Трапезундская імперыя: Розніца паміж версіямі

|статус =

|гімн =

|сцяг =Komnenos-Trebizond-Arms.svg

|апісанне_сцяга =

|герб =Arms of the emperors of Trebizond (A).jpg

|апісанне_герба =

|карта =ShepherdByzempire1265.jpg

|апісанне =Трапезундская імперыя (справа ў цэнтры) і інш. суседзі Візантыі ў [[1265]] (William R. Shepherd, ''Historical Atlas,'' 1911)

|p1 =Візантыйская імперыя

|flag_p1 =Flag of Palaeologus Emperor.svg

|flag_p2 =

|flag_p3 =

|flag_p4 =

|утворана =1204

|ліквідавана =15 жніўня 1461

|s1 =Асманская імперыя

|flag_s1 =Flag of the Ottoman Empire (1453-18441453—1844).svg

|flag_s2 =

|flag_s3 =

|flag_s4 =

|дэвіз =

|сталіца =[[Трапезунд]]

|гарады =

|мова =[[Грэчаская мова|грэчаская]]

|валюта =

|дадатковы_параметр =

|змесціва_параметру =

|плошча =

|насельніцтва =

|форма_кіравання =[[Манархія]]

|дынастыя =

|тытул_кіраўнікоў =

|кіраўнік1 =

|год_кіраўніка1 =

|тытул_кіраўнікоў2 = <!--выкарыстоўваецца пры змене тытула наступнага кіраўніка-->

|кіраўнік2 =

|год_кіраўніка2 =

|тытул_кіраўнікоў3 =

|кіраўнік3 =

|год_кіраўніка3 =

|тытул_кіраўнікоў4 =

|кіраўнік4 =

|год_кіраўніка4 =

|тытул_кіраўнікоў5 =

|кіраўнік5 =

|год_кіраўніка5 =

|тытул_кіраўнікоў6 =

|кіраўнік6 =

|год_кіраўніка6 =

|рэлігія =

|дадатковы_параметр1 =

|змесціва_параметру1 =

|Этап1 =

|Дата1 =

|Год1 =

|Этап2 =

|Дата2 =

|Год2 =

|Этап3 =

|Дата3 =

|Год3 =

|Этап4 =

|Дата4 =

|Год4 =

|Этап5 =

|Дата5 =

|Год5 =

|Этап6 =

|Дата6 =

|Год6 =

|дадатковы_параметр2 =

|змесціва_параметру2 =

|да =Візантыйская імперыя

|пасля =Асманская імперыя

|заўв =

'''Трапезундская імперыя''' – — дзяржава ([[1204]] – —[[1461]]) на паўночным усходзе [[Малая Азія|Малой Азіі]], са сталіцай у горадзе [[Трапезунд]].

Трапезундская імперыя была створаная пасля [[Аблога Канстанцінопаля, 1204|захопу Канстанцінопаля]] крыжакамі – — удзельнікамі [[Чацвёрты крыжовы паход|4-га крыжовага паходу]], пры распадзе [[Візантыйская імперыя|Візантыйскай імперыі]]. У красавіку 1204 года ўнукі візантыйскага імператара [[Андронік I Камнін|Андроніка I]] [[Аляксей I Вялікі Камнін|Аляксей]] і Давыд Камніны, з дапамогай войскаў грузінскай царыцы [[Тамара, царыца грузінская|Тамары]]  — сваёй цёткі па кудзелі, занялі Трапезунд, а затым прыбярэжныя раёны з гарадамі: Сіноп, Амастрыда, Іраклія.

{{сюды|Улада}}{{Тэмы/Імператары трапезундскія}}

Імператарам быў абвешчаны Аляксей (1204 – 12221204—1222); рэальна яму была падуладная ўсходняя частка імперыі з Трапезундам, а заходняя частка нахадзілася пад уладай Давыда. Імператары сталі звацца [[Дынастыя Вялікіх Камнінаў|Вялікімі Камнінамі]]. У 1214 Трапезундская імперыя страціла Іраклію і Амастрыду, заваяваныя [[Нікейская імперыя|Нікейскай імперыяй]], і Сіноп, захоплены [[сельджукі|сельджукамі]]. Пад уладай Трапезундскай імперыі засталася вузкая прыбярэжная паласа ў межах візантыйскай [[фема Халдыя|фемы Халдыя]], адрэзанай ад астатняй грэчаскай тэрыторыі; засялялі яе грэкі, грузіны і армяне. Адміністрацыйна імперыя першапачаткова дзялілася на тры [[банда, Візантыя|банды]] (ваенныя акругі): Трапезунд, Мацука і Гемора на чале з дуксамі або «кефаламі» (главамі, кіраўнікамі). У 14 ст. было ўжо сем банд за кошт драбнення ранейшых акруг: Трыкомія, Трапезунд, Мацука, Палеамацука, Гемора, Сірмена, Рызеон і асобная фема Вялікая Лазія. Асноўнымі гарадамі-крэпасцямі імперыі апроч сталіцы былі: Керасунт, Трыпалі, Ясоній, Месахалдыя і Лімніі.

Трапезундская імперыя падтрымлівала саюз з [[Грузія]]й. Нікейская імперыя, а затым і адноўленая Візантыйская імперыі ніколі не прызнавалі за Вялікімі Камнінамі тытула імператара, у афіцыйных візантыйскіх дакументах яны пісаліся «уладарамі» або «архонтамі». Эканоміка імперыі засноўвалася на вінаградарстве, хлебаробстве і пасрэдніцкім гандле з Паўночным Прычарнамор'ем, Каўказам, Месапатаміяй, Сярэднім Усходам. З серабра, якое здабывалі з радовішчаў на тэрыторыі імперыі, чаканіліся трапезундскія манеты – — аспры. Феадалы валодалі значнай самастойнасцю: дынаты вяршылі суд над залежнымі сялянамі (парыкамі), карысталіся правам мёртвага рукі, набіралі з сваіх людзей дружыны. У 1244 Трапезундская імперыя стала данніцай манголаў, у пачатку 14 ст. вяла барацьбу з цюркамі Ак-Каюнлу. У 1456 Трапезундскую імперыю абклалі данінай туркі-асманы, у 1461 Трапезундская імперыя была заваяваная султанам [[Мехмет II|Мехметам II]], які ператварыў яе ў правінцыю [[Асманская імперыя|Асманскай імперыі]].

* Карпов С.  П.  Образование Трапезундской империи (1204-12151204—1215) // ВВ. 2001. Т. 60;

* [[Міхаіл Панарэт|Панарет М.]] Трапезундская хроника / Подг. А. Хаханова // Труды по востоковедению Лазаревского ин-та вост. языков. Вып. 23.  — М., 1905;