Вікіпедыя

Панславізм: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
+арфаграфія
Выдаленне ўсяго зместу старонкі
Радок 1:
{{Арфаграфія}}
 
[[Выява:Pan-Slavic flag.svg|thumb|right|[[Панславянскія колеры|Славянскі сцяг]], прапанаваны на Панславянскай канферэнцыі у [[Горад Прага|Празе]] ў 1848 годзе]]
'''Панславі́зм''' — культурная і палітычная плынь сярод [[славяне|славянскіх]] народаў, у аснове якога ляжаць ідэі аб этнічнай і моўнай супольнасці славян, неабходнасці іх палітычнага аб'яднання. Сфармавалася ў канцы XVIII — першай палове XIX стагоддзяў.
 
== Панпславізм Цэнтральнай Еўропы ==
 
Тэрмін «панпславізм» упершыню прапанаваны ў [[Чэхія|Чэхіі]] Я. Геркелем у [[1826]] г. Палітычныя погляды большасці славянскіх народаў, ідэі [[Вялікая французская рэвалюцыя|Вялікай французскай рэвалюцыі]] і нямецкага рамантызму, славянскае нацыянальнае адраджэнне — фактары, якія прывялі да з'яўлення сярод заходніх і паўднёвых славян ([[Ёсеф Дамброўскі|Ё. Добровский]] (чэх), [[Павел Ёзэф Шафарик|П. Шафарик]], [[Ян Колар|Я. Колар]] ([[славакі]]), Л. Гай (харват), [[Вук Сцяфанавіч Караджыч|В. Караджич]] (серб) і іншыя) ідэй славянскага адзінства і культурнай супольнасці. Поспехі [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] у войнах супраць [[Турцыя|Турцыі]] і напалеонаўскіх войнах з'явіўся прычынай таго, што некаторыя са славянскіх дзеячаў сфармавалі ідэі аб палітычным і моўным аб'яднанні славян пад уладай Расіі, лічачы, што гэта дапаможа славянскім народам у барацьбе супраць іншаземнай улады (Ё. Дамброўскі, [[Ёсеф Юнгман|Ё. Юнгман]], Л. Гай і інш.). Некаторыя з іх пазней памянялі свае погляды (Л. Гай, [[Людовік Штур|Л. Штур]], [[Карэл Гаўличак-Бароўскі|К. Гаўличак-Бароўскі]]). Іншыя прыхільнікі панславізму, галоўным прадстаўніком якіх быў чэх [[Францыск Палацкі|Ф. Палацкі]], выступалі за захаванне [[Аўстрыйская імперыя|Аўстрыйскай імперыі]] і за ператварэнне яе ў федэрацыю славян, аўстрыйцаў і венграў.
 
Пасля ператварэння Аўстрыйскай імперыі ў [[Аўстра-Венгрыя|Аўстра-Венгрыю]] ([[1867]]) Ф. Палацкі перагледзеў сваю канцэпцыю і прыняў удзел у арганізаваным расійскімі панславістамі Славянскім з'ездзе [[1867]] г. у [[Горад Масква|Маскве]]. Сярод палякаў, якія знаходзіліся пад моцным уплывам рамантычнага патрыятызму і ідэй аб аднаўленні вялікай [[Польшча|Польшчы]], ідэі панславізму спарадзілі два плыні: прарасійскае ([[Станіслаў Сташыц|С. Сташыц]], [[Аўгуст Цяшкоўскі|А. Цяшкоўскі]]) і антырасійскае ([[Адам Міцкевіч|А. Міцкевіч]], [[Анджэй Тавяньскі|А. Тавяньскі]], [[Казімір Брадзінскі|К. Брадзінскі]]). Астатнія лічылі, што галоўную ролю ў аб'яднанні славян павінна мець [[Польшча]].
 
== Панславізм у Расіі ==
 
[[Выява:Портрет_историка_Михаила_Петровича_Погодина.jpg|thumb|160px|''[[Міхаіл Пятровіч Пагодзін|М. П. Пагодзін]]'']]
[[Выява:KonstantinAksakov.jpg|thumb|160px|''[[Канстанцін Сяргеевіч Аксакаў|К. С. Аксакаў]]'']] У самой Расіі ў канцы 1830-х гг. у працах [[Міхаіл Пятровіч Пагодзін|М. П. Пагодзіна]] былі дэклараваны сцвярджэнні аб перавазе славян над іншымі народамі, «варожасці Захаду», аб неабходнасці ўсталяваць гегемонію Расіі над усім славянскім светам. Праекты палітычнага аб'яднання славян пад эгідай Расійскай імперыі распрацоўваліся яшчэ ў ХVIII—XIX стагоддзях [[Андрэй Афанас'евіч Самборскі|А. А. Самборскім]], [[Васілій Фёдаравіч Маліноўскі|В. Ф. Маліноўскім]] і іншымі.
 
Расійскія [[славянафілы]] у 1840—1850-х гг. — [[Канстанцін Сяргеевіч Аксакаў|К. С. Аксакаў], [[Аляксей Сцяпанавіч Хамякоў|А. С. Хамякоў]], [[Іван Васілевіч Кірэеўскі|І. В. Кірэеўскі]] і іншыя — выступілі з ідэяй проціпастаўлення славянскага праваслаўнага свету з Расіяй на чале «хворай», бязвернай Еўропе. Супернікі славянафілаў — заходнікі ([[Пётр Якаўлевіч Чаадаеў|П. Я. Чаадаеў]], [[Аляксандр Іванавіч Герцэн|А. І. Герцэн]]) — не прызнавалі асобай ролі Расіі сярод славянскіх народаў. Паражэнне ў [[Крымская вайна|Крымскай вайне 1853—1856 гадоў]], [[Польскае паўстанне 1863 года|Польскае паўстанне 1863—1864 гадоў]] — гэтыя фактары выклікалі актывізацыю расійскіх панславістаў, якая вылілася ў правядзенні Славянскага з'езду [[1867]] г. у Маскве і дзейнасці славянскіх камітэтаў.
 
Панславянскія ідэі займалі важнае месца ў тэарэтычных пошуках [[Іван Сяргеевіч Аксакаў|І. С. Аксакава]], [[Мікалай Якаўлевіч Данілеўскі|М. Я. Данілеўскага]], [[Канстанцін Мікалаевіч Леонцьеў|К. М. Леонцьева]], навуковых распрацоўках навукоўца-славіста [[Уладзімір Іванавіч Ламанскі|У. І. Ламанскага]]. Найбольшую палітычную вагу панславізм меў у 70-х гг., асабліва ў перыяд [[Руска-турэцкая вайна 1877—1878|руска-турэцкай вайны 1877—1878 гадоў]], калі справа дайшла да рэальных знешнепалітычных дзеянняў. Шэраг прадстаўнікоў дзяржаўных узброеных сіл Расіі — князь У. Чаркаскі, генералы [[Міхаіл Рыгоравіч Чарняеў|М. Р. Чарняеў]], [[Міхаіл Дзмітрыевіч Скобелеў|М. Д. Скобелеў]], [[Расціслаў Андрэевіч Фадзееў|Р. А. Фадзеяў]] — былі прыхільнікамі панславізму.
 
== Панпславізм у ХХ стагоддзі ==
 
У канцы XIX стагоддзя ідэі панпславізму значна страцілі сваю папулярнасць. Яны адрадзіліся перад [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайной 1914—1918 гадоў]] у форме ''неаславізма'' (або ''неапанславізма''). Расійскія неаславісты (галоўны дзеяч — граф У. Бобрынскі разам з дзеячамі іншых славянскіх краін (чэх [[Карэл Крамарж|К. Крамарж]], славенец І. Грабар і інш.) правялі славянскі кангрэс у [[Горад Прага|Празе]] ([[1906]] г.) і [[Горад Сафія|Сафіі]] ([[1910]]), каб дасягнуць міжславянскага збліжэння перад магчымай нямецкай пагрозай. Рэвалюцыйныя падзеі [[1917]] г. на некаторы час пахавалі ідэі панпславізму ў Расіі, бо асуджаліся [[Карл Маркс|К. Марксам]], [[Фрыдрых Энгельс|Ф. Энгельсам]] і [[Уладзімір Ільіч Ленін|У. Ленінам]].
 
З пачаткам [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны 1941—1945 гадоў]] была адноўленая старая расійская палітыка па славянах. У жніўні [[1941]] г. у Маскве быў створаны Усеславянскі камітэт. Славянскія камітэты ўзніклі ў [[ЗША]], [[Англія|Англіі]], [[Канада|Канадзе]], па ініцыятыве і з удзелам камуністаў славянскага паходжання. Пасля першага Усеславянскага з'езду ў Маскве ў [[1946]] г. прайшоў славянскі кангрэс у [[Белград]]зе, куды з'ехаліся дэлегаты з усіх славянскіх краін. Пасля абвастрэння адносін паміж [[Югаславія|Югаславіяй]] і [[СССР]] усе славянскія камітэты спынілі сваю дзейнасць.
 
=== Рускія панслависты ===
* [[Канстанцін Леонтьеў]]
* [[Міхаіл Бакунін]]
* [[Міхаіл Черняев]]
* [[Мікалай Якаўлевіч Данілеўскі|Мікалай Данилеўскі]]
 
== Цытаты ==
 
''Ладко разумеў, да якой ступені няроўныя сілы, і ўскладаў надзеі на бацьку ўсіх славян, вялікага рускага цара, які, быць можа, пажадае працягнуць магутную руку на дапамогу прыгнечаным сынам.''
 
:::::::::::::::::::::::::''[[Жуль Верн]] «Дунайскі лоцман»''
 
== Літаратура ==
* [http://ec-dejavu.ru/p/Panslavism.html Г. Рокина. Панславизм] // Рокина Г. Теория и практика славянской взаимности в истории словацко-русских связей XIX в. - Казань, 2005, с. 5-30.
 
[[Катэгорыя:Славяне]]
[[Катэгорыя:Палітычныя рухі]]
[[Катэгорыя:Рускія]]
[[Катэгорыя:Расія]]
 
[[an:Paneslabismo]]
[[bg:Панславизъм]]
[[cs:Panslavismus]]
[[cy:Pan-Slafiaeth]]
[[de:Panslawismus]]
[[en:Pan-Slavism]]
[[es:Paneslavismo]]
[[fi:Panslavismi]]
[[fr:Panslavisme]]
[[hu:Pánszlávizmus]]
[[it:Panslavismo]]
[[ja:汎スラヴ主義]]
[[lt:Panslavizmas]]
[[mk:Панславизам]]
[[nl:Panslavisme]]
[[no:Panslavisme]]
[[pl:Panslawizm]]
[[pt:Pan-eslavismo]]
[[ro:Panslavism]]
[[ru:Панславизм]]
[[sk:Panslavizmus]]
[[sv:Panslavism]]
[[uk:Панславізм]]
[[zh:泛斯拉夫主義]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Панславізм"