Вялікі шлем: Розніца паміж версіямі

{{вызн|1="вялікі'''Вялікі шлем"}}, {{вызн2|1="гаршковыГаршковы шлем"}}''' ({{lang-en|heaume}} ад франц. шлем, {{lang-de|Topfhelm}} шлем-гаршчок і {{lang-de|Kuebelhelm}} шлем-коўш, {{lang-de|Ueberhelm}} верхні шлем), [[шлем]] закрытага тыпу. Тыповая ахова галавы еўрапейскай панцырнай конніцы ў 13 і часткова ў 14 ст. Пэўны час у 14 ст. вялікія шлемы суіснавалі з [[бацынет]]амі, і ў апошняй чвэрці 14 ст. былі выцеснены імі як баявыя шлемы. Пазней пэўны час вялікія шлемы заставаліся ва ўжытку як турнірныя (адна з папулярных канструкцый — «жабіна галава»). Апошнія выпадкі выкарыстання здарыліся ўжо ў новы час, калі такімі шлемамі, разам з пласцінавым даспехам, карысталіся французскія сапёры ў час [[франка-пруская вайна, 1870-1871|франка-прускай вайны]] ([[1870]])<ref>[А. Н.] Шлем // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона.</ref>

Вялікія шлемы з’явілісяз'явіліся як развіццё [[шалом]]аў, дапоўненых маскай або разбудаваным наноснікам, ў канцы 12 ст.<ref name=mueller/>. Для свайго часу такія шлемы давалі значна лепшую ахову галавы, і былі параўнальна простымі для вырабу. Недахопамі, якія і прадвызначылі знікненне такіх шлемаў з ужытку, былі іх вялікая маса, дрэнныя агляд і вентыляцыя.

Адметнасцю такога шлема быў вялікі ўнутраны аб’ёмаб'ём, што дазваляла надзяваць яго паўзверх кальчужнага каптура. У пач. 14 ст., са з’яўленнемз'яўленнем купалавіднай верхняй часткі і агульным павелічэннем аб’ёмуаб'ёму з патанчэннем сценак (шлем-коўш), стала магчымым надзяваць вялікі шлем і паўзверх іншага, больш шчыльна прылеглага да галавы шлема, напр., малога бацынета, адсюль паходжанне функцыянальнага тэрміну «{{вызн2|1=верхні шлем}}», які азначае не канструкцыю, а спосаб выкарыстання. Пасля капійнага сутыкнення, і пры пераходзе, напр., да мечнага бою, верхні шлем скідаўся за спіну, дзе павісаў на спецыяльных ланцугах<ref name=mueller>Паводле Мюлера.</ref>.

== КрыніцыЛітаратура ==