Токіа: Розніца паміж версіямі

'''ТОКІА'''([[Японская мова|яп.]] 東京, «Усходняя сталіца», афіцыйная назва – — сталічная акруга Токіа (яп. 東京都)) – — [[сталіца]] [[Японія|Японіі]], яе адміністрацыйны, фінансавы, культурны і прамысловы цэнтр. Размешчаны ў паўднёва-ўсходняй частцы вострава [[Хансю]], у раўніне [[Канта]] ў бухце Такійскага заліва [[Ціхі акіян|Ціхага акіяна]]. Плошча - — 2 187 км². Насельніцтва на 1 кастрычніка 2008 года - — 12 898 939 чалавек. Шчыльнасць насельніцтва самая высокая сярод прэфектур Японіі.

Токіа – — месца размяшчэння [[Урад Японіі|Урада Японіі]] і [[Імператарскі палац Японіі|Імператарскага Палаца]], а таксама з’яўляеццаз'яўляецца домам [[Японская Імператарская сям'я|Японскай Імператарскай сям’ісям'і]].

== Гісторыя ==

Токіа з’яўляеццаз'яўляецца вядучым горадам [[Японія|Японіі]] крыху больш 400 гадоў. Першапачаткова названы [[Эда]] (江戸, «ўваход у заліў»), горад пачаў працвітаць пасля таго, як [[Іэясу Такугава]] зрабіў яго цэнтрам [[сягунат]]а ў [[1603]] годзе. Але не ўсе ў гісторыі горада было гладка. У [[1657]] годзе распачаўся вялікі [[пажар]], “«[[Вялікі агонь Эда]]”», які ўнёс 100000 жыццяў і знішчыў [[замак]] горада, які будаваўся 180 гадоў і быў скончаны к [[1637]] году за 20 гадоў да пажару. У [[1707]] годзе [[Эда]] пакрывае попелам [[вулкан]] [[Фудзі]], а ў [[1855]] годзе ў горадзе адбываецца “«[[Вялікі Землятрус]]”».

У [[эпоха Мэйдзі|эпоху Мэйдзі]] (明治時代, [[1868]]—[[1912]]) Эда стаў афіцыйнай сталіцай і атрымаў новую назву - — Токіа, ці Усходняя сталіца.

Горад шмат пакутаваў таксама і ў 1-ай палове [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]]. Першы раз - — ад моцнага землятрусу [[1923]] года, а другі – — ў часы [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]]. Але нягледзячы на гэта Токіа аднавіўся і зараз з’яўляеццаз'яўляецца адным з вядучых [[метраполіс]]аў усяго свету.

== Сімволіка ==

=== Сімвал і фірмавы знак Токіа ===

=== Герб Токіа ===

<!--[[Выява:Larus_ridibundus.jpg|200px|right|thumb|Чорнагаловая чайка - — афіцыйная птушка Токіа.]]-->

=== Птушка Токіа ===

[[Птушка]] Токіа – — [[чорнагаловая чайка]] (Larus ridibundus). Кожны год у канцы [[кастрычнік]]а яны прылятаюць з [[поўдзень|поўдня]] ў Токіа і знаходзяць часовае жыллё ў [[порт|партах]] і [[рака|рэках]] вакол Токіа да наступнага [[красавік]]а. Была прынята афіцыйная птушкай [[1 кастрычніка]] [[1965]] года.

<!--[[Выява:Ginkgo-biloba-male.JPG|200px|right|thumb|Гінкга двухлопасцевы - — афіцыйнае дрэва Токіа.]]-->

=== Дрэва Токіа ===

[[Гінкга двухлопасцевы]] ({{lang-la|Ginkgo biloba}}) – — ліставае [[дрэва]], родам з [[Кітай|Кітая]], дасягае ў вышыню аж да 30 метраў, было прынята афіцыйным дрэвам [[сталіца|сталіцы]] [[8 лістапада]] [[1996]] года. Дрэвы гінкга бываюць жаночага і мужчынскага полу, і іх адметныя веерападобныя [[верхавіна|верхавіны]] змяняюць свой колер ад светла-зялёнага да ярка-жоўтага ўвосень. Дрэвы гінкга звычайна растуць уздоўж такійскіх [[вуліца|вуліц]] і [[праспект]]аў.

=== Кветка Токіа ===

[[Сомэй Ёсіна Сакура]] (染井吉野桜)–- афіцыйная [[кветка]] Токіа. Была прынята [[22 чэрвеня]] [[1984]] года. Была выведзена [[садоўнік]]амі [[Эда]] як вынік дзікага культывавання [[вішнёвае дрэва|вішнёвага дрэва]]. Атрымліваць асалоду ад яе светла-ружовых кветак параўнаўча нядоўга, што робіць яе надзвычай папулярнай для фруктовага саду ва ўсей [[Японія|Японіі]]. Таму [[сакура]] - — [[сімвал]] не толькі Токіа, але і ўсей краіны.

== Адміністрацыйная структура ==

[[1 мая]] [[1889]] года быў створаны горад Токіа (東京市), гістарычныя межы якога супадаюць з сённяшнімі [[Спецыяльныя раёны Токіа|спецыяльнымі раёнамі]] і які існаваў разам з прэфектурай Токіа па [[1 ліпеня]] [[1943]] года. У [[1943]] годзе горад Токіа быў адменены і аб’яднаныаб'яднаны з прэфектурай, утварыўшы сталіцу (сталічную акругу) Токіа (東京都). Адміністрацыйная структура аналагічная той, якая і ў іншых прэфектурах [[Японія|Японіі]]. Токіа – — гарадскі кангламерат, і складаецца з 62 [[муніцыпалітэт|муніцыпальных утварэнняў]]: 23 спецыяльных раёнаў (特别区), 26 гарадоў (市), 5 правінцыяльных гарадоў (町), 8 [[вёска|вёсак]] (村). Урад Токіа ўзначальвае публічна абраны [[губернатар]] і гарадскія сходы. [[Штаб-кватэра]] ўрада знаходзіцца ў аддзяленні [[Сіндзюку]]. Яны рэгулююць увесь Токіа, уключаючы азёры, рэкі, дамбы, фермы, аддаленыя востравы, нацыянальныя паркі.

=== Спецыяльныя раёны Токіа ===

[Спецыяльныя раёны Токіа – — самастойныя муніцыпальныя ўтварэнні з уласным мэрам і гарадской радай. Па статусу спецыяльныя раёны прыраўнаваны да звычайных гарадоў, але адрозніваюцца ад іх тым, што некаторыя іхнія кіраўніцкія функцыі (па сістэме водазабеспячэння, па каналізацыйнай сістэме, па пажаратушэнні) выконвае сталічны ўрад Токіа.

=== Раён Тама ===

Раён Тама – — заходняя частка Токіа. Гэты раён складаецца з 26 гарадоў (市), 3 правінцыяльных гарадоў (町) і адной вёскі (村).

=== Астравы ===

Токіа мае шмат асобных астравоў, якія аддалены ад цэнтральнага Токіа амаль на 1850  км. Таму яны кіруюцца асобна як асабістыя муніцыпалітэты: два горада і шэсць вёсак:

Ідзуосіма і Хацідзёдзіма – — гарады. Усе астатнія астравы – — вёскі. Нідзіма і Сікінедзіма аб’яднаныаб'яднаны ў адну вёску.

== Клімат і сейсмалогія ==

Токіа знаходзіцца ў зоне [[Гумідны клімат|Гуміднага клімату]] (па класіфікацыі кліматаў [[Кеппен]]а) з гарачым вільготным летам і мяккай зімою. Штогадовая колькасць ападкаў у сярэднім 1380  мм. Снегапад з’яўляеццаз'яўляецца спарадычнай з’явайз'явай, але адбываецца практычна штогод. Колькасць жыхароў Токіа ўплывае на клімат. Токіа – — пераканаўчы прыклад узаемасувязі паміж ростам гарадоў і кліматам.

Лета цягнецца з чэрвеня па жнівень і з’яўляеццаз'яўляецца самым гарачым і вільготным сезонам года. Тэмпературныя паказчыкі дасягаюць 30 C°.

Зіма цягнецца з снежня па люты. Гэта самы халодны і сухі перыяд. Нават у цэнтральнай частцы ляжыць снег, але яго хутка прымаюць. Светлавы дзень кароткі, таму што сонца заходзіць каля 4.30 – — 5.30 папаўдні. Тым часам у блізкасці астравоў Агасавара, тэмпература трымаецца на адзнацы 20 C° нават у сярэдзіне зімы, а ў вобласці Акутама часта ідзе снег. Гэта паказвае разнастайнасць зімовых сітуацый у Токіа ў залежнасці ад месца знаходжання.

На Токіа часта прыходзяць тайфуны, хоць моцных з іх – — адзінкі. Апошнім быў Fitow у [[2007]] годзе. Токіа перанёс некалькі магутных землятрусаў у [[1703]], [[1782]], [[1812]], [[1855]], [[1923]] гадах.

== Насельніцтва ==

[[Горад]] Токіа і [[прэфектура (Японія)|прэфектура]] Токіа ўвесь час раслі. Даволі вялікія спады назіраліся толькі ў [[1923]] годзе, калі на Токіа абрынуўся [[землятрус]]. У гэты год колькасць жыхароў прэфектуры скарацілася на 123 800 чалавек (стала на 3.,1 % менш, чым у папярэднім годзе). А таксама ў часы [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]], калі насельніцтва стала менш амаль на палову.

Вялікі рост насельніцтва адбыўся ў першыя пасляваенныя гады ([[1946]] - —[[1965]]), калі колькасць людзей сталіцы ўзрастала як мінімум на 200 000 чалавек. Пік – — [[1947]] год, калі жыхароў Токіа стала больш на 817 705 чалавек. У гэты ж год несельніцтва Токіа пераваліла за пяці мільённы рубеж. Гэты перыяд лічыцца “Эканамічным«Эканамічным цудам”цудам» для Японіі. Неўзабаве тэмпы ўрбанізацыі былі даволі вялікія.

Даныя па статыстыцы сталіцы з [[1877]] па [[1919]] гады браліся на канец года, з [[1920]] – — на [[1 кастрычніка]]. Насельніцтва Токіа на [[1 кастрычніка]] [[2008]] складала 12 898 939 чалавек, што амаль 13 мільёнаў. Гэта самы вялікі паказчык па прэфектуры. Тым часам найвялікі паказчык для спецыяльных раёнаў быў у перапісе насельніцтва [[1965]] года - — 8,893,094. А ў [[1995]] годзе гэты паказчык быў меншы за 8  млн.

Насельніцтва Токіа не размеркавана раўнамерна. У заходніх гарыстых раёнах (асабліва раён [[Нісітама]]) і аддаленых астравах шчыльнасць насельніцтва значна адрозніваецца ад шчыльнасці насельніцтва ў Цэнтральным Токіа.<ref>Да Цэнтральнага Токіа адносяць 23 спецыяльных раёна. У некаторых выпадках Цэнтральным Токіа называюць тры цэнтральныя спецыяльныя раёны – — Ціёда, Цюо і Міната.</ref> Так, калі глядзець [[2007]] год, колькасць жыхароў прэфектуры складала 12,79  млн. чалавек, а спецыяльных раёнаў – — 8.653  млн. чалавек. У дзенны час насельніцтва павялічваецца аж амаль на 2.5  млн. чалавек за кошт людзей, якія едуць кожны дзень у Токіа на работу ці вучобу з суседніх раёнаў. Гэта асабліва праяўляецца ў трох цэнтральных спецыяльных раёнах [[Цюо]], [[Ціёда]] і [[Міната]]: агульнае насельніцтва гэтых раёнаў па перапісу насельніцтва 2005 года складала 326 тыс. ноччу і амаль 2.4 удзень.

Самыя распаўсюджаныя іншаземныя нацыянальнасці, якія пражываюць ў Токіа на [[2005]] год – — карэйцы (168,697), кітайцы (123,661), філіпінцы (31,077), амерыканцы (18,848), брытанцы (7,696), бразільцы (5,300), французы (3,000).

== Адукацыя ==

Токіа мае шмат універсітэтаў, школ, прафесіянальна-тэхніных вучылішчаў. Самыя прэстыжныя ўніверсітэты Японіі знаходзяцца ў Токіа: [[Такійскі ўніверсітэт]] (東京大学), [[універсітэт Хітацубасі]] (橋大学), [[Такійскі інстытут тэхналогій]] (東京工業大学), [[універсітэт Васэда]] (早稲田大学), [[універсітэт Кэйо]] (慶應義塾大学). Вядучыя прыватныя ўніверсітэты Токіа - — [[універсітэт Васэда]] (早稲田大学), [[універсітэт Кэйо]] (慶應義塾大学).

Дзіцячыя сады, пачатковыя школы, сярэднія школы кіруюцца гарадскімі раёнамі ці муніцыпальнымі органамі кіравання. Такійскія сярэднія школы кіруюцца Аддзелам народнай адукацыі Сталічнага ўрада і называюцца “сталічнымі«сталічнымі сярэнімі школамі”школамі». Токіа таксама мае шмат прыватных навучальных устаноў ад дзіцячых садоў да сярэдніх школ.

== Транспатная сістэма ==

Токіа – — самы вялікі цэнт Японіі чыгуначнага, паветранага і іншых відаў [[транспарт]]у. Дзяржаўны транспарт прадстаўлены па большай частцы сеткай чыстых і хуткіх чыгунак і метро. Аўтобусы, манарэйкавая чыгунка, трамваі граюць дапаможную ролю.

Токіа мае два буйных аэрапорта: [[Ханеда]], які знаходзіцца ў спецыяльным раёне [[Ота]], і [[Нарыта]], які знаходзіцца ў суседняй прэфектуры [[Ціба]]. Першы ў асноўным абслугоўвае ўнутраныя рэйсы, а другі – — знешнія.

Асноўны від транспатру Токіа – — [[чыгунка|чыгуначны]]. Токіа мае самую шырокую чыгуначную сетку ў свеце. [[Метро]] абслугоўвае дзе арганізацыі: прыватная Такійскае Метро і Транспартнае Бюро Сталічнага ўрада Токіа. Аўтобусныя маршруты абслугоўваюць як дзяржаўныя, так і прыватныя арганізацыі.

== Культура ==

Токіа – — адзін з самых уражальных гарадоў у [[Азія|Азіі]]. У ім унікальным вобразам спалучаюцца традыцыі прошлых часоў з элементамі сучаснай культуры.

=== Палацы ===

[[Імператарскі палац]] размешчаны ў самым цэнтры горада недалека ад цэнтральнага [[Такійскі вакзал|Такійскага вакзала]]. Палац з’яўляўсяз'яўляўся рэзідэнцыяй сёгунаў у перыяд Эда і старая яго назва – — [[замак Эда]]. Наведванне тэрыторыі палаца дазволена толькі 2 разы ў год: [[2 студзеня]] і ў дзень нараджэння імператара [[23 снежня]]. У любы другі дзень магчыма толькі наведаць [[Усходні парк]] палаца і плошчу палаца, якая знаходзіцца непасрэдна перад галоўным уваходам на тэрыторыю палаца – — мастом Нідзюбасі.

[[Дварэц Тогу]] – — рэзідэнцыя [[Крон-прынц]]а і прынцэсы [[Японія|Японіі]] – — знаходзіцца ў раёне [[Асакаса]]. Будынак быў пабудаваны ў [[1974]] годзе. Архітэктурны ансамбль нагадвае [[Букінгемскі палац]] у [[Лондан]]е, а афармленне інтэр’ера –інтэр'ера — [[Версальскі палац|Версальскага палаца]]. На цяперашні час рэзідэнцыя служыць для прыёму асабліва важных дзяржаўных гасцей.

=== Храмы ===

Будыйскі храм Асакуса Каннон з’яўляеццаз'яўляецца візітнай картачкай раёна [[Асакуса]], які ў сваю чаргу славуты сваёй традыцыйнасцю.

Сінтаістскі храм Мэйдзі ў раёне [[Харадзюку]] з’яўляеццаз'яўляецца самым вядомым храмам у Токіа. Ён быў пабудаваны ў гонар імператара Мэйдзі і акружаны паркам Яёгі. Гэты парк – — адзін з самых вялікіх ў Японіі. Яго плошча - — 700 000 кв. км.

Храм Нарытасан Сінсёдзі ў наваколлях аэрапорта Нарыта з’яўляеццаз'яўляецца галоўным храмам секты [[Сінгон]], якая прапаведвае эзатэрычны буддызм.

=== Музеі ===

=== Тэатры ===

=== Музыка ===

=== Фестывалі ===

Найбольш вядомыя фестывалі - — Sannō ў Hie Shrine, Sanja ў Asakusa Shrine, і Kanda Festivals. Апонші вызначаецца старанна ўпрыгожанымі дэманстрацыямі і тысячамі людзьмі. Раз у год у апошнюю суботу ліпеня над [[Рака Суміда|р. Суміда]] праводзяцца феерверкі.

=== Кухня, рэстараны ===

Восем рэстаранаў атрымалі максімум з трох зорак ([[Парыж]] мае 10), 25 атрымалі дзве зоркі, а яшчэ 117 заслужылі адну. З гэтых 8, прызнаных лепшымі рэстаранамі ў Токіа, 3 спецыялізіруюцца ў японскай кухні, 3 – — ў французкай кухні, апошнія два – — ў сушы, стравах трацыйнай японскай кухні з рысу і морапрадуктаў.

== Гарады-пабрацімы ==

* [[Акутагава РунаскеРуноскэ]]