Французская Луізіяна
Французская Луізіяна (фр.: La Louisiane; 1682—1762; 1800—1803) — адзін з двух складальнікаў Новай Францыі нароўні з Французскай Канадай. Займала паўднёвую палову шырокага нутракантынентальнага масіва французскіх каланіяльных уладанняў у Паўночнай Амерыцы 17-19 стагоддзяў і прыкметна адрознівалася ад паўночнай часткі па клімаце, рэльефу, насельніцтву, культуры і эканоміцы. Абедзве часткі злучала паміж сабой рака Місісіпі і басейн Вялікіх азёр. Менавіта рака Місісіпі, а таксама яе буйныя прытокі, сталі найважнейшымі артэрыямі Французскай Луізіяны. Перажывала тэрытарыяльныя змены, пакуль нарэшце не была прададзена ЗША падчас так званай Луізіянскай куплі. Яе крайняя паўднёвая частка ўвайшла ў склад сучаснага штата Луізіяна.
| калонія Францыі, частка Новай Францыі | |||||
| Французская Луізіяна | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| фр.: La Louisiane | |||||
|
|||||
 Тэрыторыя Луізіяны выдзелена цёмна-сінім колерам |
|||||
|
1682 — 1764
|
|||||
| Сталіца |
Мабіл (1702—1720) Новы Арлеан (пасля 1723) |
||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Гісторыя правіць
У XVI стагоддзі тэрыторыі будучай Луізіяны нанеслі на карты іспанцы, аднак менавіта французская манархія пачала каланізацыю рэгіёна ў XVII стагоддзі. Тэрыторыя атрымала сваю назву па імі французскага каралеўскага імя Людовік (Луі). Ператварылася ў своеасаблівы буфер паміж англійскімі калоніямі на ўсходзе і іспанскімі ўладаннямі на паўднёвым захадзе.
Франц. карона кіравала гэтымі рэгіёнамі ў два этапы:
У 1762—1803 гадах Французскую Луізіяну (правабярэжжа) кантралявала Іспанія, левабярэжжа анексавалі Вялікабрытанія, а затым ЗША, якія выкупілі і правы бераг у 1803 годзе.
Перасяленчы каланіялізм у Французскай Луізіяне быў выяўлены слаба з-за аддаленасці і цяжкадаступнасці асноўнай яе тэрыторыі. У субтрапічных балотах поўдня калоніі былі частыя ліхаманкі, з Мексіканскага заліва прыходзілі ураганы, у цэнтры адзначаліся тарнада, поўнач жа адрозніваўся багатымі снегападамі, моцнымі маразамі і пранізлівымі вятрамі. Невялікія групы пастаянных французскіх каланістаў замацаваліся толькі на крайнім поўдні краіны, у наваколлях горада Новы Арлеан (з насельніцтвам 10 тысяч чалавек на 1803 год), не менш 2/3 якіх складалі негры-рабыні і асобая катэгорыя «каляровых», якія ўзніклі як следства пласажу. У верхняй даліне Місісіпі мелася толькі некалькі ваенных фортаў. Вялікія раўніны засялялі індзейскія плямёны. Хоць яны і схіляліся да падтрымкі больш паблажлівай у адносінах да іх французскай кароны ў барацьбе з прагнымі да зямлі англічанамі, у цэлым індзейцы былі ненадзейнымі саюзнікамі. Некалі шырокія тэрыторыі калоніі скарачаліся пад націскам англасаксонскіх перасяленцаў.