Інстытут дзяржавы і права НАН Беларусі

Інстытут дзяржавы і права НАН Беларусі — адзіная профільная арганізацыя акадэмічнай навукі Беларусі ў галіне права і прававых даследаванняў. Пад сучаснай назвай Інстытут існаваў з 1999 па 2007 г., аднак інстытуцыяналізацыя юрыдычнай навукі ў Акадэміі адбылася нашмат раней і прайшла некалькі этапаў.

Гісторыя Інстытута

29 сакавіка 1931 у Беларускай акадэміі навук пастановай Прэзідыўма Акадэміі адначасова с шэрагам іншых інстытутаў быў арганізаваны Інстытут савецкага будаўніцтва і права. У 1935 г. пасля далучэння да Інстытута філасофіі ператвораны ў Інстытут філасофіі, савецкага будаўніцтва і права. У 1936 Інстытут філасофіі, савецкага будаўніцтва і права ўвайшоў у склад Аддзялення грамадскіх навук АН БССР. У сакавіку 1938 г. у выніку сталінскіх рэпрэсій ліквідаваны. Інстытут філасофіі і права адноўлены 1 ліпеня 1947 г. У 1958 г. сектар дзяржавы і права аддзелены і ператвораны ў Аддзел прававых навук АН БССР, а Інстытут філасофіі і права перайменаваны ў Інстытут філасофіі. У 1965 г. у выніку ўключэння аддзела прававых навук інстытут зноў называецца Інстытут філасофіі і права. Пастановай Прэзідыўма НАН Беларусі № 66 ад 9 ліпеня 1999 г. на базе Інстытута філасофіі і права НАН Беларусі былі створаны два самастойныя інстытуты — Інстытут філасофіі і Інстытут дзяржавы і права. Новаствораны Інстытут увайшоў у склад Аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі.

Найбольш вядомыя дасягненні

распрацоўка шэрагу законапраектаў, у т.л. законаў аб культуры, ахове здароўя, сродках масавай інфармацыі;
комплексная навуковая экспертыза праекту Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994 г. (са змяненнямі і дапаўненнямі ад 24.11.1996 г. і 17.10.2004 г.), праектаў законаў «Аб радыяцыйнай бяспецы», «Аб ахове і выкарыстанні жывёльнага свету», «Аб навуковай дзейнасці», «Аб Прэзідэнце Рэспублікі Беларусь», «Аб банкруцтве», «Аб сумесных домаўладаннях»;
абгрунтавана неабходнасць структурнай перабудовы вышэйшых органаў выканаўчай улады;
абгрунтавана прапанова аб уніфікацыі працэдуры прыняцця законаў у рэгламентах Палаты прадстаўнікоў і Савету Рэспублікі Нацыянальнаха сходу Рэспублікі Беларусь;
даследаваны пытанні прававога рэгулявання дзейнасці сельскагаспадарчых вытворчых аб’яднанняў розных форм уласнасці;
выяўлены фактары, якія вызначаюць дынаміку развіцця прававой дзяржаўнасці ў Беларусі;
вывучаны і прааналізаваны прычыны і абставіны дэлегавання Нацыянальным сходам Рэспублікі Беларусь заканадаўчых паўнамоцтваў Прэзідэнту Рэспублікі Беларусь на выданне дэкрэтаў, якія маюць сілу закона;
даследаваны крытэрыі і абгрунтаванне нарматворчасці міністэрстваў;
даследаваны фактары, якія абумоўліваюць выкарыстанне праграмна-мэтавага кіравання.

Дырэктары Інстытута ў розныя гады

Міхаіл Восіпавіч Грэдзінгер — дырэктар Інстытута савецкага будаўніцтва і права Беларускай акадэміі навук, 1931—1935, акадэмік АН БССР;
Мікалай Васільевіч Сторажаў — дырэктар-арганізатар Інстытута дзяржавы і права НАН Беларусі, 1999—2004, член-карэспандэнт НАН Беларусі;
Уладзімір Пятровіч Ізотка — дырэктар Інстытута дзяржавы і права НАН Беларусі, 2004—2007, кандыдат юрыдычных навук, з 2007 — суддзя Канстытуцыйнага суда Рэспублікі Беларусь.

Структура Інстытута па стане на 01.05.2007

цэнтр даследавання праблем дзяржавы, кіравання і публічнага права;
цэнтр цывілістычных даследаванняў;
кансультацыйна-даследчы цэнтр «Прававая экспертыза»;
сектар тэорыі і гісторыі дзяржавы і права;
сектар канстытуцыйнага і інфармацыйнага права;
сектар адміністрацыйнага і фінансавага права;
сектар крымінальнага права і крыміналогіі;
сектар міжнароднага права і параўнальнага правазнаўства;
сектар грамадзянскага права;
сектар працоўнага права і права сацыяльнага забеспячэння;
сектар аграрнага, экалагічнага і прыроднарэсурснага права;
сектар прадпрымальніцкага права і прававых праблем навуковай дзейнасці.

Вядомыя навукоўцы

Рэарганізацыя

Згодна з указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 13 снежня 2007 № 630 быў створаны Нацыянальны цэнтр заканадаўства і прававых даследаванняў Рэспублікі Беларусь на базе Нацыянальнага цэнтра законапраектнай дзейнасці пры Прэзідэнце Рэспублікі Белаурсь шляхам далучэння да яго дзяржаўнай навуковай установы «Інстытут дзяржавы і права Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі». Згодна п.12 Палажэння аб Цэнтры ў складзе апошняга існуе Інстытут прававых даследаванняў без правоў юрыдычнай асобы.

Літаратура

Краткий отчет о деятельности Академии наук Беларуси в 1992—1996 годах. — Мн., 1997.
Справаздача аб дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 1999 годзе. — Мн., 2000.
Справаздача аб дзейнасці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі ў 2001 годзе. — Мн., 2002.
Отчет о предварительных итогах деятельности Национальной академии наук Беларуси в 2004 году. — Мн., 2005.