Бона Сфорца: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
дрНяма тлумачэння праўкі
Няма тлумачэння праўкі
Радок 2:
{{вызнч|1=Бона}} {{вызн|1=Сфорца}} {{вызнч|1=д'АРАГОНА}} ({{lang-it|Bona Sforza d’Aragona}}; [[2 лютага]] [[1494]] – [[19 лістапада]] [[1557]]), каралева польская і вялікая княгіня літоўская, другая жонка [[Жыгімонт Стары|Жыгімонта I Старога]], маці [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта II Аўгуста]].
 
Дачка міланскага герцага [[Джавані-Галеаца Сфорца]]. Імкнулася узмацніць палітычную уладу і эканамічную моц манархіі, абараняла дзяржаўныя землі ад незаконнага прысваення феадаламі. Закладзеныя ў яе шматлікіх маёнтках прынцыпы інтэнсіўнага, ў інтарэсах феадалаў, вядзення гаспадаркі ([[меліярацыя]], палепшаны [[севазварот]]), узмоцненага, але ўнармаванага [[падаткаабкладанне|падаткаабкладання]], пазней былі распаўсюджаны на ўсе дзяржаўныя маёнткі [[ВКЛ]], г.зв. [[Валочная памера]] ([[1557]]) і да канца [[XVI стагоддзе|XVI стагоддзяст.]] прынятыя большасцю землеўладальнікаў.
 
Ад самага прыезду ў [[Польшча|Польшчу]] ў [[1518]], Бона мела шматлікае атачэнне з [[італьянцы|італьянцаў]], адмыслоўцаў розных галін, у тым ліку [[кухарыкухар|кухараў]], якія аказалі значны ўплыў на пашырэнне найноўшых [[Заходняя Еўропа|заходнееўрапейскіх]] культурных і тэхнічных дасягненняў, спажывецкіх прыхільнасцяў [[Рэнесанс|эпохі Рэнесансу]], у тым ліку на ўдасканаленне меню, спачатку толькі найвышэйшых арыстакратычных колаў Польшчы і ВКЛ. З дзейнасцю Боны Сфорца звязваюць з'яўленне або пашырэнне ў меню арыстакратыі экзатычнай усходняй [[садавіна|садавіны]] — [[апельсін|апельсінаў]], [[лімон|лімонаў]], [[гранат|гранатаў]], [[фіга|фігаў]], прыпраў — [[шафран|шафрану]], [[фенхель|фенхелю]], [[імбір|імбіру]], [[цынамон|цынамону]], [[цукар|цукру]], а таксама [[аліўкі|аліўкаў]], [[каштан|каштанаў]], [[разынкі|разынак]], [[мігдалы|мігдалаў]], [[марцыпан|марцыпанаў]], [[рыс|рысу]] і г.д. Найбольш яскравым новаўвядзеннем эпохі Боны лічыцца салата і іншая [[агародніна]], а таксама ўвядзенне ў карыстанне [[відэлец|відэльцу]] і г.д. Боне Сфорца таксама прыпісваецца дасканалае валоданне [[атруты|атрутамі]], яе падазраюць у арганізацыі атручвання апошніх з незалежных мазавецкіх княжатаў у [[1522]] і непажаданай нявесткі [[Барбара Радзівіл|Барбары Радзівіл]] у [[1551]].
 
== Галерэя ==