Стабна (прыток Дняпра)
Стабна (Стабенка) — рака ў Смаленскай вобласці Расіі.
| Стабна | |
|---|---|
| Характарыстыка | |
| Даўжыня |
|
| Вадацёк | |
| Вусце | Дняпро |
| • Каардынаты | 54°48′22″ пн. ш. 32°07′05″ у. д.HGЯO |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Дняпро → Дняпроўскі ліман[d] |
| Краіна | |
  вусце |
|
Даўжыня 27 км. Бярэ пачатак на Духаўшчынскім узвышшы, рэчышча звілістае, даліна амаль не забалочаная. Створаны сажалкі. Стабна ўцякае ў Дняпро ў Смаленску.
Назва правіць
Рачная назва Стабна балцкага паходжання, ад балцкага stabin- «каменны, камяністы», звязанага з прускім stabis «камень»[2].
Тая ж аснова Stabin- ў назвах рэк, што вар’іруюцца як Стабна / Стабня / Стабенка / Стабніца (у басейнах дняпроўскай Бярэзіны, дзвінскай Ельшы, неўскай Ловаці, таксама ў самых вярхах Дняпра). Паралельна ловацкай Стабні, што вынесеная дастаткова далёка на поўнач (на памежжа Цвярской і Наўгародскай вобласцяў), амаль на ўсім цячэнні цячэ рака Каменка, што калькіруе балцкую назву.
На ўсходзе старабалцкай тэрыторыі для абазначэння «камяністых» рэк выкарыстоўвалася таксама і балцкая аснова Asm-, звязаная з літоўскім akmen- / ašmen- «камень». Гэтая аснова ў рачных назвах, якія вар’іруюцца як Осма / Восма / Восьма. Гэтыя рэкі таксама суседнічаюць з рэчкамі з назвамі-калькамі «Каменка»[3][4][5].
Рачныя назвы тыпу *Stabinė i *Asma зафіксаваныя цераспалосна. Напрыклад, у верхнім цячэнні Дняпра ў яго паслядоўна ўцякаюць Стабна, Восма і яшчэ адна Стабна. Адпаведныя назвы «каменя» ў балцкіх гаворках тут былі ўзаемазамянальныя.
На захадзе старабалцкай тэрыторыі назвы з асновай Stab- найперш у старым заходнябалцкім, пруска-яцвяжскім арэале. Такія яцвяжскія назвы Stabingis (цяпер польскае Sztabinki каля Сейнаў), Стабінава (на левабярэжжы нёманскай ракі Шчары).
У літоўскай мове корань stab- таксама ёсць, з семантыкай «стаяць нерухома, аслупянеўшы»: stabas «ідал; слуп», stabaras «сцябло», stebti «здзіўляцца» (< аслупянець). Значэнне «камень» ва ўсходнябалцкіх літоўскай і латышскай мовах выціснутае літ. akmuo, лат. akmens.
Зноскі
- ↑ Geographic Names Server — 2018.
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 209.
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 165, 181, 200.
- ↑ Топоров В. Н. Балтийский элемент в гидронимии Поочья III // Балто-славянские исследования 1988—1996. Москва, 1997. С. 301—302.
- ↑ В. Н. Топоров. «Baltica» Подмосковья // Балто-славянский сборник. Москва, 1972. С. 255.