Узбекская мова: Розніца паміж версіямі

Распаўсюджаная ў самім сэрца цюркамоўнага арэалу, сучасная ўзбэцкая мова мае складаную дыялектную структуру і займае своеасаблівае месца ў класыфікацыі цюрскіх моў. Дыялекты большасці буйных цэнтраў рассялення ўзбэкаў (ташкенцкі, фэрганскі, каршынскі, самаркандcка-бухарскі і туркестана-чымкенцкі) належаць да карлуцкай, або паўднёва-ўсходняй групы цюрскіх моў; на гэтай падставе да яе прынята адносіць, разам з уйгурскай, і ўзбэцкую мову ў цэлым. Аднак у складзе сучаснай узбэцкай маецца і група гаворак, якія адносяцца да кыпчацкай групы (яны распаўсюджаныя па ўсёй тэрыторыі краіны, а таксама ў іншых рэспубліках Сярэдняй Азіі і ў Казахстане); гаворкі ж [[Харэзм]]у і шэрагу прылеглых тэрыторыяўтэрыторый на паўночным захадзе краіны (і дзве гаворкі ў Казахстане) належаць да агускай групы.

Узбэцкая мова мае даўнюю пісьмовую традыцыю ў форме сярэднеазіяцкай цюрскай мовы (чагатайской, або стараўзбэцкай), якая склалася да 15–16 стст. на аснове карлуцка-ўйгурскіх дыялектаў [[МавэранагрМаверанагр]]а і стаў афіцыйнай мовай у дзяржаве Тымура ([[ТамэрлянТамерлан]]а). Стараўзбэцкая мова зазнала ўплыў літаратурнай мовы Караханідcкай дзяржавы (11–12 стст.; т.н. караханідcка-ўйгурская мова), карлуцка-харэзмійскай літаратурнай мовы даліны Сырдар'і (12–14 стст.; вядомая таксама як харэзмска-цюрская мова) і персідскай літаратуры. Росквіт цюркамоўнай літаратуры ў Сярэдняй Азіі прыпадае на 15–16 стст.; вяршыня паэзіі на стараўзбэцкай мове – творчасць Алішэра Наваі (1441–1501; часам мову гэтага перыяду называюць сярэднеўзбэцкай).

У [[1992]] годзе пачаўся перавод узбэцкай мовы ізноў на лацінскі альфабэт. Аднак казаць пра выцясненне кірыліцы лацінкай яшчэ рана, праўдападобна, можа ўсталявацца раўналежнае выкарыстанне абодвух альфабэтаў. Сучасны лацінскі альфабэт аднак, істотна адрозніваецца як ад папярэдняга лацінскага альфабэту ўзора 1928 годугода, гэтак і ад сучасных цюрскіх лацінак (турэцкай, азэрбайджанскайазербайджанскай, крымскай і інш.). У прыватнасці, у сучаснай узбэцкай лацінцы няма сімваляў з [[дыякрытычныя знакі|дыякрытычнымі знакамі]], а ў альфабэце 1928 годугода выкарыстоўваліся не толькі сімвалі з дыякрытычнымі знакамі, але і ўнікальныя сыбалі, створаныя савецкімі лінгвістамі.

== У СецівеСпасылкі ==