АКСМ-321

АКСМ-321 — беларускі нізкападлогавы тралейбус вялікай умяшчальнасці для гарадскiх пасажырскіх перавозак, які выпускаецца з 2000 года на заводзе Белкамунмаш.

АКСМ-321
Вырабнік	Белкамунмаш
Выпуск, гг.	з 2000-га
Тэрмін службы, г.	не менш за 10
Экзэмпляры:	больш за 2270
Агульная маса, кг	18 000
Макс. хуткасць, км/г	60
Час разгону да хуткасці 50 км/г, c	26
Умяшчальнасць, чал.
Месцаў для сядзення	26
Намінальная ўмяшчальнасць (5 чал/м²)	115
Агульная ўмяшчальнасць (8 чал/м²)	130
Габарыты
Даўжыня, мм	11 755
Шырыня, мм	2500
Шырыня ўлічваючы люстэркі задняга віду, мм	2900
Вышыня кузава, мм	2861
Вышыня разам з электраабсталяваннем, мм	3666
Колавая база, мм	5900
Пярэдні звес, мм	2390
Задні звес, мм	3465
Нізкападлогавасць, %	100
Салон
Колькасць дзвярэй	3
Формула дзвярэй	2—2—2
Асвятленне салона	люмінісцэнтнае
Вентыляцыя салона	праз ссоўныя форткі
Ацяпленне салона	4 каларыфера
Рухавік
Вырабнік ЭА	Белкамунмаш
Тып	1) ДК-211БМ 2) Skoda 8МL 3550 K/4 3) АНТ-155
Магутнасць, кВт	180
Сістэма кіравання	1) ТІСК 2, 3) ТрСК
Рабочае напружанне, В	550-600
Бартавое напружанне, В	28
Аўтаномны ход
Крыніца сілкавання	суперкандэнсатары
Дальнасць АХ, км	0,5
Максімальная хуткасць АХ, км/г	10
АКСМ-321 на Вікісховішчы

Адносіцца да трэцяга пакалення тралейбусаў, якія распрацаваны заводам. Мадэль тралейбуса эксплуатуецца ў Беларусі, Украіне, многіх гарадах Расіі, а таксама ў Кіргізіі, Латвіі, Малдове і Сербіі.

Гісторыя

У 2000 годзе на «Белкамунмашы» пабудавалі першы тралейбус мадэлі 321. Першы асобнік адправілі на экспарт у Рыгу (Латвія), дзе машына праходзіла абкатку, а пасля засталася на пастаянную эксплуатацыю. У Мінску «321-ы» з’явіўся ў 2004 годзе. Асобнік № 2 быў выфарбаваны ў серабрысты колер і працаваў у асноўным на 9-м маршруце.

На юбілейны 1500-ы тралейбус, выраблены мінскім прадпрыемствам тралейбус «Белкамунмаша», спераду і ззаду была ўсталяваная круглая лінзавая оптыка, аднак у далейшым машыны з такімі фарамі ўжо не выпускалі.

Першы рэстайлінг адбыўся ў 2009 годзе: серыйныя машыны атрымалі новыя круглявыя колавыя аркі з накладкамі ў колер кузава і «выпрастаную» ніжнюю лінію вокнаў па бартах і пярэдні бампер новай формы таксама ў колер кузава. З’явіліся новыя галаўныя фары, уніфікаваныя з фарамі грузавых аўтамабіляў МАЗ (вытворца — ААТ «Рудзенск», г. Рудзенск). Абноўленаму тралейбусу далі ўласнае імя «Сябар».

• 
  2000–2010
• 
  2010–2015 «Сябар»
• 
  2015–2018 — варыянт з кропкавай оптыкай «Сябар»
• 
  2018–ц.ч. — варыянт з блок-фарамі «Сябар»

Праз сем гадоў 321-й перажыў другі рэстайлінг: тралейбус атрымаў новую пярэднюю маску футурыстычнай формы з васьміканцовым ветравым шклом і лінзавай оптыкай Hella і новую заднюю маску з рублена-ламанай формай акна і круглымі ліхтарамі. У салоне (ён быў сур’ёзна абноўлены яшчэ ў 2011 годзе) па бартах з’явіліся разеткі для зарадкі ноўтбукаў і смартфонаў, а таксама USB-раздымы. Рэстайлінгавая мадэль была ўпершыню паказана ў верасні 2016 года. Пазней з’явіўся яшчэ адзін варыянт дызайну, дзе на месца лінзаў вярнуліся блок-фары, але пластыкавыя панэлі засталіся ад «версіі 2016 года».

Мадыфікацыі

• АКСМ-321 — базавая мадэль. Мае транзістарную сістэму кіравання на IGBT-модулях і рухавік пераменнага току.
• БКМ-32100А — з транзістарнай сістэмай кіравання на IGBT-модулях і асінхронным рухавіком пераменнага току, абсталяваны аўтаномным ходам. Паступілі ў Брэст і ў Севераданецк (Украіна).
• БКМ-32100С — з транзістарнай сістэмай кіравання на IGBT-модулях і асінхронным рухавіком пераменнага току. Электраабсталяванне вытворчасці Škoda. 83 машыны пастаўлены ў Белград (Сербія), яшчэ адзін асобнік абкатвалі ў Чарнігаве і Севастопалі, але ў канчатковым выніку апынуўся ў Гродна.
• БКМ-32100D — з транзістарнай сістэмай кіравання на IGBT-модулях і асінхронным рухавіком пераменнага току, абсталяваны аўтаномным ходам на аснове літый-жалеза-фасфатных акумулятараў, з запасам да 30 кіламетраў. Першыя тры асобнікі дадзенай мадыфікацыі паступілі ў канцы 2015 ў Ульянаўск. У 2016 і 2018 гадах былі пастаўленыя ў Гродна (5 экзэмпляраў), Гомель (3 экзэмпляры), Санкт-Пецярбург (25 экзэмпляраў), Віцебск (4 экзэмпляры).
• АКСМ-32102 — з тырыстарна-імпульснай сістэмай кіравання і рухавіком пастаяннага току.
• АКСМ-32104 — з транзістарнай сістэмай кіравання на IGBT-модулях і рухавіком пастаяннага току, адзіны асобнік эксплуатуецца ў Мінску.
• АКСМ-32100М — тралейбус, які пастаўляецца ў выглядзе машынакамплекта для зборкі. Збіраюцца ў Курску (пад маркай 1К), Чарнігаве (пад маркай «Эталон» (Еталон-Т32100 «БКМ»)), у Маскве (пад маркай «СВАРЗ» (СВАРЗ-6235.00)) і Кішынёве (RTEC-62321).
• АКСМ-32100B — тралейбус, сабраны ў адзіным экзэмпляры з беларускіх камплектуючых у Барнауле, там жа і эксплуатуецца.

БКМ-Е321

БКМ-Е321

БКМ-Е321— беларускі нізкападлогавы электробус вялікай умяшчальнасці для гарадскiх пасажырскіх перавозак, які выпускаецца з 2019 года на заводзе Белкамунмаш. Эксплатуецца ў Мінску і Гянджы, Азербайджан.

Апісанне канструкцыі

Тралейбус з’яўляецца двухвосевым нізкападлогавым гарадскім тралейбусам вялікай умяшчальнасці. Кузаў тралейбуса мае апорную канструкцыю. Ашалёўка даху і бакавін выконваецца з лістоў высокатрывалай ацынкаванай сталі. Трубы каркаса, ашалёўка кузава, дно кузава, паверхні рамы-фермы, масты і некаторыя іншыя элементы апрацоўваюцца антыкаразійнымі эмалямі. Кузаў таксама пакрываецца фасфатнай фарбай, якая абараняе метал ад карозіі. Кузаў мае тэрмін службы не менш за 10 гадоў. Перадок тралейбуса, а менавіта яго ашалёўка, выконваецца з шклапластыку. Бампер тралейбуса выкананы са сталі і аздоблены шклапластыкавай абалонкай. Бампер складаецца з трох частак.

Ветравая шыба тралейбуса АКСМ-321 панарамнага тыпу, шклоачышчальнікі тралейбуса гарызантальнага тыпу (устаноўлены адзін пад адным). Большасць тралейбусаў АКСМ-321 абсталёўваюцца электроннымі маршрутаўказальнікамі такіх вытворцаў як «Інтэграл», «МЕМЗ», «АГІТ» і шэраг іншых. Тралейбус мае тры маршрутаўказальніка, якія знаходзяцца спераду, ззаду і на правай бакавіне. Бакавыя люстэркі задняга віду сферычнага тыпу. Люстэркі аснашчаны антыблікавым пакрыццём і электрападагрэвам. Маторны адсек тралейбуса размешчаны ў задняй навісі з левага боку.

Рухавік

АКСМ-321 можа камплектавацца рознымі электрарухавікамі: ДК-211БМ (170 кВт, Расія), асінхронным Škoda (185 кВт, Чэхія), асінхронным АНТ-155 (185 кВт, Беларусь), а таксама асінхроннымі рухавікамі ДТА-1У1 (180 кВт, Расія) і АТЧД-250 (150 кВт, Расія). Тралейбус абсталяваны пнеўматычнай сістэмай штангаўлоўлівання, якая забяспечвае дыстанцыйнае зняцце штанг з правадоў кантактнай сеткі. Токапрымачы фіксуюцца ўздоўж восі тралейбуса. Акрамя гэтага, тралейбус абсталяваны дзвюма шпулькамі, прымацаванымі да задняй панэлі, унутры якіх размешчаны адмысловыя барабаны на якія намотваюцца канаты для звычайнага зняцця штанг з кантактнай сеткі. Задок выкананы са шклапластыка.

Хадавая частка

Тралейбусы абсталёўваюцца мастамі Raba або ZF. Для сілкавання нізкавольтных контураў тралейбуса ўжываецца статычны пераўтваральнік, які пераўтварае ўваходнае напружанне 550 В у 28 В. Пры адсутнасці напружання на токапрымачах, сілкавання нізкавольтных контураў можа ажыцяўляцца праз акумулятарныя батарэі (12 В). Па замове магчыма ўсталёўка кандэнсатарных батарэй для аўтаномнага ходу.

Тралейбус АКСМ-321 абсталяваны пнеўматычнай падвескай. Пярэдняя падвеска тралейбуса двухбаллонная, залежная. Задняя — залежная пнеўматычная. Пругкія элементы падвескі — пнеўмабалоны, акрамя забеспячэння мяккасці ходу, прадастаўляюць тралейбусу магчымасць нахіляцца на прыпынках направа, праз што ўзровень падлогі паніжаецца на некалькі сантыметраў для палягчэння пасадкі інвалідаў і пасажыраў з дзіцячымі калыскамі. Тармазная сістэма тралейбуса двухступеністая, двухконтурная. Тармазныя механізмы пярэдніх колаў з’яўляюцца дыскавымі (масты ZF) або барабаннымі (масты RABA). Тармазныя механізмы вядучага моста барабаннага тыпу Raba, дыскавага — ZF Passau. Акрамя гэтага, тралейбус абсталяваны антыблакавальнай сістэмай ABS.

Салон

У салон тралейбуса вядуць трое дзвярэй паваротна-ссоўнага тыпу, аналагічныя дзвярам аўтобуса МАЗ-103 (з 2011 года дзверы аналагічныя дзвярам аўтобуса МАЗ-203). Дзверы маюць сістэму супрацьзаціскання пасажыраў, а таксама сістэму блакавання руху пры адчыненых дзвярах (праўда, гэтая функцыя даволі часта адключаецца эксплуатуючымі арганізацыямі). У большасці тралейбусаў (акрамя прызначаных для Масквы, Кішынёва, Бельцаў) пярэдняя створка пярэдніх дзверэй выдзелена для ўваходу і выхаду кіроўцы з кабіны. Дзверы адчыняюцца аўтаномна, прывад дзвярэй — пнеўматычны. Тралейбус мае нізкі ўзровень падлогі каля ўсіх уваходаў, а вышыня падлогі складае 36 сантыметраў над узроўнем зямлі. У сярэдніх дзвярах прадугледжана адкідная апарэль. Падлога салона зроблена з бакелізаванай фанеры таўшчынёй 12 мм, якая аздоблена няслізкім зносаўстойлівым лінолеўмам. Фанера мацуецца да падставе кузава (раме-ферме). Ашалёўка салона выконваецца з пластыку шэрага і белага колераў. Поручні тралейбуса выкананы з тонкай сталёвай трубы, якая пафарбавана палімернай фарбай, што паляпшае яе устойлівасць да карозіі. Фарба устойлівая да механічнага зносу і сонечнага святла. Поручні знізу мацуюцца да падлогі салона, зверху — да столі. Вертыкальныя поручні могуць аснашчацца кнопкамі падачы сігналу кіроўцу з мэтай прыпынку тралейбуса па патрабаванні. Гарызантальныя поручні могуць быць абсталяваны скуранымі ручкамі для большай зручнасці. У 2011 годзе быў зменены дызайн поручняў і шкляных перагародак на аналагічны дызайну ў аўтобусе МАЗ-203. У салоне размяшчаецца 26 сядзенняў, поўная ўмяшчальнасць тралейбуса складае 115 чалавек (101, згодна з патрабаваннямі ЕЭК ААН). Сістэма вентыляцыі салона прадстаўлена вялікімі ссоўнымі форткамі (на тралейбусах, якія выпушчаны пасля 2012 года, з’явілася 2 вентылятара салона). Адзіны істотны недахоп вентыляцыйнай сістэмы — адсутнасць дахавых люкаў праз кампаноўку электраабсталявання на даху. Па замове пакупніка магчыма ўстаноўка кандыцыянера, як для кіроўцы, так і пасажырскага салону. Сістэма ацяплення ў пасажырскім салоне прадстаўлена трыма электракаларыферамі, з двума рэжымамі абагрэву і магутнасцю 4 кВт (2 шт.) і 6 кВт — (1 шт.). У кабіне кіроўцы змяшчаецца электакаларыфер магутнасцю ў 6 кВт.

Прыборная панэль тралейбуса зроблена ў выглядзе паўкругу, што падае кіроўцу хуткі доступ да ўсіх неабходных органаў кіравання. Пасярэдзіне прыборнай панэлі размешчаны блок з паказальнмі прыборамі: пасярэдзіне размешчаны вялікі круглявы спідометр (VDO, Германія), які мае электронны адометр, злева і справа ад спідометра размяшчаюцца манометры і паказальнік напружання ў бартаой сетцы. На частцы тралейбусаў гэтыя прыборы замененыя электронным дысплеем. З 2011 года ўсталёўваецца новая панэль, аналагічная па форме тралейбусу мадэлі 420. Справа і злева ад паказальных прыбораў размешчаны клавішы адкрыцця і закрыцця дзвярэй, уключэння аварыйнай сігналізацыі, кіравання кірункам руху тралейбуса (пры неабходнасці тралеўбус можа рухацца назад). Злева ад кіроўцы змяшчаецца дадатковая бакавая панэль, на якой размешчаны рычаг ручнога тормазу, падобны на джойстык, кіраванне сістэмай штангаўлоўлівання і іншыя органы кіравання. На левай частцы прыборнай панэлі змешчаны клавішы кіравання ўключэннем ацяплення і вентыляцыі, унутранай і вонкавай светлатэхнікі.

Тэхнічныя характарыстыкі

Параметр	Значэнне
Вытворца	Белкамунмаш
Гады выпуску	З 2000
Колькасць выпушчаных асобнікаў, шт	Больш за 1000
Кузаў	Рамны, вагоннай кампаноўкі, адназвенны
Даўжыня, мм	11755
Шырыня, мм	2500
Вышыня, мм	3666
База, мм	5900
Агульная маса, кг	18 000
Шклоачышчальнікі	Гарызантальнага тыпу
Восі, шт	2
Колькасць дзвярэй	3
Поўная ўмяшчальнасць, чал	115
Вядучы мост	Задні
Сістэма кіравання	ТІСК ці ТрСК
Рухавік	ДК-211БМ, Skoda 8МL 3550 K/4, АНТ-155
Магутнасць, кВт	180
Рабочае напружанне, В	550
Максімальная хуткасць, км/г	60

Гл. таксама

• АКСМ-333

Спасылкі

• Тралейбус мадэлі 321 Архівавана 20 кастрычніка 2020. // БелКамунМаш (руск.)
• Лепшы «Сябар». Эволюция самого популярного белорусского троллейбуса // abw.by (руск.)