Васіль Іванавіч Захарка: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
{{Дзяржаўны дзеяч
'''Васіль Іванавіч Захарка''' ([[1 красавіка]] [[1877]], [[вёска Дабрасельцы|в. Дабрасельцы]] Ваўкавыскага пав. Гродзенскай губ., цяпер Зэльвенскі р-н Гродзенскай вобл. — [[14 сакавіка]] [[1943]], [[Прага]]), беларускі палітычны дзеяч, публіцыст.
| беларускае імя = Васіль Іванавіч Захарка
| арыгінальнае імя =
| партрэт = Zacharka.jpg
| шырыня партрэта =
| подпіс =
| герб =
| подпіс герба =
 
| тытул = [[Прэзідэнт БНР]]
Атрымаў хатнюю пачатковую адукацыю. Скончыў Лыскаўскую настаўніцкую семінарыю. З [[1895]] г. настаўнік царкоўнапрыходскай школы. Вытрымаў экзамен па праграме юнкерскага вучылішча і расійскай гімназіі. У [[1898]]—[[1902]] гг., [[1904]]—[[1917]] гг. на вайсковай службе. Член [[БСГ]], адзін з арганізатараў з'езду беларускіх вайскоўцаў Заходняга фронту ([[22 кастрычніка]] [[1917]] г.), сакратар [[Цэнтральная беларуская вайсковая рада|Цэнтральнай беларускай вайсковай рады]], член [[Вялікая беларуская рада|Вялікай беларускай рады]]. На [[Першы Усебеларускі з’езд|1-м Усебеларускім з’ездзе]] (1917) абраны членам Рады з'езду. Арыштаваны бальшавікамі ў студзені [[1918]] г.
| парадак =
| парадак-жан =
| пад імем =
| сцяг = Flag of Belarus (1991-1995).svg
| перыядпачатак = [[1928]]
| перыядканец = [[6 сакавіка]] [[1943]]
| перыяд праўлення =
| папярэднік = [[Пётр Крэчэўскі]]
| пераемнік = [[Мікола Абрамчык]]
| тытул_2 = [[Міністр фінансаў БНР]]
| парадак_2 =
| парадак-жан_2 =
| пад імем_2 =
| сцяг_2 = Flag of Belarus (1991-1995).svg
| перыядпачатак_2 = верасень [[1918]]
| перыядканец_2 = снежань [[1919]]
| перыяд праўлення_2 =
| папярэднік_2 = [[Тодар Вернікоўскі]]
| пераемнік_2 = [[Яфім Яфімавіч Бялевіч]]
| каранацыя =
| адрачэнне =
| наследнік =
| суправіцель1 =
| суправіцель1перыядпачатак =
| суправіцель1перыядканец =
| рэгент1 =
| рэгент1перыядпачатак =
| рэгент1перыядканец =
 
| прэм'ер =
З [[21 лютага]] [[1918]] г. у складзе [[Народны сакратарыят БНР|Народнага сакратарыята (урада) БНР]]. З 21 лютага 1918 г. скарбнік у складзе Народнага сакратарыяту БНР. [[23 сакавіка]] 1918 г. быў упаўнаважаны Народным сакратарыятам атрымаць грошы, асыгнаваныя [[Мінская гарадская дума|Мінскай гарадской думай]]. Вёў перамовы з нямецкімі вайсковымі ўладамі па справе грошаў, канфіскаваных [[25 лютага]] [[1918]] г. [[1 мая]] [[1918]] г. абраны сябрам фінансавай камісіі [[Рады Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады БНР]]. Член ЦК [[Беларуская партыя сацыялістаў-федэралістаў|Беларускай партыі сацыялістаў-федэралістаў]]. Пасля займаў розныя міністэрскія пасады. З мая 1918 г. кіраўнік друкарні Народнага сакратарыяту БНР. У красавіку 1918 г. разам з [[Макар Краўцоў|М.Касцевічам]] быў абраны Мінскай думай сябрам міравога суддзі. Член камісіі па пераходу Беларускага тэатру пад загад Народнага сакратарыяту БНР і Надзвычайнай бежанскай калегіі. [[23 ліпеня]] 1918 г. ўвайшоў у склад кабінету [[Янка Серада|Я. Серады]], заняўшы пасаду народнага сакратара фінансаў. [[28 жніўня]] 1918 года быў дэлегаваны ў [[Кіеў]] атрымаць рэшту грошай з украінскай дзяржаўнай пазыкі ўраду БНР. Міністр фінансаў ва ўрадзе [[Антон Іванавіч Луцкевіч|А.І.Луцкевіча]]. У снежні 1918 г. – у [[Вільня|Вільні]].
| віцэ-прэзідэнт =
| прэзідэнт =
| манарх =
| губернатар =
| віцэ-губернатар =
| каментар =
 
| дата нараджэння = 1.4.1877
Прыехаў у [[Гродна]] ў сярэдзіне снежня 1918 г. 15-16 снежня 1918 г. ў якасці ганаровага госця прысутнічаў на Гродзенскім беларускім сялянскім з’ездзе. Выконваў абавязкі кіраўніка канцылярыі міністэрства беларускіх справаў Літвы. Сябра [[Беларускі нацыянальны камітэт, Гродна|Гродзенскага БНК]] і клубу «Беларуская хатка». У снежні 1918 г. ўдзельнічаў у перамовах БНК з Гродзенскай управай. [[30 снежня]] 1918 года разам з [[Пётр Антонавіч Крачэўскі|П.А.Крэчэўскім]] сустракаўся з камандаваннем нямецкай 10 арміі па пытанню аб перадачы зброі беларускай міліцыі. Будучы ў Гродне падаў разам з [[Антон Іванавіч Луцкевіч|А.І.Луцкевічам]] некалькі нотаў пратэсту ад імя ўраду БНР супраць захопу беларускіх зямель [[Польшча]]й.
| месца нараджэння = [[вёска Дабрасельцы|в. Дабрасельцы]], [[Ваўкавыскі павет]], [[Гродзенская губерня]] (цяпер [[Зэльвенскі раён]], [[Гродзенская вобласць]])
| дата смерці = 14.3.1943
| месца смерці = [[Прага]], [[Пратэктарат Багеміі і Маравіі]], [[Трэці Рэйх]]
| пахаваны =
| дынастыя =
| бацька =
| маці =
| муж =
| жонка =
| у шлюбе =
| дзеці =
 
| гады службы =
З другой палове лютага 1919 года – ва Украіне, куды паехаў да [[А. Смоліч]]а ў справе украінскай пазыкі. У маі 1919 года – у Берліне. 22 мая 1919 года звярнуўся да ўраду БНР з просьбай «''звольніць яго ад абавязкаў кіравання грашовымі справамі з прычыны нездароўя''». У чэрвені 1919 года – у Коўне ў якасці часовага намесніка старшыні ўраду БНР. З канца таго ж месяца быў зноў у Берліне, дзе фактычна выконваў абавязкі кіраўніка беларускага ўраду.
| прыналежнасць =
| род войскаў =
| званне =
| камандаваў =
| бітвы =
 
| навуковая сфера =
| месца працы =
| вядомы як =
 
| партыя = [[Беларуская сацыялістычная грамада]], [[Беларуская партыя сацыялістаў-федэралістаў]]
| дзейнасць =
| прафесія =
| адукацыя =
| вучоная ступень =
| манаграма =
| рэлігія =
| узнагароды =
| аўтограф =
| Commons =
}}
'''Васіль Іванавіч Захарка''' ([[1 красавіка]] [[1877]], [[вёска Дабрасельцы|в. Дабрасельцы]], [[Ваўкавыскі павет]], [[Гродзенская губерня]] (цяпер [[Зэльвенскі раён]], [[Гродзенская вобласць]]) — [[14 сакавіка]] [[1943]], [[Прага]]), беларускі палітычны дзеяч, публіцыст.
 
== Біяграфія ==
 
Атрымаў хатнюю пачатковую адукацыю. Скончыў Лыскаўскую настаўніцкую семінарыю. З [[1895]] г. настаўнік царкоўнапрыходскай школы. Вытрымаў экзамен па праграме юнкерскага вучылішча і расійскай гімназіі. У [[1898]]—[[1902]] гг., [[1904]]—[[1917]] гг. на вайсковай службе. Член [[БСГ]], адзін з арганізатараў з'езду беларускіх вайскоўцаў Заходняга фронту ([[22 кастрычніка]] [[1917]] г.), сакратар [[Цэнтральная беларуская вайсковая рада|Цэнтральнай беларускай вайсковай рады]], член [[Вялікая беларуская рада|Вялікай беларускай рады]]. На [[Першы Усебеларускі з'езд|1-м Усебеларускім з’ездзе]] (1917) абраны членам Рады з'езду. Арыштаваны бальшавікамі ў студзені [[1918]] г.
 
З [[21 лютага]] [[1918]] г. у складзе [[Народны сакратарыят БНР|Народнага сакратарыята (урада) БНР]]. З 21 лютага 1918 г. скарбнік у складзе Народнага сакратарыяту БНР. [[23 сакавіка]] 1918 г. быў упаўнаважаны Народным сакратарыятам атрымаць грошы, асыгнаваныя [[Мінская гарадская дума|Мінскай гарадской думай]]. Вёў перамовы з нямецкімі вайсковымі ўладамі па справе грошаў, канфіскаваных [[25 лютага]] [[1918]] г. [[1 мая]] [[1918]] г. абраны сябрам фінансавай камісіі [[Рада БНР|Рады БНР]]. Член ЦК [[Беларуская партыя сацыялістаў-федэралістаў|Беларускай партыі сацыялістаў-федэралістаў]]. Пасля займаў розныя міністэрскія пасады. З мая 1918 г. кіраўнік друкарні Народнага сакратарыяту БНР. У красавіку 1918 г. разам з [[Макар Краўцоў|М.Касцевічам]] быў абраны Мінскай думай сябрам міравога суддзі. Член камісіі па пераходу Беларускага тэатру пад загад Народнага сакратарыяту БНР і Надзвычайнай бежанскай калегіі. [[23 ліпеня]] 1918 г. ўвайшоў у склад кабінету [[Янка Серада|Я. Серады]], заняўшы пасаду народнага сакратара фінансаў. [[28 жніўня]] 1918 года быў дэлегаваны ў [[Кіеў]] атрымаць рэшту грошай з украінскай дзяржаўнай пазыкі ўраду БНР. Міністр фінансаў ва ўрадзе [[Антон Іванавіч Луцкевіч|А.І.Луцкевіча]]. У снежні 1918 г. – у [[Вільня|Вільні]].
 
Прыехаў у [[Гродна]] ў сярэдзіне снежня [[1918]] г. 15-16 снежня 1918 г. ў якасці ганаровага госця прысутнічаў на Гродзенскім беларускім сялянскім з’ездзе. Выконваў абавязкі кіраўніка канцылярыі міністэрства беларускіх справаў Літвы. Сябра [[Беларускі нацыянальны камітэт, Гродна|Гродзенскага БНК]] і клубу «Беларуская хатка». У снежні 1918 г. ўдзельнічаў у перамовах БНК з Гродзенскай управай. [[30 снежня]] 1918 года разам з [[Пётр Антонавіч Крачэўскі|П.А.Крэчэўскім]] сустракаўся з камандаваннем нямецкай 10 арміі па пытанню аб перадачы зброі беларускай міліцыі. Будучы ў Гродне падаў разам з [[Антон Іванавіч Луцкевіч|А.І.Луцкевічам]] некалькі нотаў пратэсту ад імя ўраду БНР супраць захопу беларускіх зямель [[Польшча]]й.
 
З другой палове лютага 1919 года – ва Украіне, куды паехаў да [[А. Смоліч]]а ў справе украінскай пазыкі. У маі 1919 года – у [[Берлін]]е. [[22 мая]] 1919 года звярнуўся да ўраду БНР з просьбай «''звольніць яго ад абавязкаў кіравання грашовымі справамі з прычыны нездароўя''». У чэрвені 1919 года – у [[Каўнас|Коўне]] ў якасці часовага намесніка старшыні ўраду БНР. З канца таго ж месяца быў зноў у Берліне, дзе фактычна выконваў абавязкі кіраўніка беларускага ўраду.
 
Пасля расколу Рады БНР [[13 снежня]] [[1919]] г. В.Захарка быў абраны намеснікам старшыні Прэзідыўма [[Народная рада БНР|Народнай Рады БНР]]. На паседжанні ўраду [[Антон Іванавіч Луцкевіч|А.І.Луцкевіча]] [[15 лістапада]] 1919 г. быў адхілены ад пасады міністра. [[Аркадзь Антонавіч Смоліч|А.А.Смолічу]] было даручана распачаць супраць яго судовы працэс (магчыма, у справе грошаў ураду БНР, якія В.Захарка адмовіўся перадаць А.Луцкевічу). Зноў прыехаў у [[Гродна]] [[17 сакавіка]] [[1919]] г. з Берліна{{факт?}} разам з Ю.Камарынцам. У гэты ж дзень удзельнічаў у святочнай вячэры ў беларускім клубе. Прысутнічаў на паседжаннях ураду БНР у Гродне 18 і 21 сакавіка. Выступіў [[25 сакавіка]] 1919 г. на развітальнай вячэры, прысвечанай ад'езду [[Язэп Якаўлевіч Варонка|Я.Варонка]] з [[Гродна]]. Як прадстаўнік ураду БНР удзельнічаў у адкрыцці І-га беларускага настаўніцкага з’езду Гродзеншчыны [[26 сакавіка]]. [[5 красавіка]] В.Захарка ад імя Рады міністраў БНР апратэставаў заяву [[Кастусь Мардар'евіч Гадыцкі-Цвірка|К.М.Цвіркі-Гадыцкага]] аб далучэнні Беларусі да Польшчы. [[7 красавіка]] В.Захарка звярнуўся да нямецкага крэйзгаўптмана Гродна з заявай лічыць справу арыштаванага напярэдадні ў горадзе [[Кастусь Мардар'евіч Гадыцкі-Цвірка|К.М.Цвіркі-Гадыцкага]] беларускай «''унутранай дзяржаўнай справай''». Выехаў з Гродна ў Берлін{{факт?}} у пачатку красавіка 1919 г.
 
У канцы [[1919]] г. ў [[Мінск]]у хаваўся ад арышту польскімі ўладамі. На пачатак [[1920]] г. – зноў у [[Берлін]]е, у лютым 1920 г. – у [[Горад Прага|Празе]]. Член аргбюро па скліканню дзяржаўнай канферэнцыі ў [[Горад Рыга|Рызе]] вясной 1920 г. Удзельнічаў у нарадзе прэзідыўма Рады БНР і ўрада [[Вацлаў Юстынавіч Ластоўскі|В.Ю.Ластоўскага]] ў Рызе 30-31 мая 1920 г. З [[24 чэрвеня]] па [[12 верасня]] 1920 г. быў у [[Горад МасчкваМасква|Маскве]] ў якасці старшыні [[Надзвычайная дыпламатычная місія БНР у Маскве|Надзвычайнай дыпламатычнай місіі БНР]]. У канцы 1920 – пачатку 1921 гг. – у [[Горад Рыга|Рызе]], з 1921 г. – у [[Коўна|Коўне]]. Намеснік старшыні 1-ай Усебеларускай канферэнцыі ў Празе ў верасні 1921 г. З [[23 жніўня]] [[1923]] г. – міністр фінансаў ва ўрадзе [[Аляксандр Іванавіч Цвікевіч|А.Цвікевіча]]. [[1 лістапада]] 1923 г. выехаў у Прагу. Пасля [[Другая Усебеларуская канферэнцыя|2-ой Усебеларускай канферэнцыі ў Берліне]] ([[10 кастрычніка]] [[1925]] г.) не прызнаў [[Мінск]] адзіным цэнтрам нацыянальна-дзяржаўнага адражэння [[Беларусь|Беларусі]]. Застаўся ў эміграцыі ў Празе, захаваўшы непарыўнасць традыцыі [[БНР]]. [[12 снежня]] [[1925]] г. года абраны старшынём таварыства «Беларуская рада» ў Празе. Намеснік старшыні [[Рада БНР|Рады БНР]], з [[8 сакавіка]] [[1928]] - [[6 сакавіка]] [[1943]] г. Прэзідэнт Рады БНР.
 
Па некаторых звестках, збіраў [[архіў БНР]], далучыў да гэтай справы [[Л. Геніюш]]. Праводзіў актыўную кампанію зваротаў і петыцыяў у [[Ліга Нацый|Лігу Нацый]] і іншыя міжнародныя органы ад імя БНР. Аўтар прац "Галоўныя моманты беларускага руху" (1926)<ref>Часткова апублікавана ў кнізе: ''Byelorussian statehood: Reader and bibliography. New York, 1988.''</ref>, "Беларусь — роль і значэнне на ўсходзе Еўропы" (не апублікавана). Пахаваны ў Празе на [[Альшанскія могілкі|Альшанскіх могілках]].
 
== Творы ==
* Галоўныя мамэнты Беларускага Руху. — [Прага, 1926]. — 91 с.<ref>Манускрыпт. Захоўваецца ў Беларускай бібліятэкі імя Ф. Скарыны ў Лондане (Вялікабрытанія).</ref>
* Дзве культуры і дзве экспансіі // Іскры Скарыны. 1934, № 4.
* Дзве культуры і дзве экспансіі // Іскры Скарыны. — 1934. — № 4. — С.
* Памяти П. Е. Кречевского // Белорусская трибуна [Чикаго]. — 1928. — № 2. — 20 октября. — С.
 
== Гл. таксамаЛітаратура ==
* Геніюш, Л. Споведзь. — Мн., 1993.
* Глагоўская, Г. Васіль Захарка — другі Прэзідэнт БНР // Спадчына. — 1994. — № 1. — С.
* Езавітаў, К. Васіль Захарка — змагар за беларускую дзяржаўнасьць.. Успаміны // Раніца. — 1943. — № 38 (150). — С.
* Маракоў, Л. У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794-1991. Энц. даведнік: У 10 т. Т. 1. — Мн., 2003. — ISBN 985-6374-04-9
 
== Гл. таксама ==
* [[Беларускае брацтва]]
 
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
 
* Геніюш Л. Споведзь. Мн., 1993|Глагоўская Г. Васіль Захарка — другі Прэзідэнт БНР // Спадчына. 1994, № 1|ЭГБ, т. 3.
 
== Крыніцы ==
* {{Крыніцы/Маракоў|РЛ|1|0|РЛ1-3|РЛ1-3}}
 
{{DEFAULTSORT:Захарка Васіль}}