Алелькавічы
Алелькавічы, Слуцкія — найбуйнейшы праваслаўны вялікалітоўскі арыстакратычны род, адгалінаванне Гедзімінавічаў, роднаснае княжацкаму роду Бельскіх.
| Алелькавічы | |
|---|---|
 | |
| Родапачынальнік | Алелька |
| Блізкія роды | Род Бельскіх |
| Месца паходжання | Вялікае Княства Літоўскае |
| Падданства | Вялікае Княства Літоўскае |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Алелькавічы — нашчадкі Уладзіміра Альгердавіча, князя кіеўскага, які пасля скасавання ў 1390-я гады вялікі князем Вітаўтам многіх удзелаў, атрымаў Слуцкае княства. Пасля Уладзіміра Слуцкае княства стала вотчынай нашчадкаў яго старэйшага сына Алелькі Уладзіміравіча. Алельку, а потым яго сыноў разглядалі як прэтэндэнтаў на велікакняжацкі сталец, вакол іх гуртавалася антыягелонская апазіцыя ў ВКЛ. Алелька апроч Слуцка, некаторы час валодаў Лагойскам, а ў 1440 годзе атрымаў Кіеўскае княства — колішні ўдзел свайго бацькі, якое перадаў старэйшаму сыну Сямёну Алелькавічу. Сын апошняга Васіль Сямёнавіч ужо не атрымаў Кіева (яму было нададзена Пінскае княства). Міхаіл Алелькавіч і яго нашчадкі — князі слуцкія, мелі статус удзельных князёў і паноў-радных.
У 16 ст. князі Слуцкія не займалі высокіх дзяржаўных урадаў у ВКЛ, хоць і мелі вялікія фінансавыя сродкі і неаднойчы крэдытавалі гаспадарскі скарб значнымі сумамі. Прычынай гэтаму былі змены грамадска-палітычнай сітуацыі пасля Люблінскай уніі (1569), паніжэнне значэнне вялікалітоўскай арыстакратыі наогул. Асабліва закранула Алелькавічаў, што іх не ўвялі ў Сенат Рэчы Паспалітай і не запрашалі на вальныя соймы, сенатары ад ВКЛ толькі па традыцыі працягвалі называцца панамі-радай. З адмысловага заказу Алелькавічаў вялікалітоўскія паслы на вальных соймах Рэчы Паспалітай неаднаразова выступалі з прапановамі прыняць адпаведнае рашэнне. Тэксты «Оповеданий о местце их милости княжат Слуцких в раде его королевское милости» былі ўнесены ў кнігі Метрыкі ВКЛ.
Да згасання роду ў 1592 годзе Алелькавічы-Слуцкія былі аднымі з найбагацейшых магнатаў у ВКЛ. Належалі да праваслаўнай культурна-асветнай суполкі поруч з Андрэем Курбскім, Канстанцінам Астрожскім, Рыгорам Хадкевічам, Іванам Зарэцкім і іншымі грамадскімі дзеячамі, якія арганізоўвалі праваслаўную адукацыю і кнігадрукаванне ў Заблудаве, Вільні, Астрогу. Князі Сямён і Аляксандр з апошняга мужчынскага пакалення роду перайшлі ўжо ў каталіцтва. Апошняя прадстаўніца роду, дачка Юрыя і пляменніца Сямёна і Аляксандра — Соф’я была жонкай Януша Радзівіла, пасля яе смерці спадчына Алелькавічаў-Слуцкіх перайшла да Радзівілаў.
| Уладзімір | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Алелька ?—1454 | Іван | Андрэй | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сямён | Міхаіл | Еўдакія | Феадосія | БЕЛЬСКІЯ | Глеб | Еўдакія | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Васіль | Соф’я | Аляксандра | Сямён | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Юрый I | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Юрый II | Сямён | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Юрый III 1559—1586 | Сямён-Ян ?—1592 | Аляксандр ?—1591 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Соф’я 1585—1617 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Заўвагі правіць
Літаратура правіць
- Воронин В. А. Князья Олельковичи — претенденты на власть в Великом Княжестве Литовском // Studia Historica Europae Orientalis = Исследования по истории Восточной Европы. — Минск, 2016. Вып. 9. — С. 96-126.
- Насевіч В. Л. Генеалагічныя табліцы старадаўніх княжацкіх і магнацкіх беларускіх родаў 12-18 ст. — Мн.: БелЭН, 1993.
- Скеп’ян А. А. Князі Слуцкія. — Мн. : Беларусь, 2013. — 246 с.