'''Гуны''' — качавы азіяцкі народ, які склаўся ва 2-4 ст. у Прыўраллі з цюркамоўных '''хуну''', якія прыкачавалі з Цэнтральнай Азіі, і мясцовых [[угры|уграў]] і [[сарматы|сарматаў]].
Распачаты ў [[370-я|370]]-х гады масавы рух гунаў на захад даў штуршок г.зв. [[Вялікае перасяленне народаў|Вялікаму перасяленню народаў]]. Заваяваўшы [[Аланы|аланаў]] Паўночнага Каўказа, гуны на чале са сваім правадыром [[Баламбер]]ам перайшлі [[рака Дон|Дон]], разграмілі ў [[375]] годзе [[готы|готаў]] у Паўночным Прычарнамор’іПрычарнамор'і, падпарадкаваўшыпадпарадкавалі вялікую частку [[остготы|остготаў]] і прымусіўшыпрымусілі [[вестготы|вестготаў]] адступіць у [[Фракія|Фракію]]. У [[394]]—[[395]]394—395 гады гуны, прайшоўшы праз [[Каўказ]], спустошылі [[СірыzСірыя|Сірыю]] і [[Кападокія|Кападокію]], затым, асадзіўшысяпасяліліся ў [[Панонія|Паноніі]], і рабілі набегі на [[Усходняя Рымская імперыя|Усходнюю Рымскую імперыю]] ('''Візантыю''')]]. У дачыненні да [[Заходняя Рымская імперыя|Заходняй Рымскай імперыі]] да сяр.сярэдзіны 5 ст. гуны выступалі саюзнікамі ў барацьбе супраць [[германскія плямёны|германскіх плямёнаў]]. Падпарадкаваўшы шэраг германскіх і іншых плямёнаў, гуны ўзначалілі магутны саюз плямёнаў, які прадпрымаўздзейсніў паходы на многія краіны. Найбольшай магутнасці гуны дасягнулі пры [[Атыла|Атыле]] ([[434]]—[[453]]434—453). Прасоўванне гунаў на захад было спынена іх паразай у [[Галія|Галіі]] на [[Бітва на Каталаўнскіх палях, 451|Каталаўнскіх палях]] ([[451]]) ад аб’яднаныхаб'яднаных сіл рымлян, вестготаў і [[франкі|франкаў]]. Пасля смерці Атылы (453) яго дзяржава распалася, пачаліся звады, чым скарысталіся [[гепіды]], якія ўзначалілі паўстанне германскіх плямёнаў супраць гунскага панавання. У Паноніі, у [[бітва на Недаа, 455|бітве на Недаа]] ([[455]]), гуны былі пабітыяразбітыя і сышлі ў Прычарнамор’еПрычарнамор'е. Спробы гунаў прабіцца на [[Балканскі паўвостраў]] у [[469]] годзе пацярпелі няўдачу. Апошнія згадкі пра гунаў у крыніцах датычаць 6 ст., калі яны ваявалі ў войскевойску ўсходнерымскага палклаводцапалкаводца Нарсеса ў [[Італія|Італіі]]. Пасля гэтага гуны як народ больш не згадваюцца.
== Літаратура ==
{{літ|1=|* Otto J. Maenchen-Helfen. The World of the Huns: Studies in Their History and Culture. University of California Press, 1973. /= Отто Дж. Маенхен-Гельфен. Мир гуннов. Исследования их истории и культуры. / Перевод с англ. В. С. Мирзаянова. — ПринстонUniversity СШАof California Press, 1973.|Від=Б}}
