Іван Шамякін: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 21:
}}
 
{{вызнч|1=Іва́н Пятро́віч}} {{вызн|1=Шамя́кін}} ([[30 студзеня]] [[1921]], [[Вёска Карма|в. Карма]] [[Добрушскі раён|Добрушскага р-нараёна]] [[Гомельская вобласць|Гомельскай вобл.вобласці]] — [[14 кастрычніка]] [[2004]], [[Мінск]]) — беларускі пісьменнік.
 
== Біяграфія ==
== Біяграфічны нарыс ==
Нарадзіўся ў сялянскай сям'і. Скончыў Макаўскую сямігодку. Скончыў Гомельскі тэхнікум будаўнічых матэрыялаў ([[1940]]), працаваў у [[Беласток]]у. У 1940—1945 у Чырвонай Арміі — камандзір гарматы, затым камсорг дывізіёна. Удзельнічаў у баях пад [[Мурманск]]ам, у вызваленні Польшчы, у баях на [[Одэр]]ы. У 1945—1948 настаўнічаў у вёсцы Пракопаўка Церахаўскага р-на. З 1946 вучыўся на завочным аддзяленні Гомельскага педагагічнага інстытута. Скончыў Рэспубліканскую партыйную школу пры ЦК КПБ (1950). Працаваў старшым рэдактарам Беларускага дзяржаўнага выдавецтва, быў галоўным рэдактарам альманаха [[Нёман (1945)| «Советская Отчизна»]]. З 1954 — намеснік старшыні, з 1966 — сакратар, з 1968 — другі сакратар, з 1971 — першы намеснік старшыні, у 1976—1980 — першы сакратар праўлення [[Саюз беларускіх пісьменнікаў| Саюза Пісьменнікаў БССР]]. ЗУ 1980-1990 гадах — галоўны рэдактар выдавецтва «Беларуская Савецкая Энцыклапедыя». У 1963 як член дэлегацыі БССР удзельнічаў у рабоце XVIII сесіі Генеральнай АсамблеіСтаршыня [[ААН]].Вярхоўны Дэпутат Вярхоўнага СаветаСавет БССР (1963—85 гг.) і СССР (1980—89 гг.). Старшыня| Вярхоўнага Савета БССР (1971—85 гг.). Член-карэспандэнт [[АН БССР]]. Член Саюза Пісьменнікаў СССР (з 19471971—1985).
 
У 1963 як член дэлегацыі БССР удзельнічаў у рабоце XVIII сесіі Генеральнай Асамблеі [[ААН]]. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР (1963—1985) і СССР (1980—1989).
Герой Сацыялістычнай Працы (1981). Узнагароджаны ордэнам Леніна, трыма ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэнамі Кастрычніцкай Рэвалюцыі, Айчыннай вайны II ступені, «Знак Пашаны», медалём Францыска Скарыны і інш. медалямі. Народны пісьменнік БССР (1972). Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1951) за раман «Глыбокая плынь», Літаратурнай прэміі імя Якуба Коласа (1959) за раман «Крыніцы», Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1968) за раман «Сэрца на далоні» і кнігу «Трывожнае шчасце», Літаратурнай прэміі Міністэрства абароны СССР (1978) за кнігу «Гандлярка і паэт. Шлюбная ноч», Дзяржаўнай прэміі БССР у галіне тэатральнага мастацтва, кінематаграфіі, радыё і тэлебачання (1982) за кінафільм «Вазьму твой боль».
 
== Творчасць ==
Дэбютаваў у час [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] нарысамі і вершамі ў армейскай газеце «Часовой Севера». У 1945 надрукаваў аповесць «Помста» (часопіс «Полымя»). Аўтар раманаў «Глыбокая плынь» (1949, інсцэніраваны ў 1956), «У добры час» (1953), «Крыніцы» (1957, інсцэніраваны ў 1961), «Сэрца на далоні» (1964, інсцэніраваны ў 1965), «Снежныя зімы» (1970), «Атланты і карыятыды» (1974, аднайменны відэафільм Беларускага тэлебачання, 1980), «Вазьму твой боль» (1979, экранізаваны ў 1981), «Петраград  — Брэст» (1983), «Зеніт» (1987). Цыкл з пяці аповесцей («Непаўторная вясна», 1957; «Начныя зарніцы», 1958; «Агонь і снег» і «Пошукі сустрэчы», 1959; «Мост», 1965) аб'яднаны ў пенталогію «Трывожнае шчасце» (1960, 1973, 1982). Выйшлі кнігі апавяданняў і аповесцей: «На знаёмых шляхах» (1949), «Дзве сілы» (1951), «Апавяданні» (1952), «Першае спатканне» (1956), «Матчыны рукі» (1961), «Вячэрні сеанс» (1968), «Лес майго земляка» (1970), «Бацька і дзеці» (1971), «Сцягі над штыкамі» (1976), «Гандлярка і паэт. Шлюбная ноч» (1976, пастаўлены кінафільмы адпаведна ў 1978 і 1980), «Браняпоезд „Таварыш Ленін“ (1985), „У роднай сям'і“ (1986), „Драма“ (аповесці, гістарычныя сцэны, 1990), а таксама кніжка апавяданняў для дзяцей „У Маскву“ (1950). У 1965—1966 выйшаў Збор твораў у 5-ці, у 1977—1979  — у 6 тамах.
 
Аўтар п'ес „Не верце цішыні“ (апублікавана і пастаўлена ў 1958), „Выгнанне блудніцы“ (апублікавана і пастаўлена ў 1961, асобнае выданне ў 1962), „Дзеці аднаго дома“ (апублікавана і пастаўлена ў 1967), „Экзамен на восень“ (1973, пастаўлена ў 1974), „Баталія на лузе“ (1975), „І змоўклі птушкі“ (1977, пастаўлена ў 1977), Залаты медаль» (1979, пастаўлена ў 1980). Аўтар сцэнарыя 4-серыйнага тэлеспектакля «Трывожнае шчасце» (з А. Гутковічам, пастаўлены ў 1968), кінасцэнарыяў «Крыніцы» (з Ю. Шчарбаковым, пастаўлены ў 1964), «Хлеб пахне порахам» (пастаўлены ў 1974), «Атланты і карыятыды» (пастаўлены ў 1978). У 1974 выйшаў зборнік кінааповесцей і п'ес «Экзамен на восень».
Радок 36:
 
У творах І. Шамякіна сучаснасць вымяраецца штодзённым жыццём, побытавымі клопатамі і турботамі. Ацэнкі таго, што адбываецца ў жыцці ў 1990-я г., публіцыстычна выкрывальныя: аповесці «Paradis auf Erden» (1992), «Вернісаж» (1993), «Слаўся, Марыя!», «Роздум на апошнім перагоне» (абедзве 1998). Пісьменнік, чыя творчасць у папярэднія гады была моцная вобразамі станоўчых герояў, носьбітаў перадавых для свайго часу грамадскіх ідэй, блізкіх яму самому, у жыцці станоўчага героя больш не бачыць: аповесці «Выкармак» (1996), «Звіхрэнне» (1998), раман «Губернатар» (2000). Па-сапраўднаму станоўчых герояў, людзей высокіх грамадскіх ідэалаў, сумленных, шчырых І. Шамякін знаходзіць у мінулым: у ваенных гадах («Зеніт») або сярод сваіх блізкіх («Слаўся, Марыя!»).
 
== Прызнанне ==
* Герой Сацыялістычнай Працы (1981).
* Узнагароджаны ордэнам Леніна, трыма ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга, ордэнамі Кастрычніцкай Рэвалюцыі, Айчыннай вайны II ступені, «Знак Пашаны», медалём Францыска Скарыны і інш. медалямі.
* Народны пісьменнік БССР (1972).
* Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі СССР (1951) за раман «Глыбокая плынь»,
* Лаўрэат Літаратурнай прэміі імя Якуба Коласа (1959) за раман «Крыніцы»,
* Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1968) за раман «Сэрца на далоні» і кнігу «Трывожнае шчасце»,
* Лаўрэат Літаратурнай прэміі Міністэрства абароны СССР (1978) за кнігу «Гандлярка і паэт. Шлюбная ноч»,
* Лаўрэат Дзяржаўнай прэміі БССР у галіне тэатральнага мастацтва, кінематаграфіі, радыё і тэлебачання (1982) за кінафільм «Вазьму твой боль»,
* Акадэмік [[НАН Беларусі]],
* Член [[Саюз беларускіх пісьменнікаў| Саюза пісьменнікаў Беларусі]] (з 1947).
 
== Літаратура ==
Радок 47 ⟶ 59:
[[Катэгорыя:Драматургі Беларусі]]
[[Катэгорыя:Публіцысты Беларусі]]
[[Катэгорыя:Постаці беларускага літаратуразнаўства]]
[[Катэгорыя:Дэпутаты Вярхоўнага Савета БССР]]