Іаан (рымскі імператар)

Флавій Іаан
Флавій Іаан
	лац.: Flavius Iohannes
	; Партрэтны солід Іаана
Рымскі імператар
	15 жніўня 423 года — 425
Папярэднік	Ганорый
Пераемнік	Валентыніян III
Нараджэнне	IV стагоддзе; Аквілея, regional decentralization entity of Udine[d], Фрыулі-Венецыя-Джулія, Італія;
Смерць	425; Аквілея (Італія)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Флавій Іаан (лац.: Flavius Iohannes) — імператар-узурпатар прастола Заходняй Рымскай імперыі ў 423—425 гадах.

Біяграфія

Па паходжанню Іаан быў готам^[1]. У 423 годзе ён быў прызначаны прыміцэрыем натарыяў (лац.: primicerius notariorum) імператара Ганорыя^[2]. Пасля смерці Ганорыя 15 жніўня 423 года, яго пляменнік Феадосій II марудзіў з выбарам пераемніка. Тым часам у Рыме 15 жніўня 423 года Іаан абвясціў сябе імператарам пры падтрымцы таленавітых палкаводцаў Флавія Аэцыя і Касціна, а таксама правінцый Італіі, Галіі і Іспаніі^[3].

Перад новым імператарам паўсталі сур'ёзныя праблемы. Гарнізон Арля паўстаў, забіўшы прэфекта рэзідэнцыі гальскага прэтара і пачаўшы абмеркаванне па выбары новага Аўгуста. Адначасова коміт Афрыкі Баніфацый не прызнаў Іаана, перашкодзіўшы пастаўцы збожжа ў Рым. Тады Іаан паслаў войскі, каб зняць Баніфацыя, але ў барацьбу ўмяшалася Усходняя Рымская імперыя (Візантыя). Паводле слоў Паўла Дыякана: «Тым часам Іаан, спрабуючы адваяваць Афрыку, якой авалодаў Баніфацый, аказаўся не ў сілах абараніць сам сябе»^[4]. У той жа час спроба прымірэння з Феадосіем, скончылася няўдала і той прагнаў паслоў Іаана да Прапантыды^[5]. Тады ўсходні імператар прызначыў Цэзарам, а затым Аўгустам на Захадзе сына сястры Ганорыя Галы Плацыдзіі Валентыніяна III. Іаан зразумеў, што без вайны ён не ўтрымаецца на прастоле. Ён пасылае Аэцыя да гунаў прасіць дапамогі, а сам закрыўся ў Равене.

А ў той момант экспедыцыйныя войскі Усходняй імперыі пад камандаваннем вельмі таленавітага палкаводца Ардавура і яго сына Аспара адплылі з Фесалонікаў, але ў дарозе іх караблі раскідаў шторм, пасля чаго самога Ардавура, выкінутага на бераг каля Равены, узялі ў палон прыхільнікі Іаана. Але Аспар жа дайшоў да Аквілеі, а Іаан, замест таго, каб неадкладна выступіць супраць яго, вырашыў чакаць падыходу гунаў, якіх, як ён меркаваў, Аэцый прывядзе з Цэнтральнай Еўропы. Тым часам запалонены Ардавур займаўся тым, што схіляў военачальнікаў Іаана да здрады. Акрамя таго, яму ўдалося перадаць Аспару паведамленне з просьбай неадкладна наступаць. Войскі Аспара, праведзеныя праз балоты нейкім пастухом (як сцвярджалі пасля, ён быў самім ангелам Божым), без супраціўлення ўвайшлі ў Равену^[5]. Там Іаана арыштавалі і правялі ў Аквілею, дзе Гала Плацыдзія прысудзіла яго да смерці^[6]. Яму адсеклі правую кісць, пасадзілі на асла і ў такім відзе выставілі ў цырку. Затым у маі ці чэрвені 425 года ён быў забіты. Усе яго пастановы абвясцілі несапраўднымі.

Кароткае кіраванне Іаана было ахарактарызавана памяркоўнасцю да ўсіх рэлігій. Пракоп Кесарыйскі адклікаўся так пра Іаана:

Гэта быў чалавек рахманага нораву, адораны розумам, але ў той жа час здольны да рашучых дзеянняў.^[7]

.

У кіраванне Іаана ў Рыме была выпушчана невялікая партыя бронзавых манет з паведамленнем пра ўзыходжанне яго на прастол, а чаканка залатых манет выраблялася ў Равене. На іх прысутнічае не толькі выява Іаана, але і галава Фэадосія II у разліку на прызнанне яго прэтэнзій на прастол з боку ўсходніх улад.

Зноскі

↑ Martindale J. R. Iohannes 6 // Prosopography of the Later Roman Empire / A. M. Jones, J. R. Martindale. — Cambridge University Press, 1980. — Vol. II: A.D. 395–527. — P. 594-595. — ISBN 0-521-20159-4 [2001 reprint].
↑ Сазамен. Царкоўная гісторыя. VII. 23. 3.
↑ Алімпіядор Фіванскі. Гісторыя. фр. 41.
↑ Павел Дыякан. «Рымская гісторыя». 13. 9.
↑ ^а ^б М. Грант. Римские императоры. Иоанн. 1998.
↑ Пракоп Кесарыйскі. Вайна з вандаламі. I. 3. 8-9.
↑ Пракоп Кесарыйскі. Вайна з вандаламі. I. 3. 6-7.

Літаратура

М. Грант. Римские императоры. Иоанн.
Martindale J. R. Iohannes 6 // Prosopography of the Later Roman Empire / A. M. Jones, J. R. Martindale. — Cambridge University Press, 1980. — Vol. II: A.D. 395–527. — P. 594-595. — ISBN 0-521-20159-4 [2001 reprint].
Hugh Elton. «Ioannes»Архівавана 16 ліпеня 2012.. from De Imperatoribus Romanis".

[1] Martindale J. R. Iohannes 6 // Prosopography of the Later Roman Empire / A. M. Jones, J. R. Martindale. — Cambridge University Press, 1980. — Vol. II: A.D. 395–527. — P. 594-595. — ISBN 0-521-20159-4 [2001 reprint].

[2] Сазамен. Царкоўная гісторыя. VII. 23. 3.

[3] Алімпіядор Фіванскі. Гісторыя. фр. 41.

[4] Павел Дыякан. «Рымская гісторыя». 13. 9.

[ReferenceA-5] а ^б М. Грант. Римские императоры. Иоанн. 1998.

[6] Пракоп Кесарыйскі. Вайна з вандаламі. I. 3. 8-9.

[7] Пракоп Кесарыйскі. Вайна з вандаламі. I. 3. 6-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]