Поліфанія: Розніца паміж версіямі

''Паліфо́нія''', ''састарэлая арфаэпічных норма'' '''паліфані́я''' (ад {{lang-el|πολύς}} — ''шматлікі''і {{lang-el|φωνή}} — ''гук'') — [[Склад (музыка)|склад]] шматгалосный музыкі, які характарызуецца адначасовым гучаннем, развіццём і узаемадзеяннемўзаемадзеяннем некалькіх фактурна ''раўнапраўных'' мелодый (галасоў). Процілеглымі паліфоніі складамі з'яўляюцца [[манодыя]] і [[гамафонія]] (часам таксама званая «гамафонна-гарманічным складам»).

Паняцце паліфоніі (як склада) не карэлятыўна паняццю [[Гармонія (музыка)|гармоніі]] (гукавысотнай структуры), таму справядліва казаць, напрыклад, аб поліфанічнай гармоніі. У рамках поліфанічнай гармоніі слых вылучае кансанансы і дысанансы, [[Акорд|акордыакорд]]ы і (у старадаўнім шматгалоссі) [[Канкорд (музыка)|канкорды]], і ва ўсіх нарматыўных выпадках поліфанічная п'еса валодае прыкметай цэласнасцю гукавысотнай структуры, [[Лад (музыка)|ладу]].

*''Імітацыйная'' паліфонія, пры якой асноўная тэма гучыць спачатку ў адным голасе, а потым, магчыма, са змяненнямі, з'яўляецца ў іншых галасах (пры гэтым асноўных тэм можа быць некалькі). Форма, у якой тэма паўтараецца без зменаў, завецца [[Канон, (музыка)|канонам]]. Вяршыняй формаў, у якіх мелодыя змяняецца ад голасу да голасу, з'яўляецца [[фуга]].

Першыя захаваўшыеся ўзоры еўрапейскай поліфанічнай музыкі — [[арганум]]ы [[IX стагоддзе|IX стагоддзя]]. У XIII — XIV стагоддзях паліфонія ярчэй усяго праявілася ў [[Матэт|матэце]]. У [[XV стагоддзе|XV]]—[[XVI]] стагоддзях паліфонія становіцца нормай для ўсёй еўрапейскай музыкі, як царкоўнай (шматгалосныя), так і свецкай. Найвышэйшага росквіту поліфанічная музыка дасягнула ў творчасці [[Георг Фрыдрых Гендэля|Гендэля]] і [[Іаган Себасцьян Бах|Баха]] уў [[XVII стагоддзе|XVII]]—[[ XVIII]] стагоддзях (у асноўным, у форме [[фуга|фуг]]). Пасля Баха пачынаецца росквіт гамафоннага складу, і наступны ўздым цікавасці да паліфоніі пачынаецца толькі ў другой палове [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзя]]. Імітацыйная паліфонія, якая арыентуюцца на Баха і Гендэля, часта выкарыстоўвалася кампазітарамі [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]] ([[Хіндэміт]], [[Шастаковіч]], [[Стравінскі, Ігар Фёдаравіч|Стравінскі]] і інш.)