Генрых III Валуа: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др r2.7.1) (робат дадаў: lv:Anrī III Valuā
др clean up, replaced: рцыбіскуп → рхібіскуп, траўня → мая, {{вызнч|1=Генрых III}} {{вызн|1=Валуа}} → {{DEFAULTSORT:Валуа Генрых III}}'''Генрых III using AWB (7893)
Радок 2:
[[Выява:Henryk Walezy.jpg|thumb|200px|Генрых III Валуа. Малюнак [[Ян Матэйка|Яна Матэйкі]]]]
 
{{вызнч|1=DEFAULTSORT:Валуа Генрых III}}'''Генрых III {{вызн|1=Валуа}}''', {{вызн2|1='''Генрык ВАЛЕЗЫ}}''' ({{lang-fr|Henri III}}; [[{{ДН|19 верасня]] [[|9|1551]]}}, [[Фантэбло]], [[Францыя]] [[{{ДС|2 жніўня]] [[|8|1589]]}}), герцаг анжуйскі, кароль польскі і вялікі князь літоўскі ([[1574]]), кароль Францыі ([[1575]]–1589), апошні прадстаўнік [[Род Валуа|дынастыі Валуа]] (Ангулемская галіна) на стальцы Францыі. Трэці сын [[Генрых II Валуа|Генрыха II Валуа]] і [[Екацярына Медычы|Екацярыны Медычы]].
 
Вайсковая і палітычная кар'ера Генрыка пачалася вельмі рана. У [[лістапад]]зе [[1567]] ён прызначаны генерал-лейтэнантам і атрымаў камандаванне над каралеўскім войскам Францыі. Генрыху прыпісваюць дзве перамогі над [[гугеноты|гугенотамі]] пры Ярнаке ў [[сакавік]]у [[1569]] і пры Манкантры ў [[верасень|верасні]] [[1569]]. Хоць на самой справе кіраўніцтва войскам ажыццяўлялі больш дасведчаныя палкаводцы, у [[Горад Парыж|Парыж]] ён вярнуўся авеяны славай гэтых перамог. Генрык быў любімым сынам Екацярыны Медычы і існуе меркаванне, што яна жадала каб менавіта ён атрымаў каралеўскі сталец.
Радок 8:
==Генрых — кароль польскі і вялікі князь літоўскі==
 
Баючыся палітычнага ўзмацнення Генрыха ў Францыі, яго брат [[Карл IX Валуа]] падтрымаў прапанову ажаніць яго з [[Ганна Ягелонка|Ганнай Ягелонкай]], каб пасля смерці [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]] ён стаў спадкаемцам [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] і такім чынам пазбавіцца ад Генрыха ў Францыі і адначасова не дапусціць на трон Рэчы Паспалітай [[Род Габсбургаў|Габсбургаў]]. Але звесткі пра [[Варфаламееўская ноч|Варфаламееўскую ноч]] ([[24 жніўня]] [[1572]]), у падрыхтоўцы якой удзельнічаў Генрых, выклікалі выступленні супраць яго кандыдатуры пратэстантаў Рэчы Паспалітай. Прадстаўнік Францыі біскуп дэ Манлюк усё ж такі здолеў атрымаць падтрымку большасці сенатараў і шляхты, што сабраліся на выбары. Ён даў пісьмовае пацвярджэнне ўмоў, на якіх Генрых будзе абраны каралём, г.зв. "[[Генрыкавы артыкулы|Генрыкавых артыкулаў]]". Генрых абавязваўся таксама пабрацца шлюбам з Ганнай Ягелонкай адразу па прыездзе ў Рэч Паспалітую. Таксама была падпісана дамоўленасць пра ваенныя і фінансавыя адносіны паміж Рэччу Паспалітай і Францыяй, умовы пакарання французскім урадам удзельнікаў Варфаламееўскай разні і ўстанаўленне міру з гугенотамі. На элекцыйным сойме ў [[Горад Варшава|Варшаве]] ([[11 мая]] [[1573]]) гнезненскі арцыбіскупархібіскуп Уханскі абвясціў абранне Генрыха каралём польскім і вялікім князем літоўскім. [[16 траўнямая]] 1573 пасля атрымання канчатковай згоды часткі паслоў-пратэстантаў надворныя маршалкі, каронны і літоўскі, афіцыйна абвясцілі абранне на стальцы Генрыха. [[18 лютага]] [[1574]] Генрык прыехаў у [[Горад Кракаў|Кракаў]], [[24 лютага]] 1574 адбыліся каранацыя і прысяга ў адпаведнасці з "Генрыкавымі артыкуламі".
 
Большасць паслоў сойма, бачачы няздольнасць Генрыха выканаць фінансавыя і ваенныя абавязкі, патрабавала паўторнай прысягі па кожным пункце артыкулаў асобна. У шмат якіх ваяводствах пачаўся рух за пазбаўленне Генрыха кароны. Не ўдалося, як гэта прадугледжвалі "Генрыкавы артыкулы", стварыць пры каралю дарадчы орган з 16 сенатараў і паслоў. Незадавальненне выклікала нежаданне Генрыха ажаніцца з Ганнай Ягелонкай.