Муцыны
Муцыны — складаныя бялкі (сямейства высокамалекулярных глікапратэінаў), якія ўваходзяць у састаў сакрэтаў слізістых залоз. Змяшчаюць пераважна кіслыя поліцукрыды, злучаныя з бялком іоннымі сувязямі.
Адрозніваюць:
- фукамуцыны (у большасці сакрэтаў слізістых залоз страўнікава-кішачнага тракту)
- сіяламуцыны (у сліне падсківічнай і пад’язычнай залоз)[1]
Фалікулы яечніка маюць у сабе фукамуцыны ці сіяламуцыны.
Муцыны выконваюць ролю змазкі, якая ахоўвае эпітэліяльныя клеткі страўнікава-кішачнага тракту, дыхальных і мочапалавых шляхоў ад механічнага пашкоджання, прыгнечваюць зліпанне эрытрацытаў, якое выклікае вірус грыпу. Некаторыя муцыны адказваюць за рэгуляцыю працэсаў мінералізацыі ў жывёл, напрыклад, фарміравання ракавіны ў малюскаў[2] і касцяной тканіны ў пазваночных.[3] Празмерная экспрэсія бялкоў муцыну, асабліва MUC1, звязана з многімі відамі раку.[4][5]
Гены і бялкі правіць
Муцыны чалавека ўключаюць гены з сімвалам HUGO ад MUC з 1 па 22. З гэтых муцынаў па лакалізацыі вызначаны наступныя класы:[6][7][8][9]
- Муцыны, сакрэтаваныя ў чалавеку, з размяшчэннем у храмасомах, памерам паўтору ў амінакіслотах (аа), гелеўтваральныя (Y) ці не (N) і іх тканкавай экспрэсіяй.[10]
| Муцын | гель | храмасомы | памер паўтору ў амінакіслотах (aa) | тканкавая экспрэсія |
|---|---|---|---|---|
| MUC2 | Y | 11p15.5 | 23 | Худая кішка, падуздышная кішка, тоўстая кішка, эндаметрый |
| MUC5A | Y | 11p15.5 | 8 | Дыхальныя шляхі, страўнік, кан’юктыва, эндацэрвікс, эндаметрый |
| MUC5B | Y | 11p15.5 | 29 | Дыхальныя шляхі, падсківічныя залозы, эндацэрвікс |
| MUC6 | Y | 11p15.5 | 169 | Страўнік, падуздышная кішка, жоўцевы пузыр, эндацэрвікс, эндаметрый |
| MUC19 | Y | 12q12 | 19 | эпітэлій рагавіцы і кан’юнктывы; слёзная залоза[11] |
| MUC7 | N | 4q13-q21 | 23 | Пад’язычныя і падсківічныя залозы |
| MUC8 | N | 12q24.3 | 13/41 | Дыхальныя шляхі, матка, эндацэрвікс, эндаметрый |
| MUC9 | N | 1p13 | 15 | Фалопіевы трубы |
| MUC20 | N | 3 | 19 | высока ў нырках, умерана ў плацэнце, лёгкіх, прастаце, печані, стрававальнай сістэме |
- Трансмембранныя муцыны:MUC1, MUC3A, MUC3B, MUC4, MUC12, MUC13, MUC15, MUC16, MUC17, MUC21 (былы C6orf205), MUC22 (вельмі паліморфны[12])
Асноўнымі муцынамі, якія сакрэтуюцца ў дыхальных шляхах, з’яўляюцца MUC5AC і MUC5B, у той час як MUC2 сакрэтуецца ў асноўным у кішачніку, але таксама і ў дыхальных шляхах. MUC7 з’яўляецца асноўным бялком сліны.[9]
Структура правіць
Муцыны дарослых млекакормячых складаюцца з двух раёнаў:[6]
- Аміна-і карбаксіканцавыя раёны вельмі слаба гліказілараваны, але багатыя на цыстэін. Рэшткі цыстэіну ўдзельнічаюць у стварэнні дысульфідных сувязяў унутры і паміж манамерамі муцынаў.
- Вялікі цэнтральны раён («дамен PTS»), створаны множнымі тандэмнымі паўторамі амінакіслот з 10 — 80 паслядоўнасцяў рэшткаў, у якіх да паловы амінакіслот уяўляюць сабой серын або трэанін. Гэты раён насычаецца сотнямі алігацукрыдамі, звязаных О-гліказіднай сувяззю. Алігацукрыды, звязаныя N-гліказіднай сувяззю, таксама выяўляюцца ў муцынах, але ў меншай колькасці, чым O-звязаныя.
Функцыі ў чалавечым арганізме правіць
Муцыны выконваюць важныя функцыі па ахове ад бактэрыяльных і грыбковых інфекцый. Напрыклад, муцін MUC5B, які пераважае ў роце і жаночых палавых шляхах, значна зніжае прымацаванне і ўтварэнне біяплёнкі Streptococcus mutans, бактэрыі, здольнай утвараць карыес.[13] Незвычайна тое, што MUC5B не забівае бактэрыі, а падтрымлівае іх у планктоннай (не биопленочной) фазе, тым самым падтрымліваючы разнастайны і здаровы мікрабіем ротавай поласці.[13] Падобныя эфекты MUC5B і іншых муцынаў былі прадэманстраваны для іншых патагенаў, такіх як Candida albicans, Helicobacter pylori і нават ВІЧ.[14][15] У роце муцыны таксама могуць рэкрутаваць антымікробныя бялкі, такія як статэрыны і гістатын 1, што дадаткова зніжае рызыку інфекцыі.[15]
Адзінаццаць муцынаў экспрэсіруюцца эпітэліем паверхні вока, бакалападобнымі клеткамі і звязанымі з імі залозамі, хоць большасць з іх экспрэсіруюцца на вельмі нізкіх узроўнях. Яны падтрымліваюць вільготнасць, змазваюць вочы, стабілізуюць слёзную плёнку і ствараюць фізічны бар’ер для навакольнага свету.[11]
Зноскі
- ↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
- ↑ Marin F., Corstjens P., De Gaulejac B., De Vrind-De Jong E., Westbroek P. Mucins and molluscan calcification. Molecular characterization of mucoperlin, a novel mucin-like protein from the nacreous shell layer of the fan mussel Pinna nobilis (Bivalvia, pteriomorphia)(англ.) // The Journal of biological chemistry. — 2000. — Т. 275. — № 27. — С. 20667–20675.
- ↑ RJ Midura, VC Hascall Bone sialoprotein–a mucin in disguise?(англ.) // Glycobiology. — 1996.
- ↑ Niv Y (April 2008). "MUC1 and colorectal cancer pathophysiology considerations". World Journal of Gastroenterology. 14 (14): 2139–2141. doi:10.3748/wjg.14.2139. PMC 2703837. PMID 18407586.
- ↑ Brockhausen I, Melamed J (August 2021). "Mucins as anti-cancer targets: perspectives of the glycobiologist". Glycoconjugate Journal. 38 (4): 459–474. doi:10.1007/s10719-021-09986-8. PMID 33704667. S2CID 232191632.
- ↑ а б Moniaux N, Escande F, Porchet N, Aubert JP, Batra SK (October 2001). "Structural organization and classification of the human mucin genes". Frontiers in Bioscience. 6: D1192–D1206. doi:10.2741/moniaux. PMID 11578969.
- ↑ Perez-Vilar J, Hill RL (2004). "Mucin Family of Glycoproteins". Encyclopedia of Biological Chemistry (Lennarz & Lane, EDs.). Oxford: Academic Press/Elsevier. 2: 758–764. doi:10.1016/B0-12-443710-9/00411-7. ISBN 9780124437104.
- ↑ Hoorens PR, Rinaldi M, Li RW, Goddeeris B, Claerebout E, Vercruysse J, Geldhof P (March 2011). "Genome wide analysis of the bovine mucin genes and their gastrointestinal transcription profile". BMC Genomics. 12: 140. doi:10.1186/1471-2164-12-140. PMC 3056801. PMID 21385362.
- ↑ а б Kasprzak A, Adamek A (March 2019). "Mucins: the Old, the New and the Promising Factors in Hepatobiliary Carcinogenesis". International Journal of Molecular Sciences. 20 (6): 1288. doi:10.3390/ijms20061288. PMC 6471604. PMID 30875782.
- ↑ Corfield, Anthony P. (2015-01-01). "Mucins: A biologically relevant glycan barrier in mucosal protection". Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - General Subjects [англійская]. 1850 (1): 236–252. doi:10.1016/j.bbagen.2014.05.003. ISSN 0304-4165.
- ↑ а б Martinez-Carrasco, Rafael; Argüeso, Pablo; Fini, M. Elizabeth (2021-07-01). "Membrane-associated mucins of the human ocular surface in health and disease". The Ocular Surface [англійская]. 21: 313–330. doi:10.1016/j.jtos.2021.03.003. ISSN 1542-0124. PMC 8328898. PMID 33775913.
- ↑ Norman PJ, Norberg SJ, Guethlein LA, Nemat-Gorgani N, Royce T, Wroblewski EE, et al. (May 2017). "Sequences of 95 human MHC haplotypes reveal extreme coding variation in genes other than highly polymorphic HLA class I and II". Genome Research. 27 (5): 813–823. doi:10.1101/gr.213538.116. PMC 5411776. PMID 28360230.
- ↑ а б Frenkel ES, Ribbeck K (January 2015). "Salivary mucins protect surfaces from colonization by cariogenic bacteria". Applied and Environmental Microbiology. 81 (1): 332–338. Bibcode:2015ApEnM..81..332F. doi:10.1128/aem.02573-14. PMC 4272720. PMID 25344244.
- ↑ Kavanaugh NL, Zhang AQ, Nobile CJ, Johnson AD, Ribbeck K (November 2014). Berman J (рэд.). "Mucins suppress virulence traits of Candida albicans". mBio. 5 (6): e01911. doi:10.1128/mBio.01911-14. PMC 4235211. PMID 25389175.
- ↑ а б Frenkel ES, Ribbeck K (January 2015). "Salivary mucins in host defense and disease prevention". Journal of Oral Microbiology. 7 (1): 29759. doi:10.3402/jom.v7.29759. PMC 4689954. PMID 26701274.
Літаратура правіць
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).