Mycobacterium leprae
Mycobacterium leprae — мікраарганізм, які выклікае лепру. Упершыню быў апісаны Хансенам у 1873 г. Лепра — хранічнае інфекцыйнае захворванне, якое сустракаецца толькі ў людзей. Захворванне характарызуецца генералізацыяй працэсу, паражэннем скуры, слізістых абалонак, перыферычных нерваў і ўнутраных органаў.
| Mycobacterium leprae | |||||||||||||||||||
 Mycobacterium leprae (Мікрафатаграфія. Бактэрыі чырвоныя. Афарбоўка па Цылю-Нільсэну) | |||||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||
|
Mycobacterium leprae Hansen, 1874 | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Марфалогія і фізіялогія правіць
Мікабактэрыі лепры — прамыя ці злёгку выгнутыя палачкі. У інфільтраваных тканках мікраарганізмы размяшчаюцца ўсярэдзіне клетак і ўтвараюць шчыльныя шарападобныя скупнасці — лепрозныя шары, у якіх бактэрыі цесна прылягаюць адна да адной бакавымі паверхнямі («пачак цыгар»). Кіслотаўстойлівыя, афарбоўваюцца па метадзе Цыля-Нільсэна ў чырвоны колер. На штучных пажыўных асяроддзях мікабактэрыі лепры не культывуюцца. У 1960 г. была створана эксперыментальная мадэль з заражэннем белых мышэй у падушачкі лапак, у 1967 г. — заражэнне тымусэктамаваных мышэй, а ў 1971 г. — браняносцаў, у якіх у месцы ўводзін мікабактэрый лепры ўтвараюцца тыповыя гранулёмы (лепромы), а пры ўнутрывенным заражэнні развіваецца генералізаваны працэс з размнажэннем мікабактэрый у інфільтраваных тканках.
Антыгены правіць
З экстракту лепромы вылучаны 2 антыгены:
- тэрмастабільны поліцукрыдны (групавы для мікабактэрый);
- тэрмалабільны бялковы (высокаспецыфічны для лепрозных бактэрый).
Патагеннасць і патагенез правіць
Вірулентнасць M. leprae, відаць, звязана з тымі жа фактарамі, якія былі апісаны для M. tuberculosis. Гэта перш за ўсё звязана з высокім утрыманнем ліпідаў у бактэрыяльных клетках. Інкубацыйны перыяд ад 3-5 гадоў да 20-35 гадоў. Захворванне развіваецца павольна, на працягу шматлікіх гадоў. Вылучаюць некалькі клінічных формаў, з якіх найбольш цяжкая і па-эпідэмічнаму небяспечная — лепраматозная: на твары, перадплеччах, галёнцы ўтвараюцца множныя інфільтраты-лепромы, у якіх утрымоўваецца велізарная колькасць бактэрый. У далейшым лепромы распадаюцца з утварэннем павольна загойвальных язваў. Паражаецца скура, слізістыя абалонкі, лімфатычныя вузлы, нервовыя ствалы, унутраныя органы. Іншая форма — туберкулоідная. Яна працякае клінічна лягчэй і меней небяспечная для навакольных. Пры гэтай форме паражаецца скура; нервовыя ствалы і ўнутраныя органы — радзей. Высыпанні на скуры ў выглядзе дробных папул суправаджаюцца анестэзіяй. У ачагах паражэння бактэрыі выяўляюцца ў нязначнай колькасці.
Імунітэт правіць
Па меры развіцця хваробы змяншаецца лік і актыўнасць T-лімфацытаў і як следства губляецца здольнасць рэагаваць на антыгены мікабактэрый лепры. Рэакцыя Міцуды на ўвядзенне ў скуру лепраміна ў хворых лепраматознай формай, якая праходзіць на фоне глыбокага прыгнёту клетачнага імунітэту, адмоўная. У здаровых асоб і ў хворых туберкулоіднай формай лепры — станоўчая. Такім чынам, гэты тэст адлюстроўвае цяжар паражэння T-лімфацытаў і выкарыстоўваецца як прагнастычны, які характарызуе эфект лячэння. Гумаральны імунітэт не парушаецца. У крыві хворых выяўляюцца ў высокіх тытрах антыцела да мікабактэрый лепры, але яны не маюць пратэктыўных уласцівасцей.
Экалогія і эпідэміялогія правіць
Натуральным рэзервуарам і крыніцай бактэрыі лепры з'яўляецца хворы чалавек. Лепра — малакантагіёзнае захворванне. Заражэнне адбываецца пры працяглым і цесным кантакце з хворым. У наш час па дадзеных СААЗ у свеце каля 10-12 млн. хворых на праказу. Захворванне распаўсюджана пераважна па берагах паўднёвых мораў і вялікіх вадаёмаў (Індыя, краіны Цэнтральнай і Паўднёвай Афрыкі).
Лабараторная дыягностыка правіць
Праводзіцца бактэрыяскапічным метадам. Даследуюцца саскобы з паражоных участкаў скуры і слізістых абалонак. Мазкі афарбоўваюцца па Цылю-Нільсэну. У станоўчых выпадках выяўляюць мікабактэрыі лепры тыповай формы, якія размяшчаюцца характэрна.
Прафілактыка і лячэнне правіць
Спецыфічнай прафілактыкі лепры няма. Комплекс лячэбна-прафілактычных мерапрыемстваў праводзяць у адмысловых установах — лепразорыях і амбулаторыях. Для лячэння лепры ўжываюцца сульфонавыя прэпараты (дапсон, дыацэтылсульфон, селюсульфон і інш.), а таксама супрацьтуберкулёзныя прэпараты (рыфампіцын і інш.) разам з дэсенсібілізуючымі сродкамі і біястымулятарамі.
Гл. таксама правіць
Літаратура правіць
- Борисов Л.Б. Медицинская микробиология, вирусология, иммунология: Учебник. М.: ООО "Медицинское информационное агентство", 2005. 736 с.: ил. — ISBN 5-89481-278-X