Вікіпедыя

Пётр I (імператар расійскі): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Няма тлумачэння праўкі
Радок 136:
Для ўступлення ў вайну Расіі неабходна было заключыць мір з [[Асманская імперыя|Асманскай імперыяй]]. Пасля дасягнення перамір’я з турэцкім султанам часам на 30 гадоў Расія [[19 жніўня]] [[1700]] года аб'явіла вайну Швецыі пад маркай помсты за крыўду, аказаную цару Пятру ў [[Рыга|Рызе]]<ref>Рыжскі губернатар Дальберг не дазволіў Пятру I у 1697 аглядзець умацаванні Рыгі.</ref>.
 
План Карла XII заключаўся ў тым, каб па адным разбіць ворагаў з дапамогаю англа-галандскага флоту. У хуткім часе пасля бамбардыроўкі [[Капенгаген]]а Данія [[8 жніўня]] 1700 года выйшла з вайны, яшчэ да ўступлення ў яе Расіі. НяўдачнаНяўдала скончыліся спробы Аўгуста II захапіць [[Рыга|Рыгу]].
 
Паражэннем рускай арміі скончылася спроба [[Бітва пры Нарве|захапіць крэпасць Нарву]]. [[30 лістапада]] [[1700]] (па нов. стылю) Карл XII з 8500-тысячнай арміяй атакаваў лагер рускіх войск і поўнасцю разграміў 35-тысячную дрэнна падрыхтаваную рускую армію. Сам Пётр I ад’ехаў ад войск у Ноўгарад за 2 дні да гэтага. Палічыўшы, што Расія дастаткова аслаблена, Карл XII пайшоў у Лівонію, каб направіць усе сілы супраць галоўнага, як ён сам лічыў, праціўніка — Аўгуста II.
[[Выява:Storm of Noteburg 1702.jpg|thumb|311px|right|Штурм крэпасці
НотебургНотэбург 11 кастрычніка [[1702]] года. У цэнтры намаляваны Пётр I. [[Кацэбу, Аляксандр ЕўстафіевічЯўстафіевіч Кацэбу|А. Е. КоцебуКацэбу]], [[1846]]]]
 
Але Пётр, спехам рэарганізаваўшырэарганізаваў армію па еўрапейскамуеўрапейскім прыкладупрыкладзе, аднавіў баявыя дзеянні. Ужо ў [[1702]] годзе (11 ([[22 кастрычніка|22]]) кастрычніка) Расія захапіла крэпасць [[НотебургНотэбург]] (перайменавана ў [[ШліссельбургШлісельбург]]), а вясною [[1703]] года — крэпасць [[Ніеншанц]] у вусця [[Нява|Нявы]]. Тут ''[[16 мая]]'' ''1703'' года пачалося будаўніцтва [[Санкт-Пецярбург]]а, а на востраве [[Котлін]] была размешчана база рускага флоту — крэпасць КроншлотКраншлот (у далейшым [[Кранштат]]). У [[1704]] годзе былі захоплены [[Нарва]], [[ДзерптДэрпт]], Расія замацавалася ва Усходняй Прыбалтыцы. На прапанову заключыць мір Пётр I атрымаў адмову.
 
Пасля звяржэння Аўгуста II у [[1706]] і замены яго польскім каралём Станіславам ЛешчынскімЛяшчынскім Карл XII пачаў ракавы для яго паход на Расію. Захапіўшы [[Мінск]] і [[Магілёў]], кароль не адважыўся ісці на [[Смаленск]]. Заручыўшыся падтрымкай украінскага гетмана [[Іван Сцяпанавіч Мазепа|Івана Мазепы]], Карл павеў войскі на поўдзень з намерам умацаваць армію прыхільнікамі Мазепы. [[28 сентября]] [[1708]] года [[бітва пры Лясной|ў вёсцы Лясной]] шведскі корпус [[Левенгаўпт]]а, які ішоў на аб’нанне з арміяй Карла XII з Ліфляндыі, быў разбіты рускай арміяй пад камандаваннем [[Аляксандр Данілавічі Меншыкаў|Меншыкава]]. Шведская армія была пазбаўлена падмацавання і абоза з ваеннымі прыпасамі. У далейшым Пётр адзначаў гадавіну гэтай бітвы як паваротны момант у Паўночнай вайне.
[[Смаленск]]. Заручыўшыся падтрымкай украінскага гетмана [[Мазэпа, Іван Сцяпанавічам|Івана Мазэпы]], Карл павеў войскі на поўдзень з намерам умацаваць армію прыхільнікамі Мазэпы. [[28 сентября]] [[1708]] года [[бітва пры Лясной|ў вёсцы Лясной]] шведскі корпус [[Левенгаўпт]]а, які ішоў на аб’нанне з арміяй Карла XII з Ліфляндыі, быў разбіты рускай арміяй пад камандаваннем [[Меншыкаў, Аляксандр Данілавіч|Меншыкава]]. Шведская армія была пазбаўлена падмацавання і абоза з ваеннымі прыпасамі. У далейшым Пётр адзначаў гадавіну гэтай бітвы як паваротны момант у Паўночнай вайне.
 
У [[Палтаўская бітва|Палтаўскай бітве]] [[27 чэрвеня]] [[1709]] года армія Карла XII была нашчэнт разбіта, шведскі кароль з невялікай колькасцю салдат уцёк у Турцыю.
 
У [[1710]] годзе ў вайну ўмяшалася Турцыя. Пасля паражэння ў [[Прутскі паход, 1711|Прутскім паходзе]] [[1711]] года Расія вярнула [[Азоў]] Турцыі и разбурыла [[Таганрог]], але за кошт гэтага ўдалося заключыць чарговае перамір’е з туркамі.
[[Выява:Peter the Greate in Battle of Poltava.jpg|thumb|left|404px|Пётр I у [[Палтаўская бітва|Палтаўскай бітве]]. [[Каравак, Людовік Каравак|Л. Каравак]], 1718]]
 
Дзякуючы панаванню Швецыі на моры Паўночная вайна зацягнулася да [[1721]] года. Сярод найбольш яркіх бітваў на моры можна адзначыць [[Гангутскаю бітва|бітву пры мысе Гангут]] 27 чэрвеня [[1714]] года і пры востраве Грэнгам у чэрвені [[1720]] года. У абедзвюх гэтых бітвах расійскі флот атрымаў перамогу.
 
30 жніўня [[1721]] года паміж Расіяй і Швецыяй быў заключаны [[НіштатскіНіштацкі мір]], па якомуякім Расія атрымала выхад да Балтыйскага мора, далучыла тэрыторыю [[Інгрыя|Інгрыі]], часту [[Карэлія|Карэліі]], [[Эстляндыя|Эстляндыю]] і [[Ліфляндыя|Ліфляндыю]]. Расія стала вялікай еўрапейскай дзяржавай, у азнаменаванне чаго 22 кастрычніка ([[2 лістапада]]) [[1721]] года Пётр прыняў тытул [[імператар]]а.
 
=== [[Руска-турэцкая вайна 1710—1713]] ===
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Пётр_I_(імператар_расійскі)"