны стаялі на чале лютэран Багеміі. Габсбургі ўзялі ў іх крэдыт у паўмільёна гульдэнаў, які быў выплачаны зямельнымі надзеламі ў Багеміі. У 1599 годзе глава баронскага сямейства, Карл фон Ліхтэнштэйн, вярнуўся ў каталіцтва, а падчас Трыццацігадовай вайны падтрымаў Габсбургаў у якасці прэтэндэнтаў на багемскі сталец. За сваю вернасць ён быў ўзведзены ў 1607 годзе ў ранг імперскіх князёў.

Княжацкі род

За гады Трыццацігадовай вайны Ліхтэнштэйны распаўсюдзілі свае ўладанні на пятую частку тэрыторыі Багеміі. У прыватнасці, у іх кіраванне паступіла Опаўскае княства ў Сілезіі. Яны звязалі сябе шлюбнымі саюзамі з домам Дытрыхштэйнаў. Цэнтрам іх уладанняў сталі Фельдсберг і Айсгруб, дзе былі пабудаваны раскошныя рэзідэнцыі (цяпер — помнікі Сусветнай спадчыны).

Род вельмі жадаў атрымаць месца ў Рэйхстагу Свяшчэннай Рымскай імперыі. Для гэтага ён павінен быў валодаць землямі, сюзерэнам якіх быў бы сам імператар (unmittelbar). Дзеля гэтага Ліхтэнштэйны набылі ў збяднелых уладальнікаў Хоэнемса два маленечкія феоды на мяжы са Швейцарыяй — Шэленберг (у 1699 годзе) і Вадуц (у 1712 годзе). У гэтых зямель быў неабходны прававы статус. Дзякуючы садзейнічанню Яўгенія Савойскага (які даводзіўся князю Ліхтэнштэйну сватам) у 1719 годзе імператар прызнаў главу сямейства, Антона Фларыяна, князем суверэннай годнасці. Так з’явілася княства Ліхтэнштэйн.

Цары Ліхтэнштэйна

Як і іншыя імперскія князі на службе ў Габсбургаў, глава роду ўвесь час пражываў у гарадскім і прыгарадным венскіх палацах Вены. У свае альпійскія ўладанні Ліхтэнштэйны да 1842 года не завітвалі ні разу. Ім належаў значны мастацкі збор, жамчужынамі якога былі палотны Рубенса і «Джынеўра Бенчы» пэндзля Леанарда да Вінчы.

У XIX стагоддзі, калі большасць іншых княжацкіх родаў падверглася медыятызацыі, Ліхтэнштэйны ўмацавалі свой суверэнны статус. Жонкі іх паходзілі з найбольш знатных дваранскіх родаў Аўстрыі і Багеміі. Знешняя палітыка княства была аддадзена на водкуп Габсбургам; іх інтарэсы за мяжой прадстаўлялі аўстра-венгерскія пасольствы.

У 1903 годзе князь Алаіз ажаніўся з сястрой спадчынніка прастола Францам-Фердынандам; з гэтай нагоды імператар Франц-Іосіф у чарговы раз пацвердзіў іх раўнароднасць з Габсбургамі. Аншлюс прымусіў главу роду пакінуць Ліхтэнштэйнскі палац у Вене і перабрацца ў замак Вадуц у Альпах. Сярод сучасных кіруючых дынастый Ліхтэнштэйны вылучаюцца прыхільнасцю да шлюбаў з прадстаўнікамі старой арыстакратыі (пераважна аўстра-венгерскай).

У наш час кіруючым князем Ліхтэнштэйна з’яўляецца князь Ханс-Адам II пры рэгенцтве свайго старэйшага сына спадчыннага князя Алаіза.

• Рэзідэнцыі Ліхтэнштэйнаў
• 
  Фельдсбергскі палац-замак Ліхтэнштэйнаў
• 
  Палац на венскай Фюрстэнгасэ (ведута Бернарда Белота)
• 
  Ліхтэнштэйнскі замак
• 
  Палац на венскай Банкгасэ
• 
  Ліхтэнштэйнскі палац у Празе

Гл. далей

• Спіс князёў Ліхтэнштэйн
• Якабіцкі пераход у спадчыну прастола

Літаратура

• Лихтенштейн, дворянский род // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.

Спасылкі і крыніцы

• Сайт княжацкага роду Архівавана 3 красавіка 2019.
• Радаводнае дрэва Ліхтэнштэйнаў