Вікіпедыя

Наступленне на поўначы Чада

Наступленне на поўначы Чада — наступальная аперацыя паўстанцкай групоўкі «Фронт перамен і згоды ў Чадзе» (ФПЗЧ), якая разгарнулася 11 красавіка 2021 года ў рэгіёне Тыбесты на поўначы Чада. Падзеі пачаліся як рэакцыя на перамогу Ідрыса Дэбі, што знаходзіўся ва ўладзе 30 гадоў, на прэзідэнцкіх выбарах[2]. 20 красавіка ў ходзе баявых дзеянняў лідар краіны быў забіты.

Наступленне на поўначы Чада
Асноўны канфлікт: Паўстанне ў Паўночным Чадзе
Дата 11 красавіка — 9 мая 2021
Месца Чад
Вынік перамога ўрада
Праціўнікі
Чад Узброеныя сілы Чада
авіацыйная падтрымка:
 Францыя (адмаўляе свой удзел)
іншая дапамога:
 ЗША
 Еўрапейскі Саюз
 Нігер 		Чад Фронт перамен і згоды ў Чадзе
Чад Савет ваеннага камандавання выратавання рэспублікі (з 20 красавіка)
пры падтрымцы:
Лівійская нацыянальная армія
Камандуючыя
Ідрыс Дэбі †
Махамат Дэбі Ітна 		Махамат Махдзі Алі
Страты
Па даных уладаў на 1 мая: 11 забітых і 58 параненых[1] Па даных уладаў на 1 мая: некалькі сотняў забітых і 210 палонных[1]

Перадгісторыя правіць

Асноўны артыкул: Прэзідэнцкія выбары ў Чадзе (2021)

На прэзідэнцкіх выбарах 2021 года ў Чадзе дзеючы прэзідэнт Ідрыс Дэбі, лаяльны заходнім дзяржавам, перамог і падоўжыў свой 30-гадовы тэрмін знаходжання ва ўладзе. Дэбі атрымаў большасць галасоў ва ўсіх рэгіёнах, акрамя аднаго з дэпартаментаў краіны. Апазіцыя заклікала байкатаваць выбары і адмовілася прызнаць перамогу Дэбі[3]. У Еўропе і ЗША прызналі вынікі прэзідэнцкай гонкі легітымнымі, бо лічылі дзеючы ўрад саюзнікам у барацьбе з баевікамі «Бока Харам» і тэрарызмам як у Заходняй, так і ў Цэнтральнай Афрыцы[4]. У дзень выбараў групоўка «Фронт перамен і згоды ў Чадзе» (ФПЗЧ), якая базавалася ў Лівіі, здзейсніла напад на памежны ваенны пост[4]. ФПЗЧ знаходзілася пад абаронай лівійскага ваеначальніка Халіфа Хафтара і раней часта ўступала ў сутыкненні з ваеннымі Чада[3].

Наступленне правіць

11 красавіка, пасля нападу на пагранзаставу, сілы ФПЗЧ выбілі ўрадавую армію з некалькіх гарадоў і пасёлкаў, а пасля пачалі прасоўванне ў бок Нджамены, сталіцы Чада[5]. У гэты момант ЗША і Вялікабрытанія эвакуіравалі свой дыпламатычны персанал з краіны[5][6].

19 красавіка паўстанцы цалкам узялі пад кантроль Тыбесты[6]. Па паведамленнях, на той момант падчас сутыкненняў было забіта не менш за 300 байцоў ФПЗЧ і мінімум пяць ваеннаслужачых урадавай арміі[6]. Улады заяўлялі, што яны «цалкам знішчылі» канвоі паўстанцаў, якія накіроўваліся на сталіцу. Прадстаўнік Узброеных Сіл Чада паведамляў аб разгрому вялікага атрада праціўніка ў паўночнай правінцыі Канем[2]. Генерал Азэм Бермандаа Агуна заявіў пра палон 150 паўстанцаў, а таксама аб 36 параненых чадскіх салдатах[6].

20 красавіка прэзідэнт Ідрыс Дэбі падчас візіту ў зону баявых дзеянняў атрымаў цяжкае раненне і неўзабаве памёр[7][8]. Яго сын Махамат Дэбі Ітна змяніў яго на пасадзе кіраўніка пераходнага ваеннага савета Чада.

У гэты ж час да наступлення ФПЗЧ далучылася групоўка «Савет ваеннага камандавання выратавання рэспублікі» (СВКВР)[9].

21 красавіка была разбамбавана база паўстанцаў на поўначы Чада. Прадстаўнікі ФПЗЧ сцвярджалі, што атака была спробай забіць іх лідара Махамата Махдзі Алі, і абвінавацілі Францыю ў падтрымцы рэйду[10].

24 красавіка прэс-сакратар паўстанцаў заявіў, што яны «рыхтуюцца да наступленне» на Нджамену і «не прымаюць ніякага ваеннага ўрада». Ён таксама зноў абвінаваціў Францыю ў нанясенні авіяўдараў па байцам ФПЗЧ, што тая адмаўляла[11].

25 красавіка прадстаўнік урада заявіў, што разбітыя паўстанцы беглі ў Нігер, але ўлады краіны не дапамагаюць мяцежнікам, а занялі бок ваеннай хунты[12]. 27 красавіка было знішчына, па заяве ўрада, чатыры машыны паўстанцаў[13]. 28 красавіка ў раёне Канем аднавіліся сутыкненні з удзелам наземных і паветраных сіла урадавай арміі[14]. 29 красавіка паўстанцы заявілі, што захапілі горад Нако, дзе таксама быў збіты верталёт[15]. Аднак прадстаўнік урада заявіў, што верталёт разбіўся з-за «тэхнічных збояў удалечыні ад поля бою[16].

6 мая паведамлялася пра баі паблізу мяжы з Нігерам. Паўстанцы былі разгромлены і беглі на поўнач[17].

9 мая ўлады заявілі пра перамогу над паўстанцамі. У той жа час прадстаўнікі ФПЗЧ абверглі гэтую інфармацыю, адзначыўшы, што баявыя дзеянні працягваюцца[18].

Рэакцыя правіць

Апазіцыйныя палітыкі назвалі захоп улады ваеннымі дзяржаўным пераваротам. 27 красавіка ў Нджамене ўспыхнулі пратэсты супраць хунты. Адна жанчына была забіта ў сталіцы, калі пратэстоўцы напалі на аўтобус, у той час як паліцыя ўжыла слёзатачывы газ для разгону дэманстрацый[19].

Прадстаўнікі Расіі, Францыі, Ізраіля, Малі, Нігера, Сенегала і Злучаных Штатаў Амерыкі, а таксама ААН, ЕС і Афрыканскага саюза выступілі з асуджэннем гвалту і выказалі спачуванне ў сувязі з гібеллю Ідрыса Дэбі[20][21]. 22 красавіка Францыя публічна выступіла ў абарону захопу ўлады сынам Дэбі, заявіўшы, што гэта было неабходна пры «выключных абставінах»[22].

Зноскі правіць

  1. ↑ а б Ramadane, Mahamat (1 May 2021). "Chad army says rebels repelled in battle". The Canberra Times. Праверана 1 May 2021.
  2. ↑ а б Takadji, Edouard; Larson, Krista (18 April 2021). "Chad army claims it has stopped rebel drive toward capital". Washington Post. Архівавана з арыгінала 20 красавіка 2021. Праверана 19 April 2021. {{cite news}}: Невядомы параметр |deadurl= ігнараваны (прапануецца |url-status=) (даведка); Пададзена больш чым адно значэнне |accessdate= і |access-date= specified (даведка) Архіўная копія. Архівавана з першакрыніцы 20 красавіка 2021. Праверана 20 красавіка 2021.
  3. ↑ а б "Chad's Deby takes early election lead as rebels near Ndjamena". Al Jazeera. 18 April 2021. Праверана 19 April 2021.
  4. ↑ а б "Chad's President Poised to Extend his 30 Years in Power". VOA News. 18 April 2021. Праверана 19 April 2021.
  5. ↑ а б "US orders diplomats to leave Chad as rebels near capital". Deutsche Welle. 18 April 2021. Праверана 19 April 2021.
  6. ↑ а б в г Kum, Peter; Forku, Rodrigue (19 April 2021). "Over 300 rebels killed in northern Chad". Anadolu Agency. Праверана 19 April 2021.
  7. ↑ BREAKING: Chad president assassinated by militants from North. EgyptToday (20 красавіка 2021). Праверана 20 красавіка 2021.
  8. ↑ Chad President Idriss Deby killed on frontline, son to take over. Reuters (20 красавіка 2021). Праверана 21 красавіка 2021.
  9. ↑ Où sont les rebelles et qu'est-ce qu'ils disent ?. BBC (20 красавіка 2021). Праверана 25 April 2021.
  10. ↑ Ahead of Deby’s funeral, Chad rebels say command hit by air strike, 23 April 2021
  11. ↑ Mcallister, Edward (24 April 2021). "Chadian rebels vow to resume advance after Deby's funeral". Reuters. Праверана 24 April 2021.
  12. ↑ Le Niger affirme sa volonté de coopérer avec le Tchad contre les rebelles du Fact, 26 April 2021
  13. ↑ Le Niger affirme sa volonté de coopérer avec le Tchad contre les rebelles du Fact, 26 April 2021
  14. ↑ Chad.- Nuevos enfrentamientos entre el Ejército y los rebeldes del FACT en el norte de Chad, 29 April 2021
  15. ↑ Chadian army battles rebels in northern town Архівавана 30 красавіка 2021., 29 April 2021
  16. ↑ "Chadian army battles rebels in northern town". Reuters. 29 April 2021. Праверана 29 April 2021.
  17. ↑ Chad rebel group have been repelled, says defence minister, 6 May 2021
  18. ↑ "Chad military claims victory over rebels in the north". Reuters. 9 May 2021. Праверана 9 May 2021.
  19. ↑ "Protests turn deadly in Chad as protesters demand civilian rule". Al Jazeera. 27 April 2021. Праверана 27 April 2021.
  20. ↑ "О гибели Президента Республики Чад И.Деби Итно". 2021-04-20. Праверана 2021-04-22.
  21. ↑ "World reacts to death of Chad President Idriss Deby". 20 April 2021. Праверана 20 April 2021.
  22. ↑ Irish, John (22 April 2021). "France defends Chad military takeover as needed to ensure stability". Reuters. Праверана 22 April 2021.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Наступленне_на_поўначы_Чада&oldid=4662319"