Аляксандр Дамінікавіч Лапа: Розніца паміж версіямі

'''Аляксандр-Дыянізій Дамінікавіч Лапа''' ({{lang-pl|Aleksander Łappa}}, {{lang-ru|Александр Доминикович Лаппа}}), 1802—1869, грамадскі дзеяч, буйны землеўласнік на Беларусі, [[Бабруйскія павятовыя маршалкі|бабруйскі павятовы маршалак ]](1844—1859), [[Прадвадзiцелі (маршалкі) дваранства Мінскай губерні|мінскі губернскі маршалак]] (1859—1863). Належаў да каталіцкага [[Шляхта|шляхецкага]] роду [[Лапы|Лапаў]] [[Герб «Любіч»|гербу «Любіч»]].

НарадзіўсяАляксандр Дамінікавіч Лапа нарадзіўся ў спадчынным маёнтку [[Вёска Рудабелка|Рудабелка]] ў [[Бабруйскі павет|Бабруйскім павеце]] ў каталіцкай [[шляхта|шляхецкай]] сям'і Дамініка (Даміяна) Лапы, старадубскага земскага рэгента (упам.1784), і шляхцянкі Шульц. Яго поўнае каталіцкае імя, дадзенае пры хросце, было Аляксандр-Дыянізій Дамінікавіч Лапа. Бацька Дамінік у расійскія часы служыў у расійскім войску ў драгунскім палку, з чынам паручніка пайшоў у адстаўку і асеў у сваім маёнтку Рудабелка (вёскі Рудабелка і Карпілоўка), дзе ў [[1814]] налічвалася 447 [[рэвізская душа|рэвізскіх душ]], пачаў займацца добраўпарадкаваннем маёнтка і жыць размераным вясковым жыццём.

Старшым братам Аляксандра быў [[Міхал Дамінікавіч Лапа|Міхал (Юзаф-Мацей-Міхал) Дамінікавіч Лапа]] (1798—1840), які служыў пры імператары ў [[Горад Пецяргоф|Пецяргофе]] (Санкт-Пецярбургская губерня) паручнікам лейб-гвардыі Ізмайлаўскага палку і стаў [[дзекабрыстДзекабрысты|дзекабрыстам]]. Міхал прысутнічаў на таемным сходзе у Рылеева і Абаленскага напярэдадні паўстання на Сенацкай плошчы 14 снежня 1825 (ст.ст.). За ўдзел у таемным таварыстве і пратэсту супраць прыняцця прысягі расійскаму імператару [[Мікалай I, імператар расійскі|Мікалаю І]] Міхал быў асуджаны і высланы на [[Каўказ]]. Пасля даравання ад Мікалая І у [[1835]] толькі ў [[1840]] вярнуўся дамоў і пасяліўся ў вёсцы Александрыя, якая ўваходзіла ў склад маёнтка Рудабелка яго брата Аляксандра, і неўзабаве памёр [http://www.respublika.info/3853/history/article11482/]. Сястра Гелена Дамінікаўна Лапа пайшла за маянткоўца Бабруйскага павета Адама Ігнатавіча Быкоўскага (нар.1805), які ў [[1841]] быў выбраны павятовымі дваранамі на пасаду дэпутата па нагляду за правільным продажам гарачых напояў у [[Бабруйскі павет|Бабруйскім павеце]].

Напярэдадні [[паўстанне 1863-1864|паўстання 1863—1864 гадоў]] у патрыятычных мэтах разгарнуў актыўную дзейнасць, жадаючы дабіцца ад расійскіх улад злучэння [[Мінская губерня|Мінскай губерні]] (а разам з ёй і іншых «паўночна-заходніх губерняў») з польскімі губернямі ў рамках [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] ў нейкую асобную аўтаномію (якая б ахоплівала тэрыторыі былой [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] у межах [[1772]]) і аднаўлення дзейнасці ўніверсітэта ў [[Вільня|Вільні]] (ці ў іншым месцы Беларусі). 17 лістапада 1862 у [[Мінск]]у губернскі дваранскі сход на чале з Лапам меў намер прадставіць на імя расійскага імператара [[Аляксандр II, імператар расійскі|Аляксандра ІІ]] афіцыйны адрас (зварот), у якім мовілася б аб неабходнасці злучыць [[Мінская губерня|Мінскую губерню]] з польскімі губернямі. Планавалася прадставіць такія ж адрасы ад усіх губернскіх дваранскіх суполак краіны. [[Віленскі генерал-губернатар|Віленскі генерал-губернатар]](1855—1863) [[Уладзімір Іванавіч Назімаў]] забараніў падачу адрасу, але мінскія дваране ўнеслі яго тэкст у пратакол пасяджэння губернскага дваранскага сходу, які падпісалі 255 чалавек – першым падпісаўся мінскі губернскі прадвадзіцель дваранства Аляксандр Лапа; а таксама падпісалі [[Слуцкія павятовыя маршалкі|слуцкі павятовы маршалак]] [[Тадэуш Антонавіч Вайніловіч]] (1804—1878), дзяцька вядомага [[Эдвард Адамавіч Вайніловіч|Эдварда Вайніловіча]], віцэ-старшыні Мінскага сельскагаспадарчага таварыства, і інш. Генерал-губернатар вымушаны быў распусціць дваранскі сход. Усе дакументы, якія тычыліся тых падзей, былі 21 студзеня 1864 выняты па загаду Часовага ваеннага губернатара Мінскай губерні з канцылярый мінскага губернскага маршалка і Мінскага дваранскага дэпутацкага сходу.

У [[1863]] Аляксандр Лапа быў высланы па загаду новага Віленскага[[Віленскі генерал-губернатар|віленскага генерал-губернатара]] [[Міхаіл Мікалаевіч Мураўёў|Міхаіла Мікалаевіча Мураўёва]] (1796—1866) у [[Пермская губерня|Пермскую губерню]] за дапушчэнне падпісання «мінскага пратаколу». Маёнтак Рудабелка падпаў пад прымусовы продаж з-за асуджэння гаспадара на высылку, набыў яго у [[1867]] барон А.Я. Урангель які, у сваю чаргу, у [[1874]] прадаў Рудабелку генерал-маёру О. Ф. Ліліенфельду. З 1880-х Рудабелка належала памешчыкам Яхантавым, з [[1907]] — Іваненку (зяцю Каткова).