Пап’ямента
Пап’ямента (саманазва на востраве Аруба Papiamento) або Пап’яменту (саманазва на астравах Кюрасаа і Банайрэ Papiamentu) — крэольская мова, распаўсюджаная на поўдні Малых Антыльскіх астравоў, галоўным чынам на астравах Аруба, Кюрасаа і Банайрэ. У аснове ляжаць партугальская і іспанская мовы, з ясна акрэсленым уплывам галандскай, англійскай моў, а таксама розных дыялектаў, на якіх размаўлялі афрыканцы-рабы і індзейцы-аравакі.
| Пап'ямента | |
|---|---|
 | |
| Саманазва | Papiamento, Papiamentu |
| Краіны | Востраў Банайрэ, Востраў Кюрасаа, Аруба |
| Афіцыйны статус | Востраў Кюрасаа, Аруба |
| Агульная колькасць носьбітаў | 329002 |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
|
|
| Пісьменнасць | лацінка |
| Моўныя коды | |
| ДАСТ 7.75–97 | пап 533 |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | pap |
| ISO 639-3 | pap |
| WALS | pap |
| Ethnologue | pap |
| Linguasphere | 51-AAC-be |
| IETF | pap |
| Glottolog | papi1253 |
 Вікіпедыя на гэтай мове | |
Гісторыя правіць
Пап’ямента сфарміравалася на поўдні Малых Антыльскіх астравоў у галандскіх калоніях, аднак у аснову ўвайшлі гутарковыя партугальская і іспанская мовы, на якіх размаўлялі пасяленцы з Пірэнейскага паўвострава, што з’явіліся раней за сярэдзіну XVII ст. Некаторыя даследчыкі ўпэўнены, што асновай была мова яўрэяў-сефардаў. Моцны ўплыў таксама аказалі гаворкі афрыканскіх рабоў і мясцовых індзейцаў-аравакаў. У сярэдзіне XVII — XX стст. ішло лексічнае запазычанне з галандскай і англійскай моў.
Такі рознабаковы ўплыў тлумачыцца гістарычнымі асаблівасцямі развіцця дадзенага рэгіёну, а таксама сталымі гандлёвымі і культурнымі кантактамі з іншымі Антыльскімі астравамі і Лацінскай Амерыкай.
Назва мовы паходзіць ад слова «Papia» («размаўляць», «балбатаць»), меркавана запазычанага з старой гаворкі партугальскіх маракоў або партугальскіх сефардаў.
У пісьмовых крыніцах пап’ямента была зафіксавана ў XVIII ст. Першы слоўнік складзены ў 1876 г.
У 2007 г. стала афіцыйнай мовай Нідэрландскіх Антыльскіх астравоў. У 2010 г. гэты статус фактычна захаваўся на астравах Аруба і Кюрасаа. На Банайрэ мясцовыя жыхары маюць права звяртацца на пап’ямента да ўладаў і атрымоўваць на гэтай мове адказ.
Асаблівасці правіць
Вылучаюць 2 асноўныя дыялекты: непасрэдна пап’ямента, на якім размаўляюць на Арубе, і пап’яменту, характэрны для насельнікаў Кюрасаа і Банайрэ. Яны адрозніваюцца лексічна, а таксама ў напісанні і інтанацыі вымаўлення пэўных слоў:
| Беларуская | Дыялект пап’ямента | Дыялект пап’яменту | Партугальская | Іспанская |
|---|---|---|---|---|
| Кол | Palo | Palu | Pau | Palo |
| Жытло | Cas | Kas | Casa | Casa |
| Нож | Cuchíu | Kuchú | Faca | Cuchillo |
Пісьмовасць на аснове лацінкі.
Для паляпшэння артыкула пажадана: |