Вікіпедыя

Ілья Прарок у пустыні (ікона з сяла Выбуты)

Ілья Прарок у пустыні з жыціем і дэісусам — ікона старазапаветнага прарока Ільі, напісаная ў канцы XIII — пачатку XIV стст. Паходзіць з царквы Ільі Прарока сяла (пагоста) Выбуты каля Пскова. З’яўляецца «самай значнай сярод ранніх пскоўскіх ікон»[1] і найстаражытнейшай з вядомых рускіх жыційных ікон[2].

Ілья Прарок у пустыні з жыціем і дэісусам. Канец XIII — пачатак XIV стст.
Матэрыял дрэва
Тэхніка тэмпера
Памеры 141 × 111 см
Дзяржаўная Траццякоўская галерэя, Масква
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ікона была знойдзена экспедыцыяй Цэнтральных дзяржаўных рэстаўрацыйных майстэрань у 1928 годзе і ў 1931 годзе паступіла ў збор Траццякоўскай галерэі.

Апісанне правіць

Стыль іконы характарызуецца як архаічны, малюнак прарока Ільі ў сярэдніку іконы нясе рысы раманскага мастацтва, што набліжае абраз да наўгародскіх помнікаў XIII—XIV стагоддзяў[2]. Захаванасць іконы характарызуецца як пасрэдная[3]. Маюцца вялікія страты жывапісу фону і ніжняга поля, змытасці верхняга фарбавага слоя. Ніжнія жыційныя сцэны захаваліся фрагментарна.

Сярэднік іконы правіць

У сярэдніку іконы размешчана манументальная постаць прарока Ільі, апранутага ў адзенне густога ліловага колеру і серабрыста-зялёны плашч. Акадэмік В. Н. Лазараў адзначае, што выява Ільі нясе «адценне патрыярхальнага лагоднасці, якім так любілі надзяляць сваіх святых пскоўскія мастакі»[1]. Аблічча святога напісана некалькі схематычна, няма каляровых супастаўленняў, падрумянкі, бялільныя мазкі шчыльныя, пакладзеныя толькі на выступаючыя часткі. На думку Г. С. Калпаковай ў выніку гэтага «аблічча ўспрымаецца як шырокая, азораная, падобна яечнаму жаўтку, роўная і амаль манахромная паверхня»[4].

Прарок намаляваны не ў традыцыйнай сцэне кармлення крумкачом у пустыні, а напружана ўслухоўваецца ў «веянне ціхага ветру»  (3Цар. 19:12), у якім яму з’яўляецца Бог[4]. Пустыня, у якой знаходзіцца прарок, намалявана ў выглядзе чатырох горак ружавата-чырвоных, жамчужна-шэрых, фіялетавых і аранжава-чырвоных колераў, якія яшчэ не маюць традыцыйнай стылізацыі.

Клеймы правіць

Склад клеймаў:

верхняе поле

Шматфігурны дэісус: Спас, Багародзіца, Іаан Прадцеча, архангелы Міхаіл і Гаўрыіл, апосталы Пётр і Павел. Для XI—XIII стагоддзяў характэрна мінімальная колькасць фігур у дэісусе. Дадзены сяміфігурны дэісус з’яўляецца адным з самых старажытных у рускім мастацтве[2].

бакавыя і ніжняе палі
 
Ілья сустракае Сарэпцкую ўдаву
 
Ілья ўваскрашае сына ўдавы
 
Аўдзій, пасланнік цара Ахава, сустракае Ілью
  1. Анёл прадказвае Саваху, бацьку Ільі, нараджэнне сына
  2. Савах кажа аб бачанні першасвяшчэннікам
  3. Ілья забараняе дождж
  4. Ілья сустракае Сарэпцкую ўдаву
  5. Ільлі ў доме ўдавы памнажае хлябы
  6. Ілья ўваскрашае сына ўдавы
  7. Аўдзій, пасланнік цара Ахава, сустракае Ілью
  8. Ілья выкрывае цара Ахава
  9. Ахвярапрынашэнне язычніцкіх жрацоў
  10. Ахвярапрынашэнне Ільі
  11. Ілья забівае жрацоў Ваала
  12. Прарок Елісей ідзе за Ільёй
  13. Ілья і Елісей пераходзяць Іардан посуху
  14. Вогненнае ўзнясенне Ільі

Апошнія 6 клеймаў практычна поўнасцю страчаныя і запісаныя паўфігурамі святых.

Жыційныя клеймы вылучаюцца строгімі пейзажамі, простымі архітэктурнымі элементамі. В. Н. Лазараў адзначае, што жыційныя расказ у клеймах «вытрыманы ў мяккіх танах і авеяны вялікай чалавечнасцю»[1].

Зноскі правіць

  1. ↑ а б в Лазарев В. Н. Русская иконопись от истоков до начала XVI века. — М.: Искусство, 2000. — Стр. 74
  2. ↑ а б в Псковская икона XIII—XVI веков: [Альбом]. — Л.: Аврора, 1990. — № 1, стр. 291
  3. ↑ Лазарев В. Н. Русская иконопись от истоков до начала XVI века. — М.: Искусство, 2000. — Стр. 323
  4. ↑ а б Колпакова Г.С. Искусство Древней Руси: Домонгольский период. — М.: Азбука, 2007. — С. 478-482. — (Новая история искусства). — ISBN 978-5-352-02088-3.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ілья_Прарок_у_пустыні_(ікона_з_сяла_Выбуты)&oldid=4404640"