Селважэнс
Астравы Селважэнс (парт.: Ilhas Selvagens) — архіпелаг на ўсходзе Атлантычнага акіяна. Падпарадкаваны адміністрацыі Мадэйры (Партугалія). На астравы таксама прэтэндуе Іспанія. Агульная плошча — 2,73 км².
| Селважэнс | |
|---|---|
| парт. Selvagens | |
 Паўночны бераг Селважэм-Пекена | |
| Характарыстыкі | |
| Колькасць астравоў | 18 |
| Найбуйнейшы востраў | Селважэм-Грандэ |
| Агульная плошча | 2,73 км² |
| Найвышэйшы пункт | 163 м |
| Насельніцтва | 4 чал. (2011) |
| Шчыльнасць насельніцтва | 1,47 чал./км² |
| Размяшчэнне | |
| 30°08′43″ пн. ш. 15°51′53″ з. д.HGЯO | |
| Архіпелаг | Мадэйра |
| Акваторыя | Атлантычны акіян |
| Краіна | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Геаграфія правіць
Астравы Селважэнс месцяцца на ўсходзе Атлантычнага акіяна ў 294,3 км на паўднёвы ўсход ад вострава Мадэйра, у 118,5 км на поўнач ад канарскага вострава Тэнерыфэ, у 573,4 км на захад ад атлантычнага ўзбярэжжа Марока, у 993,5 км на паўднёвы захад ад кантынентальнага ўзбярэжжа Партугаліі. Архіпелаг налічвае 18 астравоў і скал. Яны падзяляюцца на паўночную і паўднёвую групы. Найбуйнейшы востраў паўночнай групы і ўсяго архіпелага — Селважэм-Грандэ (2,45 км²). Найбуйнейшы востраў паўднёвай групы — Селважэм-Пекена (0,2 км²).
Усе астравы маюць вулканічнае паходжанне. Селважэнс лічыцца найстаражытнейшым з усіх архіпелагаў Макаранезіі, паколькі сфарміраваўся 60 — 27 мілёнаў гадоў таму. Паверхня плоская, месцамі скалістая, складаецца пераважна базальтамі. На буйных астравах вылучаюцца пікі — рэшткі старажытных вулканаў. Найвышэйшым з'яўляецца пік Аталая (163 м) на Селважэм-Грандэ.
Клімат міжземнаморскі. Сярэдняя гадавая тэмпература трымаецца на ўзроўні +18,6°C. Сярэдняя гадавая колькасць ападкаў — 691,6 мм.
Прырода правіць
З 1971 г. астравы Селважэнс з'яўляюцца прыродным запаведнікам. Флора прадстаўлена каля 100 відамі судзінкавых раслін. Прычым, колькасць эндэмікаў на адзінку плошчы самая высокая ў Макаранезіі. Распаўсюджаны фікусы, лотасы, розныя травы. Каля берагоў налічваецца 173 віды марскіх водарасцяў.
Архіпелаг — важнае месца для гнездавання марскіх птушак. Усяго налічваецца каля 70 відаў птушак, 8 з якіх — эндэмікі паўднёвай Макаранезіі. У скалах сустракаюцца рэдкия віды бруханогіх. Сысуны цалкам адсутнічаюць. Навакольныя воды насяляюць кефалевыя, кіты, марскія чарапахі.
Гісторыя правіць
Першае пісьмовае апісанне, якое сведчыла аб адкрыцці астравоў, была пакінута партугальскім мараплаўцам Дыёгу Гомешам дэ Сінтра, які наведаў іх падчас вяртання з Гвінеі ў 1438 г. Ён даў ім сучасную назву (літаральна "Дзікія астравы"). Аднак Дыёгу Гомеш паведамляў, што архіпелаг ужо наведваўся зборшчыкамі лішайнікаў. Сапраўднымі першаадкрывальнікамі маглі быць венецыянцы Даменіка і Франчэска Піцыгана ў 1364 г.
Нягледзячы на малыя памеры, Селважэнс прыцягвалі еўрапейцаў як прыдатныя месцы стаянак караблёў пры пераходзе праз Атлантыку, тут здабывалі малюскаў і мясцовы від лішайнікаў, з якога на Пірынейскім паўвостраве выраблялі чырвоны пігмент. У XVI ст. астравы трапілі ў прыватную маёмасць і неаднаразова пераходзілі з рук у рукі. Большасць валадароў Селважэнс жылі на Мадэйры. У XIX ст. неаднаразова рабіліся няўдалыя спробы адшукаць на астравах пірацкія скарбы.
Да II Сусветнай вайны іх стала наведвалі паляўнічыя на птушак. У 1971 г. урад Партугаліі набыў архіпелаг і стварыў на яго тэрыторыі запаведнік. Паляванне на птушак было забаронена, абмежаваны лоў рыбы. У 2002 г. Селважэнс трапілі ў папярэдні спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.
У 1911 г. урад Іспаніі абвясціў аб імкненні уключыць Селважэнс у склад сваіх валоданняў на Канарскіх астравах. У 2005 г. у раёне архіпелага былі затрыманы некалькі іспанскіх рыбалоўных суднаў. У 2013 г. Іспанія звярнулася да ААН са скаргай, у якой заяўляла, што Селважэнс — скалы, вакол якіх нельга ўсталёўваць марскую мяжу. У 2014 г. некалькі жыхароў Канар правялі на Селважэнс акцыю пратэста. У 2015 г. на Селважэнс спыняўся прэзідэнт Партугаліі.