Івонка Сурвіла
Івонка Сурвіла, у дзявоцтве Шыманец (нар. 11 красавіка 1936, Стоўбцы) — беларуская грамадска-палітычная дзяячка ў эміграцыі, філолаг, мастачка, старшыня Рады Беларускай Народнай Рэспублікі ў выгнанні.
| Івонка Сурвіла | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Івонка Сурвіла, фота 2016 г. | |||||||
|
|||||||
| Папярэднік | Язэп Сажыч | ||||||
| Нараджэнне |
11 красавіка 1936 (89 гадоў) |
||||||
| Імя пры нараджэнні | Івонка Шыманец | ||||||
| Бацька | Уладзімір Шыманец | ||||||
| Маці | Эвеліна Шыманец | ||||||
| Муж | Янка Сурвіла | ||||||
| Дзеці | Паўліна Сурвіла, Ганна Сурвіла | ||||||
| Адукацыя | |||||||
| Дзейнасць | літаратуразнаўства[1], жывапіс[1] і палітыка[1] | ||||||
| Месца працы | |||||||
| Аўтограф |
 |
||||||
| Узнагароды |
     |
||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Біяграфія
правіцьБацька — Уладзімір Шыманец, родам з Засулля каля Стоўбцаў, міністр фінансаў БНР. Маці — Вольга Шыманец.
З 1944 года разам з бацькамі на эміграцыі. Жыла ў Даніі, з 1948 — у Францыі. Вучылася ў Вышэйшай мастацкай школе ў Парыжы. Скончыла філалагічны факультэт Сарбоны (1959)
Разам з мужам Янкам Сурвілам пераехала ў Мадрыд, дзе ў 1959—1965 гадах была супрацоўніцай Беларускай рэдакцыі Іспанскага нацыянальнага радыё, а таксама выкладала французскую мову. У 1969 годзе з сям’ёй пераехала ў Канаду, дзе працавала ў федэральным бюро перакладаў.
Узначальвала Беларускі інстытут навукі і мастацтва ў Канадзе, была старшынёй управы Каардынацыйнага камітэта беларусаў Канады. У 1984 годзе абраная ў склад праўлення Канадскай этнакультурнай рады (англ.: Canadian Ethnocultural Council) — арганізацыі, якая аб’ядноўвае інтарэсы розных этнічных груп, што жывуць у Канадзе.
У 1989 годзе разам з іншымі прадстаўнікамі беларускай дыяспары заснавала «Канадскі фонд дапамогі ахвярам Чарнобыля ў Беларусі» (англ.: Canadian Relief Fund for Chernobyl Victims in Belarus) і была яго кіраўніцай. Фонд займаўся зборам дапамогі для беларускіх шпіталяў, арганізацыяй адпачынку для дзяцей з пацярпелых ад Чарнобыльскай аварыі раёнаў, арганізацыяй стажыровак для беларускага медыцынскага персаналу ў Канадзе. У 1997 годзе па праграме Фонду ў Канаду на летні адпачынак прыехала 600 беларускіх дзяцей[2].
З 1997 года старшыня Рады БНР у выгнанні.
Удзельнічала ў мастацкіх выстаўках як жывапісец. Дачка — Паўліна Сурвіла (1964—2020), этнамузыколаг і мастачка, другая дачка — Ганна Сурвіла.
Прозвішча
правіцьДзявочае прозвішча Івонкі Сурвілы — Шыманец. У грамадскім і палітычным жыцці вядомая паводле мужавага прозвішча Сурвіла (піша «Сурвілла», так з падвоеным зычным пішуцца ў польскай традыцыі імёны старалітоўскага паходжання: Surwiłło, Montwiłł, Skirmuntt).
Прозвішча Сурвіла ад старалітоўскага (старабалцкага) двухасноўнага імя Sùr-vil’as[3]. У сучаснай літоўскай антрапаніміі вядомыя адыменныя прозвішчы Sùrvilas, Survìlas, Survilà, Survylà[4]. У Лідскім павеце ў XVI ст. зафіксаваны «Миколай Сурвило»[5], прозвішча Сурвіла вядомае і ў наш час[6].
Ад таго ж імя і тапонімы ўздоўж літоўскай мяжы Сурвілішкі, Сурвілы, у гэтай жа паласе і Белевічы ля Смаргоні, адкуль Янка Сурвіла, муж Івонкі Сурвілы.
Узнагароды
правіцьУзнагароджана медалём Брыльянтавага юбілею Каралевы Лізаветы II (2013)[7], крыжам Адраджэння Беларусі (15 красавіка 2024)[8][9], медалём Францыска Скарыны (21 люты 2024)[10].
Выбраная бібліяграфія
правіць- Дарога. Стоўпцы — Капэнгаген — Парыж — Мадрыд — Атава — Менск. (Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе.) 2-е выд,. дап. — Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода, 2018. — 174 с.: іл. ISBN 978-0-929849-87-4
Зноскі
- ↑ а б в Národní autority České republiky Праверана 7 лістапада 2022.
- ↑ radabnr.org
- ↑ Z. Zinkevičius. Lietuvių asmenvardžiai. Vilnius, 2008. С. 141.
- ↑ Lietuvių pavardžių žodynas. L-Ž. Vilnius, 1989. С. 861.
- ↑ М. В. Бірыла. Беларуская антрапанімія. Мінск, 1966. С. 262.
- ↑ М. В. Бірыла. Беларуская антрапанімія. 2. Прозвішчы, утвораныя ад апелятыўнай лексікі. Мінск, 1969. С. 399.
- ↑ Івонка Сурвіла атрымала ўзнагароду ад брытанскай каралевы . Наша Ніва (8 мая 2013). Праверана 12 студзеня 2025.
- ↑ Святлана Ціханоўская сустрэлася з Івонкай Сурвілай . Радыё Рацыя (15 красавіка 2024). Праверана 12 студзеня 2025.
- ↑ Святлана Ціханоўская сустрэлася са старшынёю Рады БНР Івонкай Сурвілай . Белсат (15 красавіка 2024). Праверана 12 студзеня 2025.
- ↑ Свабода, Радыё. АПК узнагародзіў Вячорку, Някляева, Смулкову, Сурвілу, Шупу і іншых за ўнёсак у захаваньне і папулярызацыю беларускай мовы . Радыё Свабода (21 лютага 2024). Праверана 12 студзеня 2025.
Літаратура
правіць- Языковіч Л. У. Сурві́ла (Шыманец-Сурвіла) Івонка // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 279. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).