Вайна 1812 года: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др r2.7.1) (робат дадаў: hy:Նապոլեոնյան արշավանքը Ռուսաստանի վրա |
др вырашэнне неадназмачнасцяў, typos fixed: → using AWB (7794) |
||
Радок 10:
| Бок1 = {{Сцяг Францыі}} [[Першая Французская імперыя|Французская імперыя]]<br />
* [[Выява:Duchy of Warsaw 11.PNG|20px|Герб Варшаўскага герцагства]] [[Варшаўскае герцагства]]
* [[Выява:
* [[Выява:
* [[Выява:Flag of the Confederation of the Rhine.svg|20px|Сцяг Рэйнскага саюза]] [[Рэйнскі саюз]]
** [[Выява:Flag of Bavaria (striped).svg|20px|Сцяг Каралеўства Баварыі]] [[Каралеўства Баварыя|Баварыя]]
Радок 29:
* [[Выява:Duchy of Warsaw 11.PNG|20px|Герб Варшаўскага герцагства]] [[Юзаф Панятоўскі]]
* [[Выява:Flag of the Kingdom of Westphalia.svg|20px|Сцяг Каралеўства Вестфалія]] [[Жэром Банапарт]]
* [[Выява:
* [[Выява:
* [[Выява:Flag of Prussia 1892-1918.svg|20px|Сцяг Карарлеўства Прусія]] [[Людвіг Ёрк фон Вартэнбург]]
* [[Выява:Flag of the Habsburg Monarchy.svg|20px|Сцяг Аўстрыйскай імперыі]] [[Карл Філіп цу Шварцэнберг]]
Радок 37:
* {{Сцяг Расіі}} [[Міхаіл Багдановіч Барклай дэ Толі]]
* {{Сцяг Расіі}} [[Пётр Іванавіч Баграціён]]
* {{Сцяг Расіі}} [[Пётр Хрысціянавіч Вітгенштэйн]]
| Сілы1 =
| Сілы2 =
Радок 127:
[[Выява:Napoleon Neman.jpg|300px|thumb|Пераправа напалеонаўскай арміі праз Неман.]]
</div>
| width="100%" |
| <div style="border: 0px solid white;">
[[Выява:Crossing the Neman in Russia 1812 by Clark.jpg|300px|thumb|Пераправа Напалеона праз Неман.]] </div>
Радок 182:
[[Мішэль Ней|Маршал Ней]] пераследваў адыходзячую армію. [[19 жніўня]] у кровапралітным [[Бой ля Валуцінай гары|бітве ля Валуцінай гары]] рускі ар'ергард затрымаў маршала, які меў значныя страты. Напалеон паслаў генерала [[Жан Андош Жуно|Жуно]] абыходным шляхам зайсці ў тыл рускіх, але той не здолеў выканаць задачу, уткнуўшыся ў непраходнае балота, і рускае войска ў поўным парадку сыйшла ў бок Масквы да [[Дарогабуж]]а. [[Бітва пад Смаленскам, 1812|Бітва за Смаленск]], якая разбурыла немалы горад, адзначыла разгортванне ўсенароднай вайны рускага народа з непрыяцелем, што адразу адчулі як радавыя французскія забеспячэнцы, так і маршалы Напалеона. Населеныя пункты на шляху французскага войска спальваліся, насельніцтва па меры магчымасці сыходзіла. Напалеон адразу пасля Смаленскай бітвы зрабіў замаскіраваную прапанову свету царц [[Аляксандр I, імператар расійскі|Аляксандру I]], пакуль з пазіцыі моцнага, але адказу не атрымаў<ref>Напалеон папрасіў захопленага ў палон пры [[Бой ля Валуцінай гары|Валуцінай гары]] генерала Тучкова напісаць ліст свайму брату, камандзіру рускага 3-га корпуса, дзе даводзілася да ведама цара жаданне Напалеона заключыць мір.</ref>.
[[Выява:Napoleon in Battle of Moskowa by Vernet.jpg|300px|thumb|left|Напалеон у асяроддзі генералаў кіруе Барадзінскай бітвай. Малюнак з кнігі XIX ст.]] Адносіны паміж Баграціёнам і Барклаем пасля выхаду са Смаленска з кожным днём адступу станавіліся ўсё напружаней, і ў гэтай спрэчцы настроі дваранства былі не на боку асцярожнага Барклая. Яшчэ [[17 жніўня]] цар сабраў савет, які рэкамендаваў цару прызначыць галоўнакамандуючым рускага войска генерала-ад-інфантэрыі князя [[Міхаіл Іларыёнавіч Кутузаў|Кутузава]]. [[29 жніўня]] Кутузаў у вёсцы [[Царова-Займішча]] прыняў армію. У гэты дзень французы ўвайшлі ў [[Горад Вязьма|Вязьму]].
Працягваючы ўвогуле стратэгічную лінію свайго папярэдніка, Кутузаў не мог пазбегнуць генеральнай бітвы па палітычных і маральных меркаваннях. Бітвы патрабавала рускае грамадства, хоць залішняй з ваеннага пункта погляду. Да [[3 верасня]] руская армія адступіла да вёскі [[Сяло Барадзіно|Барадзіно]], далейшае адступленне азначала здачу Масквы. Кутузаў вырашыўся даць генеральную бітву, бо баланс сіл змяніўся ў рускі бок. Калі ў пачатку ўварвання Напалеон меў трохразовую перавагу ў колькасці салдат над супрацьстаялым рускім войскам, то зараз колькасці армій былі параўнальныя — 135 тысяч у Напалеона супраць 110-130 тысяч у Кутузава. Праблема рускага войска складалася ў недахопе ўзбраення. У то час як [[Маскоўскае народнае апалчэнне 1812 года|апалчэнне]] дало да 80—100 тысяч ратнікаў з расійскіх цэнтральных губерніяў, не было стрэльб, каб узброіць апалчэнцаў. Ратнікам раздалі пікі, але выкарыстаць людзей у якасці «гарматнага мяса» Кутузаў не стаў.
Радок 220:
[[Выява:Retreat of Napoleon Army from Moscow 1812.jpg|thumb|300px|Казакі нападаюць на адыходзячых французаў. Малюнак 1813 г.]] Ад Малаяраслаўца да пасёлка [[Пасёлак Чырвоны|Чырвонага]] (у 45 км да захаду ад Смаленска) Напалеона пераследваў авангард рускай арміі пад камандаваннем [[Міхаіл Андрэевіч Міларадавіч|Міларадавіча]]. З усіх бакоў адыходзячых французаў атакавалі казакі [[Мацвей Іванавіч Платаў|Платава]] і партызаны, не даючы суперніку ніякай магчымасці для забеспячэння. Асноўная армія Кутузава марудліва рухалася паўднёвей паралельна Напалеону, здзяйсняючы так званы флангавы марш.
[[1 лістапада]] Напалеон прайшоў [[Горад Вязьма|Вязьму]], [[8 лістапада]] уступіў у [[Смаленск]], дзе правёў 5 дзён, чакаючы адстаючых. [[3 лістапада]] рускі авангард моцна пабіў замыкаючыя карпусы французаў у [[Бітва пад Вязьмай, 1812|бітве пад Вязьмай]]. У распараджэнні Напалеона ў Смаленску заставалася да 50 тысяч салдат пад ружжом (з іх толькі 5 тыс. кавалерыі), і прыкладна столькі жа небаяздольных салдат, параненых і страціўшых зброю. Часці французскай арміі, моцна парадзелыя на маршы ад Масквы, уваходзілі ў Смаленск цэлы тыдзень з надзеяй на адпачынак і ежу. Вялікіх запасаў правіянта ў горадзе не апынулася, а тое, што было, разрабавалі натоўпы некіравальных салдат [[Вялікае Войска|Вялікага Войска]]. Напалеон загадаў расстраляць французскага інтэнданта Сіофа, які, сутыкнуўшыся з супраціўленнем рускіх сялян, не здолеў арганізаваць збор харчавання.
Стратэгічнае становішча Напалеона моцна пагоршылася, з поўдня набліжалася Дунайская армія [[Павел Васільевіч Чычагаў|Чычагава]], з поўначы наступаў [[Пётр Хрысціянавіч Вітгенштэйн|Вітгенштэйн]], авангард якога [[7 лістапада]] захапіў [[Віцебск]], пазбавіўшы французаў назапашаных там харчовых запасаў.
|