Вікіпедыя

Фалес Мілецкі: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др r2.7.2) (робат дадаў: tt:Фалес
др clean up using AWB (7893)
Радок 13:
 
== Вучэнне ==
 
=== [[Астраномія]] ===
Веды аб [[вавілон]]скай [[Астраномія|астраноміі]] Фалес атрымаў, хутчэй за ўсяго, з [[Фінікія|Фінікіі]] і [[Лідыя|Лідыі]]. Знаёмства з астранамічнымі вылічэннямі дазволілі яму прадбачыць [[сонечнае зацямненне]] 585 г. ДХ. Яму прылічаецца таксама ўсталяванне часу раўнадзенствіяў і сонечных стаянняў, адкрыццё гадавога руху [[Сонца]] на тле зорак; таксама ён усталяваў працягласць году ў 365 дзён і іншае.<ref name="ReferenceA"/>
Радок 26 ⟶ 25:
Фалес быў матэрыялістам а яго тэорыі — матэрыялістычнымі.<ref>Древняя Греция / Генри Бернард Коттерилл; [Пер. С англ. К. Сошинской; под ред. В. П. Пазиловой]. — М.: ЭСКМО, 2006. — (Тайны древних цивилизаций) б.280</ref> Захавалася даволі дакладнае ўяўленне аб філасофскіх поглядах Фалеса. Ёсць вялікае мноства цытатаў, якія традыцыйна прыпісваюцца як Фалесу так і іншым мудрацам, напрыклад: «Не прыгажуйся знешнасцю, але будзь гожы справамі», «Якія паслугі зробіш бацькам, тыя ж чакай у старасці ад дзецяў» і г.д. Аднак ёьць шэраг цытатаў, якія маюць асаблівы характар. Вось яны ў рэдакцыі Плутарха:
 
«Што найстарэй за ўсяго? — Бог, бо ён не народжаны. Што найбольшае за ўсяго? — Прастора, бо яна ахоплівае цэлы свет, у якім змяшчаюцца рэчы. Што найцудоўней за ўсяго? — Свет, бо ўсё, што цудоўна створана, зяўляецца яго часткай. Што найразумней за ўсяго? — Час, ён ужо спарадзіў адно йі спарадзіць іншае. Што агульна ўсім? — Надзея: яе маюць і тыя, у каго няма нічога іншага. Што найкарысней за ўсяго? — Цнота, бо дзякуючы ёй ўсёусё іншае можа знайсці сабы прымяненне і стаць карысным. Што найшкоднейшае? — Загана, бо ў яе прысутнасці сапсуецца амаль усё. Што наймацнейшае? — Неабходнасць, бо яна неперадольваецца. Што найлягчэйшае? — Тое, што адпавядае натуры, бо нават асалода часцяком стамляе».<ref>Плутарх, Пир семи мудрецов, Т. I. М., 1907; (Septem sapientum convivium.) 9, б. 153, cd.</ref>
 
У гэных цытатах бычны наяўны пераход ад звычайнае жыццёвае мудрасці да трывалых і глыбокіх установак светапогляду, якія ўлучаюць момант рацыянальнага тлумачэння.<ref name="ReferenceC"/>
Радок 37 ⟶ 36:
 
Вось што паведамляе на гэты конт [[Арыстоцель]]:
«Колькасць і форму для гэткага пачатку не зацемляюць усі аднолькава, але Фалес — пачынальнік такога кшталту філасофіі — уважае яго вадой (у выніку чаго ён і выказаў меркаванне, што зямля знаходзіцца на вадзе… Да такой прапановы ён, можна думаць, прыйшоў, відзячы, што ежа усіхўсіх істот — ёсць вільготнай і што само цяпло атрымоўваецца з вільготнасці і ім жыве…а таксама таму, што насенне усягоўсяго (што ёсць) маюць вільготную натуру, а ў вільготных рэчываў пачаткам іхняй прыроды лічыцца вада».<ref>Аристотель, Метафизка, М.- Л., [[1934]] (Metaphysica) Т. І, 3, 938 b</ref>
 
Але ці паходзяць у Фалеса паветра, агонь і зямля таксама з вады? СпэцыяльнаСпецыяльна аб такой пастаноўцы пытання [[Арыстоцель]] не гавора, але ў пазнейшае даксаграфіі, у Іпаліта мы чытаем:
 
«Ён (Фалес) мовіў, што вада ёсць пачатак і канец усяго, бо з яе шляхам згушчэння і выпарэння складаецца ўсё і ўсё ёю падтрымліваецца, у выніку чаго адбываюцца хваляванні зямлі ды віхоры і рухі свяцілаў, і ўсё захапляецца і цячэ адпаведна натуры першачынніка ўсяго сутнага».<ref>Diels H. Doxographi Graeci. Berolini et Lipsiae, [[1879]], [[1929]]/ б. 555</ref>
Радок 50 ⟶ 49:
У «комплексе душы» захавалася два палажэнні. З аднаго боку, «Арыстоцель і Гіпій сцвярджаюць, што ён прысвойваў душу нат бяздухоўным целам, спасылаючыся на магніт і бурштын».<ref name="ReferenceB"/><ref>Диоген Лаэртский. О жизни, учениях и изречениях знаменитых философов. М. 1979; Diogenis Laertii vitae philosophorum. Rec. H. S. Long. London, 1958 / I, б. 24</ref> У [[Арыстоцель|Арыстоцеля]] мы чытаем: «Пэўна, таксама і Фалес, слухаючы тое, што аб ім распавядают, уважаў душу нейкім рухаючым пачаткам, кажучы, што магніт мае душу, бо ён прыцягвае жалеза».<ref>Аристотель, О душе, М. (De anima) Т. І, 5, 405а</ref><ref>Аристотель, О душе, М. (De anima) Т. І, 5, 411а</ref>
 
Але ёсць і іншае палажэнне, якое прыпісваецца Фалесу: «Некаторыя кажуць, што душа змешана з усім, і магчыма, Фалес таму уважаўўважаў, што ўсё поўна багамі».<ref name="ReferenceB"/><ref>Аристотель, О душе, М. (De anima) Т. І, 5, 411а</ref>
 
Такім чынам, увесь свет, паводле Фалеса, у якойсці-та ступені мае душу і працяты жыццём. Такое вучэнне атрымала ў гісторыі філасофіі назву гілозаізму (ст.-грэц. hylē — матэрыя, zoē — жыццё). Яно зыходзе карэннямі ў міфалогію, аднак у Фалеса атрымоўвае ўжо неміфалагічны сэнс. Натура, прырода як адзінае і жывое цэлае валодае, згодна яму, нутраным прынцыпам руху, «рухаючым пачаткам», каторы і азначаецца звычнымі тэрмінамі «душа» і «богі».<ref>Богомолов А. С. Античная философия. — М.: Изд-во Моск. Ун-та, 1985, б.44</ref>
Радок 63 ⟶ 62:
[http://pawet.net/book/philosophy/zdumlennie.html ЭРШ Жана Філасофскае здумленне Гісторыя заходняй філасофіі]
{{Дасакратыкі}}
[[Катэгорыя:Старажытнагрэчаскія астраномы]]▼
[[Катэгорыя:Постаці старажытнагрэчаскай астраноміі]]▼
[[Катэгорыя:Асобы]]▼
[[Катэгорыя:Старажытнагрэчаскія матэматыкі]]▼
[[Катэгорыя:Постаці старажытнагрэчаскай матэматыкі]]▼
[[Катэгорыя:Старажытнагрэчаскія філосафы]]▼
 
{{Link FA|fr}}▼
{{Link FA|it}}▼
 
{{Normdaten
Радок 83 ⟶ 73:
}}
 
▲[[Катэгорыя:Старажытнагрэчаскія астраномы]]
▲[[Катэгорыя:Постаці старажытнагрэчаскай астраноміі]]
▲[[Катэгорыя:Асобы]]
▲[[Катэгорыя:Старажытнагрэчаскія матэматыкі]]
▲[[Катэгорыя:Постаці старажытнагрэчаскай матэматыкі]]
▲[[Катэгорыя:Старажытнагрэчаскія філосафы]]
 
▲{{Link FA|fr}}
▲{{Link FA|it}}
[[af:Thales van Milete]]
[[an:Thales de Mileto]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Фалес_Мілецкі"