Мухіна балка

Мухіна балка (Малы лог) — прыродаахоўны запаведнік абласнога значэння, размешчаны ў горадзе Аксай Растоўскай вобласці. Балка уяўляе сабою абрывісты яр на ўсходзе Аксая, схілы якога пакрыты барачным лесам. Вялікую частку дна балкі пакрываюць балоты. На тэрыторыі запаведніка дзейнічае ваенна-гістарычны музей Аксая з выставай ваеннай тэхнікі пад голым небам і шмат’ярусным бункерам 1960-х гадоў.

Мухіна балка
руск.: Мухина балка
выстаўка ваеннай тэхнікі на тэрыторыі запаведніка
Размяшчэнне	Расія
Найбліжэйшы горад	Аксай
Плошча	48 га
Мухіна балка

Флора

На схілах Мухінай балкі растуць разнастайныя стэпавыя расліны. Сярод іх: аўсяніца, кавыль. Шырока пашыраны дзьмухаўцы, палын, мятліца, горац, баркун лекавы, канюшына, трыпутнік. У ярах Мухінай бэлькі размясціўся барачны лес. На ўзлесках лясы пашыраны хмызнякі глога, барбарыса, шыпшыны, даволі шмат зараснікаў цёрну калючага. У Мухінай бэльцы сустракаюцца вяз гладкі, шаўкоўніца, яблыня лясная, груша звычайная, асобныя асобнікі каркасаў заходняга і каўказскага. На тэрыторыі штучных насаджэнняў расце бяроза белая. На берагах сажалкі можна сустрэць драўняныя расліны, такія як лох срабрысты, вярба белая, таполя белая.

У наш час Мухіна балка знаходзіцца ў жаласным стане. Тут ідзе ўзворванне тэрыторыі, нярэдкія выпадкі разведзення вогнішчаў, разрастаецца звалка, не вычышчаны і не ўпарадкаваны крыніцы, у закаркаваным стане знаходзіцца сажалка, не спыняецца забудова хат і гаражоў.

Гісторыя

У XVIII стагоддзі Мухіна балка называлася Малым Логам. Крыху пазней яе пераназвалі і сталі зваць Рабінавай балкай. Сваёй сучаснай назвай запаведнік абавязаны сям’і купцоў Мухіных, якая валодала тэрыторыяй 79 га пад станіцай Аксайскай. Мухіны былі аднымі з багатых лесагандляроў. Яны займаліся вельмі выгадным у той час гандлем лесу. Паколькі тут, у стэпавым рэгіёне, свайго лесу не было, ён прадаваўся па вельмі высокай цане.

У 1915 годзе Мухіну балку пачалі вывучаць студэнты і выкладчыкі Варшаўскага ўніверсітэта, эвакуяванага у Растоў-на-Доне у сувязі з магчымай акупацыяй Варшавы нямецкімі войскамі. Даследаванні глебы і расліннасці гэтай мясцовасці занялі значнае месца ў навуковых працах прафесараў У. Н. Вяршкоўскага, А. А. Прыступы, О. К. Каялі і іншых. Значнасць даследавання балкі ўніверсітэт абгрунтаваў тым, што Мухіна балка — найболей тыповы прадстаўнік расліннасці дадзенага раёна, які мае на сваёй тэрыторыі цаліковыя стэпы, хмызняковы стэп, камяністыя і гліністыя схілы, бэлькавы лес і сенажаць.

У 1923 годзе была адкрыта Аксайская экскурсійная станцыя Дзяржаўнага Данскога Ўніверсітэта. Пад яе было адведзена дзве хаты. У першай хаце запланавана было арганізаваць лабараторыю, музей мясцовай прыроды і інтэрнат для студэнтаў. У другой хаце меншай плошчы была адна агульная кухня, адзін пакой займаў служка, а яшчэ чатыры адведзены былі для прыезджых навуковых працаўнікоў. У 1925 годзе на базе экскурсійнай станцыі ў Аксаі адкрылі біялагічную станцыю, у якую ўвайшлі два аддзяленні — стэпавае і гідрабіялагічнае. У звязку з гэтым у красавіку 1925 г. у валоданне і карыстанне ўніверсітэта быў перададзены былы маёнтак Мухіна, дзе планавалі знаёміць будучых педагогаў з сельскай гаспадаркай, вывучаць методыкі прыродазнаўства і многае іншае. Маёнтак гэты перадаваўся тэрмінам на 10 гадоў.

Адным з першых удараў па прыродзе запаведніка стала Вялікая Айчынная вайна. Схілы балкі тройчы былі арэндай бязлітасных баёў. Для лепшага агляду мясцовасці тады і былі спілаваны стагадовыя дубы і іншыя рэдкія дрэвы. Схілы балкі былі падпяразаны акопамі і супрацьтанкавымі равамі. Іх сляды бачны дагэтуль.