Corpus Inscriptionum Latinarum
Corpus Inscriptionum Latinarum (агульнапрынятае скарачэнне CIL), «Збор лацінскіх надпісаў» — збор лацінскіх надпісаў эпохі антычнасці. CIL з’яўляецца адным з найбольш поўных і часта цытаваных выданняў такога роду, важнай крыніцай па антычнай эпіграфіцы, грамадскага і прыватнага жыцця Старажытнага Рыма.
Мэтай стварэння CIL з’яўляліся збор і публікацыя ўсіх лацінскіх надпісаў з усёй тэрыторыі Рымскай імперыі. Для яго выдання ў 1847 годзе ў Берліне быў створаны камітэт, кіруючае становішча ў якім заняў Тэадор Момзен; пасля ён стаў выдаўцом многіх тамоў серыі. Удзельнікі праекта выязджалі на месцы і асабіста аглядалі надпісы. У выпадках, калі помнік быў страчаны, выдаўцы параўноўвалі розныя сведчанні больш ранніх даследчыкаў, якія бачылі надпіс, каб усталяваць як мага больш дакладнае чытанне. Першы том CIL выйшаў у 1853 годзе.
Усяго выданне складаецца з 17 тамоў больш чым у 70 частках і ўтрымлівае больш за 180 000 надпісаў. Пасля было выпушчана яшчэ 13 дадатковых тамоў з паказальнікамі і ілюстрацыямі. Плануецца выпуск XVIII тома, які будзе ўтрымліваць вершы з лацінскіх надпісаў.
Змест CIL правіць
- Том I (у дзвюх частках, другая частка — у чатырох выпусках) — надпісы Рымскай рэспублікі да смерці Цэзара — 1893—1986
- Том II (у дзвюх частках) — надпісы Іспаніі (частка 1 — 1869, частка 2 — чатыры выпуску 1995 —).
- Том III (у дзвюх частках) — надпісы Егіпта, Азіі, Ілірыка (1873), + дадатак (2 часткі, 5 выпускаў).
- Том IV — насценныя надпісы Пампеяў, Геркуланума і Стабіяў (1871) + дадатак у 3 частках
- Том V — лацінскія надпісы Цызальпійскай Галіі (частка 1 1872, частка 2 1877).
- Том VI — лацінскія надпісы горада Рыма (8 частак, 1876—2000).
- Том VII — лацінскія надпісы Брытаніі (1873).
- Том VIII — лацінскія надпісы Афрыкі (2 часткі) — 1881, + 5 выпускаў дадаткаў
- Том IX — надпісы Італіі (Калабрыя, Апулія, Самній, сабіны, піцэны) — 1883.
- Том X — надпісы Італіі (Бруцій, Луканія, Кампанія, Сіцылія, Сардзінія) — 1883
- Том XI — надпісы Італіі (Эмілія, Этрурыя, Умбрыя) — 2 часткі (1888—1926).
- Том XII — лацінскія надпісы Нарбонскай Галіі (1888).
- Том XIII — лацінскія надпісы Трох Галій і Германіі (5 частак, 1899—1943).
- Том XIV — старажытныя лацінскія надпісы Лацыя (1887, дадатак — 1930).
- Том XV — лацінскія надпісы горада Рыма (надпісы на начынні) — 2 часткі (1891—1899).
- Том XVI — ваенныя дыпломы (1936, дадатак — 1955).
- Том XVII — мільныя камяні (3 часткі, 1986 —).
Гл. таксама правіць
Бібліяграфія правіць
- Избранные латинские надписи по социально-экономической истории ранней Римской империи / Пер. Е. М. Штаерман // Вестник древней истории, 1955, 2-4; 1956, 1-4; 1957, 1.
- Карасёва Т. А. Историческая фонетика латинского языка. Грамматический комментарий к латинским текстам VII—I веков до нашей эры. М., 2003
- Фёдорова Е. В. Введение в латинскую эпиграфику: Учеб. пособие для ист. и филол. спец. ун-тов. М., 1982.
- Фёдорова Е.В. Латинская эпиграфика. М., 1969
- Фёдорова Е. В. Латинские надписи. М., 1976