Іаган Готліб Фіхтэ
Іаган Готліб Фіхтэ (ням.: Johann Gottlieb Fichte, 19 мая 1762, Бішофсверда — 27 студзеня 1814, Берлін) — нямецкі філосаф. Адзін з заснавальнікаў групы напрамкаў у філасофіі вядомай як суб'ектыўны ідэалізм, які развіўся з тэарэтычных і этычных работ Імануіла Канта. Фіхтэ часта ўспрымаецца як фігура, філасофскія ідэі якога паслужылі мостам паміж ідэямі Канта і германскага ідэаліста Георга Вільгельма Фрыдрыха Гегеля. У апошні час Фіхтэ атрымаў прызнанне дзякуючы яго арыгінальнай здольнасці пранікнення ў сутнасць прыроды самасвядомасці і самааналізу. Гэтак жа як у Дэкарта і ў Канта, праблема аб'ектыўнасці і свядомасці служыла матывам яго філасофскіх разважанняў. Фіхтэ таксама пісаў працы па палітычнай філасофіі і з-за гэтага ён ўспрымаецца некаторымі філосафамі як бацька Нямецкага нацыяналізму.
Іаган Готліб Фіхтэ | |
---|---|
ням.: Johann Gottlieb Fichte | |
Дата нараджэння | 19 мая 1762[1][2][…] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 27 студзеня 1814[3][4][…] (51 год) ці 29 студзеня 1814[5][6] (51 год) |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Жонка | Johanna Rahn[d][8][9] |
Род дзейнасці | філосаф, выкладчык універсітэта, пісьменнік |
Навуковая сфера | філасофія |
Месца працы |
|
Альма-матар | |
Навуковы кіраўнік | Імануіл Кант |
Вядомыя вучні | Фрыдрых Вільгельм Ёзэф фон Шэлінг і Johann Erich Berger[d] |
Член у | |
Подпіс | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Сачыненні Фіхтэ
правіць- «Versuch d. Kritik aller Offenbarung» (1792);
- «Zurückforderung der Denkfreiheit von den Fürsten Europas, die sie bisher unterdrückten»; «Beiträge zur Berichtigung der Urtheile des Puhlicums über die französische Revolution» (1793);
- «Ueber den Begriff der Wissenschaftslehre oder der sogenannten Philosophie» и «Grundlage der gesammten Wissenschaftslehre» (1794);
- «Grundlage des Naturrechts nach Principien der Wissenschaftslehre» (1796);
- «System der Sittenlehre nach Principien der Wissenschaltelehre» (1798; артыкул, якая дала повад да абвінавачвання Ф. у атэізме);
- «Заклік да публікі» наконт абвінавачвання ў атэізме (1799);
- «Die Bestimmung des Menschen»; «Der geschlossene Handelstaat» (1800);
- «Darstellung der Wissenschaftslehre» (1801);
- «Grundzüge des gegenwärt. Zeitalters»; «Anweisung zum seligen Leben»; «Ueber das Wesen des Gelehrten etc.» (1806);
- «Reden an die deutsche Nation» (1808);
- «Die Tatsachen des Bewusstseins» (1810).
Зноскі
- ↑ Kroner R. Johann Gottlieb Fichte // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Johann Gottlieb Fichte // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Johann Gottlieb Fichte // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ Johann Gottlieb Fichte // Internet Philosophy Ontology project Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
- ↑ Педагоги и психологи мира — 2012.
- ↑ а б Фихте Иоганн Готлиб // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
- ↑ https://whoswho.de/bio/johann-gottlieb-fichte.html# Праверана 9 мая 2022.
- ↑ zeno.org — 2007. Праверана 9 мая 2022.
- ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.
Літаратура
правіць- Мноства сачыненняў пра Ф., якія выйшлі да стагоддзя яго нараджэння, пералічаны Рэйхлін-Мельдэгам у 42 т. «Zeitschr. f. Philosophie».
- Асабліва каштоўныя:
- Löwe, «Die Philosophie F.'s» (1862);
- Adamson, «F.» (1881);
- выдатнае сачыненне Leon «La Philosophie de F.» (з падрабязным храналагічным паказальнікам да біяграфіі Ф., 1902).
- Цудоўны нарыс філасофіі Ф. у V томе «Gesch. d. neueren Phil.» Куно Фішэра.
- У кнізе Ласона ахарактарызавана стаўленне Ф. да царквы і дзяржавы (1863).
- Пра Ф. як палітыцы пісаў Цэлер («Vortr. und Abh.*», 1865),
- пра яго філасофію рэлігіі — Цімер (1878)., «J. G. Fichte nach seinen Briefen» (1879).
- Everette, «Fichte's Science of Knowledge» (1884);
- Noack, «J. G. Fichte nach seinem Leben, Lehren und Wirken»;
- I. B. Meier, «Fichte, Lassalle und der Socialismus» (1878);
- Schmoller, статья в «Jahrbücher für Nationalö konomie und Statistik» (1855, 1—62).
Беларускія пераклады
правіць- Пра паняцце навукавучэння або так званай філасофіі; Першыя ўводзіны ў навукавучэнне / Ёган Готліб Фіхтэ. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2023. — 119, [1] с. — (Галерэя чалавечай думкі).
Спасылкі
правіць- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Іаган Готліб Фіхтэ