Агульная ўсходнеславянская мова: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
MerlIwBot (размовы | уклад)
др афармленне
Радок 1:
'''Агульная ўсходнеславянская мова''', або '''старажытнаруская мова''', або '''праруская мова'''  — мова ''[[свецкая пісьменнасць|свецкай пісьменнасці]]'', агульная для ўсіх усходніх славянаўславян у 10—14 ст., пасля распаду якой узніклі тры ўсходнеславянскія [[літаратурная мова|літаратурныя]] мовы ([[стараруская мова|стараруская]], [[старабеларуская мова|старабеларуская]], [[стараўкраінская мова|стараўкраінская]]).
 
Пастулат існавання такой мовы традыцыйны для мовазнаўства, асабліва расійскага і позне-савецкага<ref name="fn3">Праводзіцца, напрыклад, у працах Карскага, Шахматава, Воўк-Левановіча і інш.</ref>. Тэрмін «агульная ўсходнеславянская» дзеля пазбягання неадназначнасцяў быў прапанаваны [[М. І. Талстой|М.  І.  Талстым]].<ref name="fn6"/>
 
Некаторыя аўтары, асабліва ў расійскай і пазнейшай савецкай навуковай школах, рапаўсюджваліраспаўсюджвалі канцэпцыю агульнай усходнеславянскай мовы на існаванне ''гутарковай'' мовы, агульнай для ўсіх усходніх славян, якая аформілася каля 8—9 ст.<ref name="fn4">У працах Філіна, Жураўскага і інш.</ref> і працягвала існаваць як дастаткова аднародная існасць найпазней да 13 ст.<ref name="fn5">Такая канцэпцыя з'яўлена, напр., у артыкуле з Encyclopedia Britannica: [http://www.britannica.com/eb/article-9074133/Ukrainian-language Ukrainian language].</ref>
 
Апроч таго, тэрміны «старажытнаруская мова» ({{lang-ru|древнерусский язык}}; як сінонім агульнай усходнеславянскай) і «стараруская мова» ({{lang-ru|старорусский язык}}; як вынік распаду агульнай усходнеславянскай), былі практычна злітыя разам савецкімі і расійскімі навукоўцамі пасля выдання акадэмічнага «Слоўніка рускай мовы 11—17 ст.» ({{lang-ru|«Словарь русского языка 11—17 вв.»}}; пад рэд. С.  Г.  Бархударава)<ref name="fn6">Будзько, С.166.</ref>.
 
Іншыя аўтары<ref name="fn7">Напрыклад, [[Даніель Бунчыц]].</ref>, падтрымліваючы канцэпцыю агульнай усходнеславянскай мовы ў перыяд да 14 ст., уводзяць канцэпцыю яе распаду ў 14 ст. не на тры, а на дзве ''літаратурныя'' мовы, «русінскую» (Ruthenian) і «старарускую» (Old Russian), а ''гутарковыя'' мовы на беларускіх і украінскіх землях лічаць некансалідаваным мноствам дыялектаў да канца 18  — 19 ст.
 
=== Крытыка ===
Таксама існуе школа думкі, якая адкідае канцэпцыю існавання ''гутарковай'' агульнай усходнеславянскай мовы, і, як вынік, канцэпцыю агульнай ''літаратурнай'' мовы<ref name="fn8">У працах Ільінскага, [[О. Гуер|Гуера]], Бузука, Я. Станкевіча, паводле, напр., (Станкевіч 1927).</ref>. Тут, пры разглядзе канцэпцый прата-моваў заходніх, уходніх і паўднёвых славянаў, сцвярджаецца, што "«''...няма…няма навуковай патрэбы ва ўвядзенні такой канцэпцыі''»<ref name="fn9">Праф. [[О. Гуер]], як працыт. у (Станкевіч 1930).</ref>, а ''гутарковы'' варыянт беларускай мовы ў Сярэднявеччы разглядаецца як выведзены непасрэдна з дыялектаў, утвораных пасля распаду прата-славянскайпратаславянскай мовы. Такія аўтары адзначаюць, што фанетычныя і марфалагічныя адметнасці, агульныя для ўсходнеславянскіх моваў, і якіх няма ў іншых славянскіх мовах, занадта малалікія, і нават могуць паходзіць адразу з [[пратаславянская мова|пратаславянскай]] мовы. Таксама адзначаецца, што сучасная беларуская мова ўтрымлівае шмат пратаславянскіх рысаў, якіх няма ў рускай і украінскай мовах<ref name="fn10">Думка Гуера, падтрыманая ў (Станкевіч 1930).</ref>.
 
{{зноскі}}
 
{{літ
== Літаратура ==
| (Жураўскі 1993) Жураўскі А. І. Беларуская мова // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1. - Мн.: БелЭн, 1993.
|* (Жураўскі 1993) Жураўскі А. І. Беларуская мова // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1. — Мн.: БелЭн, 1993.
* (Станкевіч 1927) Ян Станкевіч. Беларуская Акадэмічная Конфэрэнцыя 14.—21.XI.1926 і яе працы дзеля рэформы беларускае абэцэды й правапісу (агульны агляд) [1927] // Станкевіч Я. Збор твораў у двух тамах. Т.1.  — Мн. : Энцыклапедыкс, 2002.  — 552 с. ISBN 985-6599-45-8 (т.1) С.223—235.
|* (Станкевіч 1930) Ян Станкевіч. Месца беларускага языка сярод іншых славянскіх языкоў і час яго ўзьніку [Вільня, 1930] // Станкевіч Я. Збор твораў у двух тамах. Т.1.  — Мн. : Энцыклапедыкс, 2002.  — 552 с. ISBN 985-6599-45-8 (т.1) С.223—235.
}}
 
[[Катэгорыя:Мёртвыя мовы]]