Трагедыя на Нямізе

Трагедыя на Нямізе адбылася 30 мая 1999 года пад канец свята ў Мінску, калі людзі, хаваючыся ад дажджу, запоўнілі падземны пераход да станцыі метро «Няміга». Падчас цісканіны загінулі 53 чалавекі, а яшчэ звыш 250 пацярпелі. Большасць загінулых — маладыя людзі ва ўзросце ад 14 да 20 гадоў.

Кантэкст правіць

У той дзень радыёстанцыя «Мір» адзначала сваё двухгоддзе. А яшчэ цыгарэтная кампанія «Магна» праводзіла сваю рэкламную акцыю «Пачні лета з „Магной“», у рамках якой налівалі дармавое піва. Галоўным жа пунктам праграмы значыўся выступ папулярнага тады расійскага поп-гурту «Манга-манга».

Ход падзей правіць

Наляцела хмара, а 20:40 пайшоў моцны дождж з градам. Каля 2,5 тысяч удзельнікаў масавага мерапрыемства, многія з якіх былі ў алкагольна-ўзбуджаным стане, стыхійна накіраваліся ў бліжэйшае ўкрыцце, пры гэтым асноўная маса — у падземны пераход станцыі метро «Няміга» з боку Палаца спорту.

Пярэднія, забегшы ў пераход, сталі. Нехта паслізнуўся на мокрым граніце і ўпаў, а заднія ляцелі, не бачачы перад сабой ляжачых, і падалі на іх, а наступныя — яшчэ на іх. Сотні людзей збіліся ў кучу. Міліцыя змагла адсекчы толькі хвост натоўпу. Гінулі ў асноўным маладыя дзяўчаты. Іх заціскала ў тлуме, яны паміралі ад таго, што здушвала грудзі, яны не маглі ўздыхнуць.

У той дзень на Нямізе дзяжурыла 195 супрацоўнікаў міліцыі. Але нарады міліцыі, якія спрабавалі нармалізаваць абстаноўку і ўпарадкаваць рух, былі змяты і знесены натоўпам людзей са свайго шляху. Міліцыя была непадрыхтаваная да такога развіцця падзей. У цісканіне загінулі і два міліцыянеры: старшына Уладзімір Говін і старшы сяржант Генадзь Рабаконь^[1].

Мартыралог правіць

Арэх Вікторыя Анатольеўна
Арол Вольга Уладзіміраўна
Беліцкая Ксенія Анатольеўна
Бельская Анастасія Валер’еўна
Бібіла Марына Пятроўна
Бобрыкава Вольга Валер’еўна
Брэцкая Ганна Мікалаеўна
Бурэц Андрэй Аляксандравіч
Вадап’янава Матрона Арэф’яўна
Вішнеўская Алена Віктараўна
Гаганава Вольга Аляксандраўна
Говін Уладзімір Іванавіч
Жалобава Юлія Уладзіміраўна
Жэўнік Вольга Канстанцінаўна
Зелянкевіч Ігар Васільевіч
Зуеўская Марыя Станіславаўна
Інькова Марыя Міхайлаўна
Кавалёнак Аляксандр Мікалаевіч
Калкоўская Ганна Іванаўна
Кaнашэнок Марына Віктараўна
Карнеенкова Анастасія Аляксееўна
Карпека Жанна Валер’еўна
Кастрыцкі Аляксандр Уладзіміравіч
Кашыцкая Таццяна Анатольеўна
Кіслоў Васіль Піліпавіч
Корзун Дзмітрый Георгіевіч
Кулак Андрэй Уладзіміравіч
Лобан Святлана Аляксандраўна
Мароз Таццяна Уладзіміраўна
Мельнікава Ала Уладзіміраўна
Мядзел Павел Ігаравіч
Навакоўская Аляўціна Пятроўна
Насонава Алена Сяргееўна
Нікіценка Вольга Іванаўна
Паджарая Марыя Аляксееўна
Пальвінская Вольга Андрэеўна
Плакса Вольга Алегаўна
Рабаконь Генадзь Віталевіч
Рак Алена Мікалаеўна
Раманаўская Таццяна Мікалаеўна
Русаковіч Інэса Станіславаўна
Саладкевіч Сяргей
Саўко Анастасія Віктараўна
Ткачова Алена Славаўна
Філіпава Алена Мікалаеўна
Хітрун Ліліяна Генадзьеўна
Цімашкова Вольга Васільеўна
Чыкун Сяргей Аляксандравіч
Шайко Аляксандр Васільевіч
Шкурдзе Людміла Аляксандраўна
Шэвялёва Ірына Леанідаўна
Шылава Ганна Дзмітрыеўна
Янцава Алена Мікалаеўна

Расследаванне правіць

Прэзідэнт Аляксандр Лукашэнка наведаў месца трагедыі ў той жа вечар. На яго думку, не трэба было шукаць вінаватых — лекары і праваахоўныя органы дзейнічалі бездакорна, а галоўнай прычынай трэба называць хмель. На наступны дзень прэзідэнт назаве трагедыю «страшнай і невытлумачальнай». Групу па расследаванні здарэння ўзначаліў прэм’ер-міністр краіны Сяргей Лінг.

Кіраўнік Мінска Уладзімір Ярмошын назваў падзеі 30 мая «нелагічнай трагедыяй, якая ні ў якім разе не павінна была адбыцца». Ярмошын узяў адказнасць на сябе, ён пісаў прашэнне аб адстаўцы на імя Лукашэнкі, але кіраўнік краіны яго не прыняў.

Была заведзеная крымінальная справа паводле артыкулу «халатнасць». Падазраванымі былі начальнік грамадскай бяспекі ГУУС Мінгарвыканкама Віктар Русак і начальнік аддзела масавых мерапрыемстваў Міхаіл Кандрацін. Але ў 2002 годзе старшыня суда Цэнтральнага раёна Пётр Кіркоўскі перакваліфікаваў абвінавачванне на артыкул, які не прадугледжвае адказнасці за гібель людзей і спыніў справу ў сувязі са сканчэннем тэрміну даўніны^[2].

Супраць гарадскіх уладаў, радыёстанцыі «Мір» і прадусарскага цэнтра «Клас-клуб ДК» (яны адказвалі за арганізацыю і бяспеку на свяце) неаднаразова падаваліся судовыя пазовы. Усе яны былі адхіленыя^[2].

Ацэнкі правіць

Генерал міліцыі Мечыслаў Грыб звязаў трагедыю, якая здарылася, з адсутнасцю належнай арганізацыі ў падрыхтоўцы мерапрыемства, халатнасцю гарадскіх улад і міліцэйскага кіраўніцтва. Ён заўважыў, што на час падобных мерапрыемстваў абавязкова трэба зачыняць уваходы метро ці выстаўляць узмоцненыя нарады міліцыі, якія немагчыма было б прарваць, — станцыя метро «Няміга» мела быць зачынена хаця б з боку Палаца спорту. На яго думку, дадаліся яшчэ і нявыхаванасць, неразумныя дзеянні людзей, якія апынуліся ў пераходзе^[3].

Праваабаронца і пісьменніца Паліна Сцепаненка (Качаткова), сааўтар кнігі «Трагедыя на Нямізе», мяркуе, што па вялікім рахунку, былі вінаватыя міліцыянты, якія пусцілі людзей у гэты пераход. Іх не было ў тым месцы, у якім яны павінны былі быць. Яны не былі падрыхтаваныя, іхныя начальнікі былі некампетэнтныя^[4].

Ушанаванне памяці правіць

Мемарыял ахвярам трагедыі на Нямізе

Адразу пасля трагедыі, 31 мая, у Беларусі была абвешчаная двухдзённая жалоба па ахвярах. У той самы дзень сотні людзей прыходзілі да месца трагедыі, каб прынесці кветкі і свечкі.

Доўгі час пасля трагедыі падземны пераход быў своеасаблівым месцам паломніцтва для блізкіх сяброў і родных загінуўшых: людзі вешалі на сценах партрэты, іконы, тэксты малітваў, запальвалі свечкі ў памяць аб ахвярах.

На месцы трагедыі, ля ўваходу на станцыю метро «Няміга», 30 мая 2002 быў усталяваны помнік у выглядзе 53 руж, раскіданых па метафарычных прыступках, а таксама малая каплічка з праваслаўным крыжам, унутры каторай змешчаны звесткі аб нагодзе для яе ўсталявання.

Сваякам ахвяраў выплацілі кампенсацыю ў памеры каля 250 даляраў (на той момант сярэдні заробак быў меншы за 100 даляраў). Распараджэннем Гарвыканкаму сталіцы і мясцовых выканкамаў цягам двух гадоў сваякам загінулых далі права бясплатнага праезду ў грамадскім транспарце, набыцця бясплатных лекаў і вызвалення ад аплаты камунальных паслуг. Аднак у 2002-м прэзідэнцкай пастановай льготы былі скасаваныя.

Песня «Крывавае Свята» ўвайшла ў зборнік «Я нарадзіўся тут».

Магілы ахвяр трагедыі на розных могілках Мінска
Памятны знак на Чыжоўскіх могілках пад Мінскам.
Алея ахвяр трагедыі 30 мая 1999 г. на Чыжоўскіх могілках.
Мемарыял загінуўшым, якіх пахавалі на Усходніх могілках Мінска.

Наступныя падзеі правіць

Па прычыне памылкі Ала Мельнікава, якая загінула на Нямізе, доўгі час разглядалася падатковымі службамі як жывы грамадзянін і яе спрабавалі прыцягнуць да адказнасці ў сувязі з падаткам на дармаедства^[5].

Пасля ўзвядзення мемарыяла каля месца трагедыі, мінчане далі нефармальную назву гэтаму месцу «ружачкі» ад віда скульптуры зламаных кветак, гэты мемарыял з’яўляецца месцам сустрэч для многіх маладых людзей, таму выраз «сустрэцца на ружачках» стаў распаўсюджаны^[6].

Зноскі

↑ history.nashaniva.by
↑ ^а ^б svaboda.org
↑ Степаненко П. В., Ревяко Т. И. Трагедия на Немиге. Факты, свидетельства, комментарии. Мн.-Вильнюс, 2000.
↑ svaboda.org
↑ «Пусть расскажет, где работает». Девушка 20 лет назад погибла в давке на Немиге — но попала в базу тунеядцев Архівавана 9 мая 2020. // TUT.BY
↑ Городской фольклор Минска: «бигуди», «гарлем», «помойка» и другое Архівавана 18 верасня 2021. //Інтэрфакс

Літаратура правіць

Степаненко П. В., Ревяко Т. И. Трагедия на Немиге. Факты, свидетельства, комментарии. Минск-Вильнюс, 2000. — 608 с. ISBN 9955-437-03-0

Спасылкі правіць